Doanh nghiệp Việt cần làm gì khi ông Trump áp thuế thép 25%?

Nhóm công ty tôn mạ chịu ảnh hưởng nhiều nhất

Tổng thống Donald Trump đã phê duyệt lệnh áp thuế 25% đối với thép và nhôm nhập khẩu vào Mỹ, có hiệu lực từ ngày 4/3.

Liên quan tới thông tin này, thị trường chứng khoán Việt Nam đã phản ứng ngay lập tức từ phiên giao dịch đầu tuần. Cổ phiếu ngành thép đã đồng loạt giảm mạnh vào ngày 10/2 và phân hóa trong phiên ngày 11/2.

Một số cổ phiếu ngày hôm qua đã hồi phục trở lại như HPG (Hòa Phát), NKG (Nam Kim), SMC (Đầu tư Thương mại SMC)... Ở chiều ngược lại, các cổ phiếu giảm giá như HSG (Hoa Sen), TIS (Gang thép Thái Nguyên), GDA (Tôn Đông Á)...

Nhận định về ảnh hưởng trong quyết sách của ông Trump tại thị trường Việt Nam, nhiều công ty chứng khoán đã đưa ra các phân tích cơ bản dựa trên sản lượng xuất khẩu của các doanh nghiệp Việt vào Mỹ. Những công ty chịu ảnh hưởng nhiều nhất là nhóm tôn mạ bởi sản lượng xuất khẩu sang Mỹ rất lớn.

Thống kê từ Trung tâm phân tích của Công ty Chứng khoán KB Việt Nam (KBSV) cho thấy hoạt động xuất khẩu tôn mạ tới thị trường Mỹ - Mexico đóng góp 18,6% doanh thu của Tập đoàn Hoa Sen (HSG); hơn 26% doanh thu của Thép Nam Kim (NKG) và gần 32% doanh thu của Tôn Đông Á (GDA) trong năm 2024.

Chuyên gia công ty này cho rằng các biện pháp thuế quan từ Mỹ sẽ có tác động tiêu cực chung lên triển vọng tăng trưởng doanh thu của các doanh nghiệp sản xuất tôn mạ. Tuy nhiên, Nam Kim sẽ chịu áp lực lớn nhất do mức trợ cấp cao và tỉ trọng doanh thu lớn từ Mỹ - Mexico.

Đối với Tập đoàn Hòa Phát (HPG), doanh thu từ thị trường Mỹ - Mexico ước tính đóng góp 2,9% tổng doanh thu. Chuyên gia KBSV cho rằng Hòa Phát sẽ ít chịu ảnh hưởng nhất từ các biện pháp chống bán phá giá nhờ các sản phẩm thép thượng nguồn (thép xây dựng, HRC) được tiêu thụ chủ yếu tại thị trường nội địa, kênh xuất khẩu đóng góp 30% tổng sản lượng.

Thêm vào đó, thị trường xuất khẩu chính của Hòa Phát là các quốc gia thuộc ASEAN và châu Á như Malaysia, Indonesia (chiếm 40% doanh thu xuất khẩu).

Ước tính của KBSV cho thấy, sản lượng HRC (thép tấm cuộn cán nóng) cần thiết để sản xuất tôn mạ cho Hoa Sen, Nam Kim, Tôn Đông Á xuất khẩu đi Mỹ - Mexico trong năm 2024 ước tính đạt 450.000 tấn.

Nếu sản lượng xuất khẩu tôn mạ vào thị trường Hoa Kỳ của Hoa Sen, Nam Kim, Tôn Đông Á giảm trung bình 25% trong năm 2025 thì nhu cầu tiêu thụ HRC hao hụt chỉ chiếm xấp xỉ 2% tổng công suất sản xuất của Hòa Phát.

Bên cạnh đó, Hòa Phát cũng có kế hoạch sử dụng HRC để sản xuất thép chất lượng cao như thép dây hàn, lõi que hàn, cáp thang máy...

KBSV đánh giá rủi ro sản lượng tiêu thụ HRC của HPG suy giảm do nhu cầu tiêu thụ của Hoa Sen, Nam Kim, Tôn Đông Á bị ảnh hưởng từ thuế quan của Hoa Kỳ ở mức thấp.

Quan điểm này của KBSV cũng tương đồng với một số công ty chứng khoán khác.

Báo cáo chiến lược của Công ty Chứng khoán ACB (ACBS) cho rằng mức độ ảnh hưởng trực tiếp từ hàng rào thuế quan của Mỹ lên Hòa Phát khá thấp.

Lý do là tỷ trọng xuất khẩu của doanh nghiệp này chỉ chiếm 30% tổng doanh thu, trong đó xuất sang Mỹ chiếm khoảng 5-10% doanh thu xuất khẩu. Vì vậy, doanh thu xuất khẩu thị trường Mỹ chiếm 1,5-3% tổng doanh thu của Hòa Phát.

Đối với sản phẩm tôn mạ, ACBS đánh giá Nam Kim chịu tác động lớn hơn Hòa Phát vì tỷ trọng xuất khẩu sang Mỹ cao hơn (chiếm 40-60% doanh thu và thị trường Mỹ đứng thứ 3 sau châu Á, châu Âu). Trong khi đó, doanh thu xuất khẩu chỉ chiếm 40-50% tổng doanh thu của Hoa Sen và thị trường Mỹ chiếm khoảng 15-20% doanh thu xuất khẩu.

Tại thị trường nội địa, Hoa Sen và Nam Kim vừa được hưởng lợi từ việc tiếp tục áp thuế chống bán phá giá lên tôn mạ Trung Quốc và Hàn Quốc. Nhưng 2 doanh nghiệp này lại có thể gặp bất lợi nếu sắp tới, Việt Nam áp dụng thuế chống bán phá giá đối với HRC nhập khẩu từ Trung Quốc, Ấn Độ.

Còn chuyên gia phân tích của Công ty Chứng khoán SSI cho rằng nhập khẩu thép vào Mỹ đã bị đánh thuế 25% kể từ năm 2018. Vì vậy thép của Việt Nam không bị ảnh hưởng bởi việc tăng thuế này. Hành động thuế mới có thể thậm chí có phần tích cực đối với ngành thép vì đưa mức thuế nhập khẩu của Việt Nam (trước khi tính đến các loại thuế bảo hộ khác) ngang hàng với các quốc gia khác.

Ngoài ra, xuất khẩu thép của Việt Nam sang các quốc gia bị ảnh hưởng như Mexico và Canada cũng tương đối nhỏ. Tính đến tháng 12/2024, 2 quốc gia này không nằm trong top 10 thị trường xuất khẩu thép của Việt Nam, theo dữ liệu của Hiệp hội thép (VSA).

Giải pháp cho doanh nghiệp Việt: Đẩy mạnh nội địa hóa

Chứng khoán KBSV cho rằng các doanh nghiệp sản xuất Việt sẽ gia tăng cạnh tranh trên thị trường nội địa để duy trì tăng trưởng doanh thu.

Bởi, xu hướng nội địa hóa đã diễn ra từ nửa đầu năm 2024, sau khi các thông tin về việc khởi xướng các cuộc điều tra chống bán phá giá thép lan rộng từ các nước. So với vùng đỉnh quý I/2024, sản lượng xuất khẩu tôn mạ cả năm của Hoa Sen, Nam Kim, Tôn Đông Á đã giảm lần lượt 19%, 31%, 28%.

Ngoài ra, sản lượng xuất khẩu thép xây dựng, HRC của Hòa Phát cũng giảm 45%. Xu hướng này được hỗ trợ nhờ nhu cầu tiêu thụ trong nước quay trở lại, với động lực chính tới từ sự hồi phục của thị trường bất động sản dân dụng, các dự án đầu tư công tiếp tục được triển khai.

Chứng khoán KBSV cho rằng các doanh nghiệp sản xuất thép với thị phần nội địa lớn sẽ có lợi thế trong việc duy trì đà tăng trưởng doanh thu trong thời gian tới.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp xuất khẩu cũng sẽ tập trung mở rộng sang các thị trường mới (khu vực chưa áp dụng hàng rào thuế quan với thép Việt Nam) để duy trì sản lượng tiêu thụ.

SSI đánh giá triển vọng cho ngành thép năm 2025 vẫn tích cực dựa trên giá thép đã chạm đáy, nhu cầu nội địa mạnh hơn từ sự phục hồi của ngành bất động sản và đầu tư công.