Cựu Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Quân: “Theo tôi vẫn nên làm điện hạt nhân”

Chia sẻ cụ thể về việc nên tiếp tục làm điện hạt nhân, ông Quân cho rằng: “Vì nhiều lý do khác nhau, Việt Nam đã phải tạm dừng phương án điện hạt nhân, nhưng tôi vẫn còn nhiều lo lắng. Bởi chúng ta vẫn chưa tìm ra được công nghệ nào thay thế điện hạt nhân.”

“Trong khi đó, các nguồn năng lượng truyền thống đã cạn kiệt, chúng ta đang phải nhập khẩu than, sắp tới nhập khí hóa lỏng. Nhiệt điện cũng rất nhiều vấn đề, người dân nhiều nơi phản đối vì cho rằng gây ô nhiễm. Thủy điện đã hết nguồn công suất vừa và lớn. Điện tái tạo rất giàu có nhưng hiệu quả thấp và không ổn định. Dù ta có nhiều điện mặt trời, điện gió thì phụ tải nền không thể trông cậy vào năng lượng tái tạo được”, ông Nguyễn Quân đánh giá.

Nói từ câu chuyện của Nhật Bản, nguyên Bộ trưởng cho rằng, sau thảm họa động đất sóng thần, họ đã hủy bỏ chương trình điện hạt nhân và đóng cửa hơn 50 nhà máy. Nhưng cũng đến một ngày nào đó, Nhật Bản sẽ phải phát triển trở lại điện hạt nhân với công nghệ an toàn hơn, mức độ tự động hóa và hiệu quả cao hơn.

“Ở Việt Nam, tôi cho rằng cũng cần phải chuẩn bị một phương án, dù là phương án xấu nhất, là phát triển điện hạt nhân”, ông Quân chia sẻ thêm. 

Dù muốn phát triển trở lại điện hạt nhân, nhưng ông Quân vẫn tỏ ra e ngại, bởi hiện nay, chưa có cơ sở nào để Việt Nam làm điện hạt nhân an toàn và bền vững.

Do đó, nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ tha thiết mong muốn Bộ Công Thương cùng với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính ủng hộ Bộ Khoa học và Công nghệ triển khai xây dựng nhanh chóng trung tâm kỹ thuật hạt nhân, với lò phản ứng nghiên cứu do Nga giúp đỡ để thay thế cho lò phản ứng nghiên cứu ở Đà Lạt. Cơ sở này sẽ là nơi nghiên cứu và đặc biệt là đào tạo nguồn cán bộ cho ngành hạt nhân của Việt Nam. 

“Hiện nay đứng ở góc độ khoa học công nghệ, Việt Nam là nước đứng đầu ASEAN về công nghệ hạt nhân. Lò phản ứng hạt nhân của Việt Nam rất có hiệu quả và đem lại nhiều lợi ích. Cho nên cần sớm đưa vào trung tâm khoa học kỹ thuật hạt nhân mới, để không chỉ phục vụ nghiên cứu, mà còn đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, để một ngày nào đó ta có làm điện hạt nhân thì có cán bộ đủ năng lực, trình độ”, ông Nguyễn Quân nhấn mạnh.

Đưa ra rất nhiều hướng đi cho ngành hạt nhân của Việt Nam trong tương lai, nhưng ông Quân cũng đặc biệt lưu ý: “Riêng điện hạt nhân, đừng bao giờ để nước ngoài làm theo phương thức khoán gọn, chìa khóa trao tay.”

“Đây là điều cực kỳ nguy hiểm, vì nó không chỉ liên quan an ninh năng lượng mà còn là an ninh quốc gia. Nhất là trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0 bây giờ, người ta có thể điều khiển một nhà máy điện hạt nhân từ cách xa hàng trăm ngàn cây số, thậm chí từ không gian. Chúng ta chỉ mời nhà đầu tư nước ngoài vào làm, còn người làm an toàn và vận hành phải là người Việt”, ông Quân nhấn mạnh.

Ngoài ra, nguyên Bộ trưởng cũng cho rằng, không nên dừng lại chương trình đào tạo cán bộ vận hành điện hạt nhân, mà nên tiếp tục. Bởi đội ngũ này không chỉ phục vụ điện hạt nhân mà còn cho tất cả lĩnh vực kinh tế khác có sử dụng năng lượng hạt nhân.

Nỗ lực tiết kiệm điện là mục tiêu trước mắt

Phát triển điện hạt nhân vẫn còn nhiều vấn đề cần phải bàn tới, còn công việc trước mắt vẫn là nỗ lực tiết kiệm năng lượng. Bởi theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng, an ninh năng lượng và phát triển ngành năng lượng bền vững luôn là mối quan tâm hàng đầu của Chính phủ Việt Nam.

“Bộ Công Thương sẽ đảm nhận trọng trách điều hành, cung ứng đủ năng lượng cho quốc gia, đáp ứng nhu cầu cho phát triển đất nước. Song song với việc khai thác các nguồn năng lượng sơ cấp để đáp ứng nhu cầu về năng lượng của nền kinh tế và toàn xã hội, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (NLTK&HQ) là một trong những giải pháp hữu hiệu nhất giúp giảm áp lực trong việc khai thác, chế biến và cung ứng các dạng năng lượng. Đồng thời, giúp bảo tồn nguồn năng lượng quốc gia, bảo vệ môi trường và giảm phát thải khí nhà kính, đóng góp cho công cuộc giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu toàn cầu”, ông Vượng cho biết thêm.

Báo cáo của Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững cho thấy, trong giai đoạn 2011-2015 mục tiêu tiết kiệm từ 5 - 8% tổng mức tiêu thụ năng lượng của cả nước đã đạt được. Con số này tương đương với việc tiết kiệm từ 11-17 triệu TOE (đơn vị tiêu thụ năng lượng).

Trong đó, cường độ năng lượng của các ngành sản xuất công nghiệp, tiêu thụ nhiều năng lượng giảm dần trong giai đoạn 2011-2015, đáng kể như ngành thép (giảm 8,09%); ngành xi măng (giảm 6,33%); ngành dệt sợi (giảm 7,32%).

Thậm chí theo Phó Vụ trưởng Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững, ông Trịnh Quốc Vũ thì, tiềm năng kỹ thuật để tiết kiệm năng lượng trong khu vực công nghiệp ở Việt Nam từ 20 - 30%, thậm chí có những khu vực lên tới 40%.

 Thế Hưng