Bộ ngành công khai ngân sách, tầm cỡ chuyên gia cũng... khó hiểu

Kết quả khảo sát vừa được Liên minh Minh bạch Ngân sách (BTAP) và Trung tâm Phát triển và Hội nhập (CDI) công bố cho thấy, trong số 37 bộ, cơ quan Trung ương được khảo sát về chỉ số công khai ngân sách (MOBI 2018), có 20 đơn vị không công khai bất cứ thông tin gì về ngân sách.

Phó giáo sư, tiến sỹ Vũ Sỹ Cường, đại diện nhóm nghiên cứu cho biết, theo quy định, 6 loại tài liệu ngân sách bắt buộc phải công khai theo Luật Ngân sách nhà nước 2015 là Dự toán thu - chi ngân sách đơn vị năm 2019; Báo cáo tình hình thực hiện ngân sách đơn vị quý 1 năm 2018, 6 tháng đầu năm, 9 tháng năm 2018, cả năm 2018 và Quyết toán thu chi ngân sách nhà nước năm 2017.

Tuy nhiên, trong 37 bộ, cơ quan Trung ương được khảo sát hầu hết đạt mức "ít công khai", không có đơn vị nào đạt mức độ "công khai đầy đủ", "tương đối đẩy đủ" và "chưa đầy đủ" trong khảo sát MOBI 2018.

Đáng lưu ý, trong số 37 bộ, cơ quan Trung ương tham gia khảo sát MOBI 2018, chỉ có 12 cơ quan, tổ chức có công khai ít nhất 1 trong 6 tài liệu ngân sách bắt buộc (chiếm 32,43%).

Có 25 bộ, cơ quan Trung ương không công khai bất kỳ một tài liệu nào tại thời điểm khảo sát (chiếm 67,57%). Trong số này, có 5 đơn vị chỉ có thư mục công khai ngân sách trên cổng thông tin điện tử mà không có tài liệu ngân sách đính kèm (gồm có Bộ Giao thông vận tải; Bộ Kế hoạch và Đầu tư; Bộ Tư pháp; Bộ Khoa học và Công nghệ và Bộ Thông tin và Truyền thông).

Có 20 đơn vị thậm chí không có thư mục công khai ngân sách và không công khai tài liệu ngân sách nào như: có Bộ Y tế; Bộ Giáo dục và Đào tạo; Bộ Xây dựng; Bộ Ngoại giao; Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn,...

Loại tài liệu được công bố nhiều nhất là Dự toán ngân sách năm 2019 với 10 trên tổng số 37 đơn vị có công bố (chiếm 27%). Xếp thứ hai là Quyết toán ngân sách năm 2017 với 6 trên tổng số 37 đơn vị có công bố (chiếm 16,2%). Bộ Tài chính là đơn vị duy nhất công bố tài liệu về Báo cáo tình hình thực hiện 9 tháng cũng như cả năm 2018.

Về tính kịp thời, kết quả MOBI 2018 cho thấy, các bộ, cơ quan Trung ương chưa công khai kịp thời các tài liệu ngân sách theo quy định. Có nhiều loại tài liệu như Báo cáo tình hình thực hiện ngân sách đơn vị 3 tháng, 6 tháng, 9 tháng và cả năm 2018 gần như không được công khai hoặc công khai muộn hơn so với thời hạn quy định.

Về tính đầy đủ, theo đánh giá, các bộ, cơ quan Trung ương thường thiếu nội dung về báo cáo thuyết minh tài liệu, thiếu các bảng biểu bắt buộc phải công khai theo quy định. Chỉ có Bộ Công Thương là đơn vị duy nhất công khai đầy đủ thuyết minh tài liệu, quyết định công khai và bảng biểu đính kèm Dự toán thu – chi ngân sách của đơn vị năm 2019.

"Đây là vấn đề cần lưu ý bởi thuyết minh là vấn đề quan trọng. Khi vào website của các nước, hầu hết báo cáo tại các nước đều thuyết minh đẩy đủ, giải thích các nội dung thu chi thay đổi do đâu. Tuy nhiên, Việt Nam thì có công khai chỉ có bảng số, không biết vì sao tăng, giảm," ông Vũ Sỹ Cường nói.

Theo ông Cường, người dân bình thường hay kể cả chuyên gia nếu đọc những thông tin công bố của Việt Nam cũng sẽ khó hiểu được cụ thể các nội dung.

Phương Dung