Vì sao thời gian trôi nhanh hay chậm tùy vào tâm trạng của bạn?

Một cuộc họp nhàm chán có thể kéo dài vô tận, trong khi thời gian dành cho sở thích của bạn lại chỉ một loáng đã trôi qua.

Nhận thức kỳ lạ đó về thời gian đã khiến các nhà nghiên cứu chú tâm tìm hiểu trong nhiều năm, và họ đã đưa ra những lời giải thích từ việc xử lý thông tin đến các trạng thái ý thức khác nhau.

Thời gian chậm lại khi bạn ở trong những bối cảnh xa lạ. Một tuần ở nước ngoài, bao quanh bạn là những cảnh tượng và âm thanh mới mẻ, có cảm giác dài hơn một tuần ở nhà.

Tương tự như vậy, sự buồn chán hoặc đau đớn có thể kéo dài thời gian, còn khi bạn đắm chìm trong hoạt động yêu thích như chơi nhạc, vẽ tranh thì thời gian như trôi nhanh hơn.

Một điều thú vị là hầu hết mọi người đều cho biết họ thấy thời gian trôi nhanh hơn khi họ già đi. Đây là một hiện tượng liên quan đến sự mới lạ giảm đi trong cuộc sống hàng ngày.

Trải nghiệm của chúng ta về thời gian có thể phụ thuộc vào lượng thông tin mà tâm trí chúng ta xử lý. Khi đối mặt với những thách thức mới, ví dụ như môi trường xa lạ, não sẽ làm việc chăm chỉ hơn để xử lý các chi tiết, tạo ra nhận thức thời gian được kéo dài.

Ngược lại, trong các hoạt động cần sự tập trung, sự chú ý thu hẹp lại, tâm trí tĩnh lặng và thời gian co lại, gây ra cảm giác thời gian trôi nhanh hơn, ngắn lại.

Thậm chí trong một số trường hợp, thời gian chậm lại khá nhiều. Đây được gọi là "trải nghiệm mở rộng thời gian" (Tee). Nó xảy ra trong các trường hợp khẩn cấp như tai nạn xe hơi hoặc những khoảnh khắc nhận thức cao độ, chẳng hạn như khi chơi thể thao cường độ cao hoặc thiền sâu.

Khoảng 85% mọi người cho biết họ có ít nhất một lần Tee trong đời. Trong thời gian Tee, họ thường cảm thấy bình tĩnh và có thêm thời gian để suy nghĩ hoặc hành động. Ví dụ, một người tránh được vật rơi từ trên cao có thể kể lại khoảnh khắc chậm lại cho phép họ đưa ra quyết định trong tích tắc.

Tee cũng phổ biến trong các môn thể thao, đó là lúc nhận thức về thời gian kéo dài trong các trò chơi có mức cá cược cao, và trong các bối cảnh yên bình như thiền định hoặc kết nối với thiên nhiên.

Các nhà khoa học đã đưa ra một số giả thuyết về Tee. Phản ứng "chiến đấu hay bỏ chạy" liên quan đến chất dẫn truyền thần kinh noradrenaline có thể giải thích cho một số trường hợp cảm nhận về thời gian, nhưng nó không giải thích được sự bình tĩnh mà mọi người thường thấy.

Lý thuyết khác thì cho rằng Tee tiến hóa như một cơ chế sinh tồn hoặc là ảo giác được tạo ra từ quá trình mã hóa bộ nhớ tăng cường. Tuy nhiên, hầu hết những người tham gia vào các nghiên cứu đều khẳng định những trải nghiệm này xảy ra theo thời gian thực.

Chìa khóa giải thích lý do vì sao chúng ta cảm thấy thời gian trôi nhanh hoặc chậm có thể chính là trạng thái ý thức.

Trong những khoảnh khắc tập trung vào một thứ gì đó, cảm giác về bản thân của chúng ta mờ dần, hòa nhập chúng ta với môi trường xung quanh và định hình lại nhận thức của chúng ta về thời gian.

Vậy phải chăng thời gian chỉ là ảo ảnh? Một số người cho là như vậy. Dù thế nào đi nữa, những khoảnh khắc này nhắc nhở chúng ta rằng có lẽ thời gian không chỉ là một chiếc đồng hồ tích tắc mà là một dòng trải nghiệm sâu sắc, vì thế hãy làm những việc có ý nghĩa.