Ứng viên nam giáo sư, phó giáo sư luôn nhiều hơn nữ, vì sao?

Mới đây, theo quy chế chi tiêu nội bộ năm 2024 của Đại học Cần Thơ, ứng viên nữ khi đạt chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư sẽ được trường thưởng với số tiền cao hơn so với ứng viên nam.

Cụ thể, đại học này khoán hỗ trợ làm hồ sơ xét chức danh giáo sư, phó giáo sư là 5 triệu đồng cho mỗi ứng viên.

Còn khi ứng viên được công nhận đạt chuẩn chức danh giáo sư, ứng viên là nam giới được thưởng 4 triệu đồng, ứng viên nữ được thưởng 5 triệu đồng.

Với chức danh phó giáo sư, khi đạt chuẩn ứng viên là nam giới được thưởng 2 triệu đồng, còn ứng viên nữ được thưởng 3 triệu đồng.

Số tiền thưởng không cao nhưng chính sách này của trường mang tính nhân văn, động viên, khích lệ nữ giới trong hành trình tham gia nghiên cứu khoa học và nâng cao học hàm, học vị. 

Nhiều năm qua, trong danh sách hồ sơ xét chức danh và được công nhận đạt chuẩn giáo sư, phó giáo sư trong cả nước của ứng viên nữ luôn thấp hơn nhiều so với ứng viên là nam giới.

Theo danh sách từ Hội đồng Giáo sư Nhà nước, trong tổng số 933 ứng viên giáo sư, phó giáo sư năm 2025, chỉ có 315 ứng viên là nữ. Ở chức danh giáo sư, cả nước chỉ có 10 ứng viên giáo sư là nữ, còn hàng loạt ngành trắng ứng viên giáo sư nữ.

Tính từ năm 1976 (năm đầu tiên thực hiện công nhận chức danh giáo sư, phó giáo sư tại Việt Nam) đến nay, Việt Nam chỉ mới chỉ có 3 nữ giáo sư toán học. Không chỉ ngành toán, nhiều ngành khác cũng cực hiếm giáo sư nữ.

Trong nghiên cứu khoa học, càng lên cao thì tỷ lệ nữ giới càng giảm dần là vấn đề được đề cập lâu nay. Ở bậc đại học, thạc sĩ nhiều ngành nghề, tỷ lệ nữ giới tương đương thậm chí cao hơn nam giới nhưng sẽ giảm dần khi học lên tiến sĩ, đến phó giáo sư là ít và đến giáo sư được coi là hiếm.

Điều này được lý giải, việc nghiên cứu khoa học đòi hỏi rất nhiều thời gian, công sức, sự tập trung cao độ. Trong khi nữ giới họ phải gánh nhiều nhiệm vụ như làm mẹ, làm vợ, khó có thể tập trung hoàn toàn cho chuyên môn.

Về mức thưởng, các trường đại học cũng có các mức thưởng khác nhau cho ứng viên khi đạt chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư.

Như tại Trường Đại học Công thương TPHCM, viên chức khi có quyết định bổ nhiệm giáo sư được thưởng 50 triệu đồng, phó giáo sư được thưởng 30 triệu đồng, điều kiện phải là người đang công tác tại trường từ 2 năm trở nên.