Thí sinh duy nhất đạt điểm tuyệt đối tại Olympic Toán học Quốc tế 2024

Chân dung thần đồng toán học 16 tuổi

Năm nay, cuộc thi Olympic Toán học Quốc tế chào đón 609 thí sinh đến từ 108 quốc gia tham dự. Sự kiện được tổ chức tại thành phố Bath, Anh, từ ngày 11 đến ngày 22/7. Kết quả chung cuộc, đoàn Trung Quốc đứng thứ 2 với tổng điểm toàn đoàn là 190 điểm, kém đoàn của Mỹ 2 điểm.

Dù có sự tiếc nuối vì Trung Quốc không dẫn đầu bảng xếp hạng thành tích toàn đoàn, nhưng báo chí Trung Quốc rất hãnh diện về thần đồng toán học Shi Haojia. Năm nay, Shi là thí sinh duy nhất đạt số điểm tuyệt đối 42/42. Năm ngoái, em cũng từng đạt điểm tuyệt đối tại cuộc thi này.

Nam sinh 16 tuổi lần thứ hai giành về huy chương vàng cho đoàn Trung Quốc. Shi Haojia là thí sinh thứ 4 của đoàn Trung Quốc đạt được thành tích này, kể từ khi Trung Quốc cử đoàn đi thi Olympic Toán học Quốc tế lần đầu hồi năm 1985.

Shi đang học tại trường trung học Hải Lượng nằm ở thành phố Thiệu Hưng, tỉnh Chiết Giang. Ở trường, Shi học theo chương trình giáo dục đặc biệt do một nhóm các giáo viên chuyên toán của trường soạn ra để dành riêng cho cậu học trò thần đồng. Chương trình đào tạo đặc biệt này có mục tiêu giúp Shi phát triển tốt nhất năng lực học toán của em.

Thầy Zhang Xiaoming - người trực tiếp dạy toán cho Shi cũng là hiệu trưởng trường trung học - nhận định Shi là một thần đồng toán học hiếm thấy.

Điều đặc biệt nhất ở Shi chính là động lực học toán của em đến từ tình yêu trong sáng dành cho toán học. Em không quá quan tâm tới những danh xưng hay thành tích, chỉ tập trung học toán vì sự yêu thích rất vô tư.

Sự tập trung của Shi được đánh giá là yếu tố quan trọng giúp em phát huy tốt năng lực của bản thân. Ở trường, Shi thường xuyên ăn trưa muộn hơn các bạn, bởi em quá tập trung vào việc giải toán tới mức... quên cả đói. Có những khi em háo hức tới nhà giáo viên để thảo luận các vấn đề toán học tới tận 11h đêm và như quên cả giờ giấc.

Chia sẻ về việc học toán của mình, Shi cho biết: "Ở trường, cháu nhận được sự giáo dục chuyên biệt có tính hệ thống. Điều này giúp cháu phát huy khả năng một cách hiệu quả và có thể khám phá thế giới toán học một cách tự do hơn. Toán học là một thế giới mà cháu đặc biệt yêu thích".

Shi vốn sinh ra ở miền quê của tỉnh Hà Nam. Năng lực học toán của Shi đã được biết tới từ khi em mới là học sinh tiểu học. Khi ấy, Shi đã bắt đầu giảng toán cho người chị gái đang học trung học.

Ở tuổi lên 10, em đã giành được huy chương vàng tại cuộc thi toán dành cho học sinh tiểu học toàn quốc. Kể từ khi học lớp 5, Shi đã nhận được sự giáo dục đặc biệt để phát huy tối đa tiềm năng của em trong việc học. Lúc này, Shi chuyển tới học tại thành phố Thiệu Hưng để có điều kiện học tập tốt hơn.

Năm 2021, Shi là một trong những thiếu niên thần đồng được lựa chọn đưa vào Chương trình Đào tạo Nhân tài Toán học Khâu Thành Đồng do Đại học Thanh Hoa tiến hành. Mục tiêu của chương trình này là đưa lại điều kiện giáo dục phù hợp với năng lực thiên bẩm của các thần đồng kể từ bậc trung học cho tới chương trình đào tạo tiến sĩ.

Sau khi được lựa chọn đưa vào chương trình đào tạo đặc biệt, Shi đã được nhà toán học nổi tiếng người Mỹ gốc Hoa Khâu Thành Đồng (75 tuổi) mời tới gặp mặt trực tiếp. Điều này cho thấy Shi được nhà toán học nhìn nhận là một thần đồng đặc biệt.

Danh xưng "thần đồng toán học" đã gắn với Shi Haojia từ nhiều năm nay, nhưng em không mấy quan tâm tới danh xưng này. Các thầy cô của Shi khẳng định em chỉ tập trung vào tình yêu đặc biệt dành cho môn toán. Các thầy cô trực tiếp giảng dạy Shi còn nhận xét em là một thiếu niên có tính cách từ tốn, điềm đạm, hiếm khi cáu giận và luôn kiên nhẫn trong mọi việc.

Chuyên gia nhìn nhận về kết quả của đoàn Trung Quốc tại Olympic Toán học Quốc tế

Cuộc thi Olympic Toán học Quốc tế đầu tiên được tổ chức tại Romania hồi năm 1959 với chỉ 7 quốc gia cử đoàn tới tham dự. Đến nay, cuộc thi này đã mở rộng về quy mô và tầm vóc, thu hút hơn 100 quốc gia và vùng lãnh thổ cử đoàn tới tham gia. Mỗi đoàn có tối đa 6 học sinh trung học tham gia thi.

Trong gần 4 thập kỷ tham gia Olympic Toán học Quốc tế, Trung Quốc đã có tổng cộng 24 lần dẫn đầu về tổng điểm toàn đoàn. Việc đoàn Trung Quốc về nhì tại cuộc thi năm nay thu hút nhiều sự quan tâm bình luận của giới chuyên gia trong nước.

Chuyên gia nghiên cứu chế tạo robot Geng Tao cho rằng việc đoàn Trung Quốc bỏ lỡ vị trí dẫn đầu chỉ là hiện tượng tạm thời. Trung Quốc có nhiều tài năng toán học trẻ đã được phát hiện từ sớm.

Phụ huynh tại Trung quốc cũng rất đề cao việc học của con cái. Việc con cái có năng lực thiên bẩm luôn được gia đình và nhà trường tạo mọi điều kiện để phát triển. Cả gia đình, nhà trường và học sinh đều có cách nhìn nhận rất nghiêm túc về các cuộc thi toán quốc tế. Vì những lý do này, chuyên gia Geng Tao tin rằng đoàn Trung Quốc sẽ sớm có sự bứt phá ấn tượng về thành tích.

Trước những bàn luận về thứ hạng của đoàn Trung Quốc, nhà toán học Khâu Thành Đồng đã lên tiếng thẳng thắn về nguy cơ chạy đua thành tích nhưng không đưa lại hiệu quả thực tế.

Ông Khâu nhận định rằng thành tích của đoàn Trung Quốc tại Olympic Toán học Quốc tế luôn thuộc top đầu, dù vậy, kết quả thực tế từ hoạt động nghiên cứu toán học của Trung Quốc chưa thể nào vượt qua Mỹ trong tương lai gần.

Nhà toán học Khâu Thành Đồng từng có nhiều năm giảng dạy tại Đại học Harvard (Mỹ). Đến năm 2022, ông rời Mỹ và chuyển hẳn về giảng dạy tại Đại học Thanh Hoa (Trung Quốc). Ông Khâu cho rằng thứ hạng tại các cuộc thi chỉ là một yếu tố, còn kết quả về đường dài trong hoạt động nghiên cứu mới nói lên nhiều điều.