Làm sao để nhân viên lắp ốc vít, sửa ô tô cũng nói tốt tiếng Anh?

“Chương trình đào tạo nào cũng phải sửa, giáo trình nào cũng phải đổi”

Tọa đàm “Xây dựng giải pháp chuyển đổi số trong nhà trường và tổ chức dạy và học bằng tiếng nước ngoài tại các trường cao đẳng, trung cấp, trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên (GDNN-GDTX)" do Sở GD&ĐT Hà Nội tổ chức diễn ra chiều nay (4/11).

Ông Trần Thế Cương, Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội, nhấn mạnh: “Chuyển đổi số và hội nhập quốc tế thông qua năng lực ngoại ngữ là hai trụ cột song hành, không thể tách rời để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thủ đô”.

Sở xác định ba nhóm vấn đề then chốt cần sự hiến kế của các trường nghề trên địa bàn thành phố, gồm: Tháo gỡ nút thắt trong quản trị dữ liệu, vận hành hệ thống và phát triển học liệu số; đề xuất mô hình và giải pháp khả thi để xây dựng quy trình đào tạo số và tổ chức dạy học bằng tiếng nước ngoài hiệu quả; xác định cơ chế kết nối và liên thông về các giải pháp công nghệ để xây dựng các hình mẫu.

Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Công nghệ cao Hà Nội Phạm Xuân Khánh cho rằng để đào tạo nghề trong thời đại số, mọi chương trình, giáo trình, bài giảng đều phải được số hóa đồng bộ.

Ông Khánh cho hay Trường Cao đẳng Công nghệ cao Hà Nội hiện đào tạo 45 ngành nghề khác nhau. Việc chuyển đổi số đòi hỏi phải sửa đồng bộ tất cả các chương trình đào tạo, từ giáo trình điện tử, sách giáo khoa điện tử, giáo án điện tử, bài giảng điện tử, bài kiểm tra điện tử, thí nghiệm mô phỏng và các học liệu số khác… 

Từ thực tế này, ông Khánh đề xuất các giải pháp như: đầu tư nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin; tạo nền tảng số dùng chung; đề xuất kho dữ liệu dùng chung, xây dựng và phát triển trung tâm dữ liệu và nghiên cứu phát triển các ứng dụng AI.

Với vấn đề dạy và học bằng tiếng nước ngoài, bà Đào Thị Thu Hương, Trưởng khoa Ngoại ngữ Trường Cao đẳng FPT Polytechnic, cho rằng công nghệ và trí tuệ nhân tạo (AI) đang mở ra cơ hội để biến tiếng Anh thành kỹ năng thiết yếu của người lao động phổ thông.

Tại trường FPT Polytechnic, 100% sinh viên học bằng laptop, thi cử hoàn toàn trực tuyến. Các công cụ hội thoại ảo giúp sinh viên luyện kỹ năng nghe - nói và phản xạ giao tiếp hiệu quả. Đồng thời, 99% giảng viên thuần thục kỹ năng xây dựng bài giảng điện tử hoàn chỉnh. 

Tuy nhiên, theo bà Hương, để chuyển đổi số và dạy - học bằng tiếng nước ngoài thực sự có tính ứng dụng, ngoài các giải pháp như ông Nguyễn Xuân Khánh đề xuất, cần có thêm nhiều sân chơi về AI, ngoại ngữ cho sinh viên trường nghề. Các hoạt động này cũng sẽ giúp hình thành cộng đồng cao đẳng nghề số hóa mạnh mẽ.

Bà Hương cũng nêu rõ mong muốn lãnh đạo ngành giáo dục quan tâm hơn nữa trong việc dạy tiếng Anh cho sinh viên trường nghề, làm sao để lao động trình độ trung bình cũng có thể giao tiếp hiệu quả bằng tiếng Anh với người nước ngoài.

“Chúng ta phải đào tạo như thế nào để một nhân viên lắp ốc vít, sửa chữa ô tô cũng có thể nói tiếng Anh tốt như các tài xế taxi ở Philippines, Thái Lan…”, bà Hương bày tỏ.

Chuyển đổi số trong trường nghề vẫn còn nhiều nút thắt

Theo báo cáo của Sở GD&ĐT Hà Nội, hiện trên địa bàn thành phố có 68 trường cao đẳng, 85 trường trung cấp, 29 trung tâm GDNN - GDTX trong tổng số 352 cơ sở giáo dục nghề nghiệp.

Đây là một trong hai mạng lưới đào tạo nghề lớn nhất cả nước, cung cấp nguồn nhân lực kỹ thuật cho thủ đô và vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ.

Từ năm 2025, Sở đã ban hành hàng loạt kế hoạch và công văn triển khai phong trào “Bình dân học vụ số”, học bạ số, và các chương trình chuyển đổi số toàn ngành.

Đến nay, hơn 70% trường cao đẳng, trung cấp đã có nền tảng quản lý học tập (LMS) và hệ thống quản trị đào tạo trực tuyến. Một số đơn vị tiên phong như Trường Cao đẳng Cơ điện Hà Nội, Trường Cao đẳng Công nghệ cao Hà Nội, Trường Cao đẳng Công nghệ Bách khoa Hà Nội, Trường Cao đẳng FPT Polytechnic… đã ứng dụng AI trong thiết kế bài giảng, kiểm tra - đánh giá.

Tuy nhiên, hạ tầng và năng lực số vẫn không đồng đều, kinh phí đầu tư hạn chế, chi phí bản quyền và bảo mật lớn, nhiều giáo viên chưa có kỹ năng số chuyên sâu, thiếu cơ sở dữ liệu dùng chung để kết nối toàn ngành.

Với công tác dạy và học ngoại ngữ, một số trường đã bước đầu tổ chức chương trình song ngữ, liên kết doanh nghiệp FDI, mở lớp ngoại ngữ theo nhu cầu nghề nghiệp. Song tình trạng chung của các trường là thiếu giáo viên đạt chuẩn tiếng Anh, thiếu môi trường thực hành, và thiếu chính sách khuyến khích người học học ngoại ngữ.

Đại diện FSEL - đơn vị cung cấp nền tảng học ngoại ngữ trực tuyến đạt Giải Sao Khuê về khoa học công nghệ - cung cấp con số khảo sát chỉ 5% học sinh Việt Nam hiện được học tiếng Anh theo chuẩn quốc tế. Điều này đồng nghĩa với việc tỷ lệ lớn còn lại chưa được học tiếng Anh chuẩn.

Để có thể đưa tiếng Anh nói riêng và ngoại ngữ nói chung cho học sinh, sinh viên trường nghề, bài toán cần giải quyết là phải có một hệ sinh thái chuyển đổi số và đào tạo ngoại ngữ cho các cơ sở giáo dục nghề nghiệp.

FSEL đề xuất Sở cho phép đơn vị này đánh giá miễn phí năng lực tiếng Anh cho 140.000 giáo viên Hà Nội, đồng thời hỗ trợ xây dựng lộ trình đạt chuẩn B1, B2. 

Đơn vị này cũng kiến nghị về một hành lang pháp lý cho các trường nghề dùng chung một nền tảng số. Khi có sự liên thông dữ liệu, tất cả trường nghề có thể học, dạy, và đánh giá trên cùng một hệ thống minh bạch, hiệu quả.