GS Ngô Bảo Châu chỉ ra điểm bất lợi của khoa học Việt Nam

"Trại toán"

Tại Lễ tổng kết, GS Trần Văn Nhung- Phó Ban Chương trình trọng điểm Quốc gia phát triển Toán học đã ví von: “Tôi vẫn nhớ rất rõ câu thơ của nhà thơ Tố Hữu. Hôm nay, nhân ngày lễ trọng đại này, tôi xin mạn phép được mượn lời nhà thơ để nói về Toán. Năm năm ấy bấy nhiêu ngày/ Mà nay Toán học đổi thay đã nhiều”.

Ông cũng chỉ ra, trong 5 năm vừa qua, mỗi năm Việt Nam tăng 20% công trình công bố Toán quốc tế. Trong 5 năm gần đây, Việt Nam tăng gấp 2 lần. Đấy là con số không hề nhỏ.

Cũng theo GS Nhung, nếu trong văn học ta có trại viết văn Nguyễn Du, có thể hình dung trong Toán học, Viện cũng là một “trại toán” để sáng tạo.

Chương trình đã thổi một luồng gió mới không chỉ trong toán học mà còn lan tỏa sang lĩnh vực khác. Những hoạt động vừa qua của Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán đã góp phần tạo ra các nền tảng ban đầu, tạo ra phong cách làm việc mới trong nghiên cứu, giảng dạy về Toán học và điều hành của Bộ GD&ĐT.

GS Ngô Bảo Châu - Giám đốc Khoa học của Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán - khẳng định, viện là đơn vị hạt nhân trong Chương trình trọng điểm quốc gia phát triển Toán học của Việt Nam. Viện được thiết kế theo mô hình mới, hưởng ưu đãi từ ngân sách Nhà nước. Điều đó cho thấy Chính phủ kỳ vọng lớn vào vai trò của viện trong việc tạo ra sức bật cho Toán học Việt Nam.

GS Châu cho hay, trong 5 năm qua, Viện đã tập trung 4 mảng đề tài lớn gồm: Nghiên cứu cơ bản, ng cứu ứng dụng, đào tạo nhân lực và hợp tác Quốc tế.

Trong các lĩnh vực nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu ứng dụng, Viện đã thực hiện tốt vai trò là đơn nghiên cứu, hỗ trợ, kết nối giữa các nhà khoa học trong nước và quốc tế tới nghiên cứu và tham gia các hoạt động học thuật của Viện; phối hợp với các nhóm nghiên cứu khác để thực hiện các đề tài nghiên cứu ứng dụng tại Việt Nam.

Trên bình diện đào tạo, Viện nghiên cứu cao cấp về Toán đã thực hiện tốt vai trò hạt nhân của Chương trình trọng điểm trong việc tổ chức các khóa bồi dưỡng học sinh giỏi về Toán, các khóa huấn luyện giáo viên chuyên Toán, các chương trình hè cho sinh viên trên cả 3 miền đất nước.

Mặc dù các hoạt động này phần lớn đã có từ trước nhưng Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán đã có vai trò nhân rộng những mô hình tốt, hỗ trợ trong các khâu tổ chức, vận hành, kinh phí để những mô hình ấy hoạt động tốt hơn, quy mô hơn.

Phải đầu tư kinh phí và công sức quá lớn

Theo GS Ngô Bảo Châu, kế hoạch sắp tới của Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán là tiếp tục duy trì những hoạt động nghiên cứu và khoa học chuyên môn. Đẩy mạnh nghiên cứu ứng dụng toán học trong các lĩnh vực kinh tế- xã hội.

Đặc biệt, trong thời gian tới, Viện đang có một dự án phôi thai, đó là nghiên cứu về sự xói lở của ruộng bậc thang.

“Mặc dù dự án đang thai nghén nhưng tôi rất kì vọng. Ngoài ra, chúng tôi tiếp tục tập trung nghiên cứu trong lĩnh vực kinh tế, tài chính- ngân hàng, công nghệ thông tin, khí tượng, thủy văn, triển khai chương trình Đào tạo tiến sỹ Toán học xuất sắc dựa vào sự phối hợp với các trường ĐH lớn ở Hà Nội và một số trường ở nước ngoài”, GS Châu nhấn mạnh.

Tuy nhiên theo GS Châu, một trong những điểm rất bất lợi của khoa học Việt Nam là không có tạp chí được xếp loại ISI.

Viện không có chủ trương xây dựng một tạp chí mới, vì việc này đòi hỏi mức độ đầu tư cả về kinh phí và công sức quá lớn. Thay vào đó, Viện chia nguồn lực vào hai hướng thực tế hơn: Khai thác các bài viết chất lượng cao của Hội thảo thường niên để nâng cấp và ủng hộ cho Acta được xếp loại ISI và xây dựng chuỗi bài được công nhận ISI từ lâu.

Chia sẻ tại buổi lễ, Bộ trưởng Phạm Vũ Luận cho biết, Bộ GD&ĐT sẽ lắng nghe để có báo cáo chính thức với Chính phủ.

“Về cơ chế làm việc, GS Trần Văn Nhung có nói, hãy xem Viện này như trại viết văn Nguyễn Du. Tôi rất mừng vì điều đó, bởi Toán học cũng cần có không gian để sáng tạo. Chúng ta cần chuyển phương thức của Viện từ can thiệp sang hỗ trợ cho sự phát triển.

Quốc Huy