GS Đỗ Đức Thái: Thi trắc nghiệm nhiều lựa chọn “giết chết” sự sáng tạo

Đó là một phần nội dung chia sẻ của GS. TSKH Đỗ Đức Thái, Trường ĐH Sư phạm Hà Nội, Chủ biên môn Toán trong chương trình giáo dục phổ thông mới trong Ngày hội Toán học mở 2019 diễn ra tại TPHCM ngày 24/11. Tại đây, GS Thái đã chỉ ra một số vấn đề trong chương trình giáo dục phổ thông mới ở môn Toán, những trăn trở trong cách dạy và học Toán hiện nay.

Theo GS Đỗ Đức Thái, nội dung học vấn phổ thông cốt lõi của môn Toán là nhằm phát triển nhân cách người học, giá trị nhân văn cao đẹp của con người. Trong đó, mong muốn hình thành 5 năng lực: đó là năng lực tư duy, lập luận toán học; năng lực mô hình hóa toán học; năng lực giải quyết vấn đề toán học; năng lực giao tiếp toán học; năng lực sử dụng các công cụ, phương tiện học toán.

Bên cạnh đó, GS Thái cũng nêu những quan điểm về hình thi trắc nghiệm môn Toán. Trước hết, chủ biên môn Toán không phản đối hình thức thi trắc nghiệm. Theo ông, trong trắc nghiệm có nhiều loại khác nhau, trong đó có một hình thức trắc nghiệm yêu cầu chọn 1 đáp án đúng trong số 4-5 lựa chọn (gọi là multiple choice). "Hình thức trắc nghiệm này có đánh giá được, phản ánh được những năng lực giáo dục toán học đòi hỏi không? Không làm được", ông đặt vấn đề rồi trả lời ngay.

Ông lý giải, trong giải quyết vấn đề thì khó nhất là nhìn thấy vấn đề là gì và trôi về đâu. Đó là giá trị sáng tạo lớn nhất của con người. "Khi chúng ta đặt ra dạng thi này thì chẳng qua chúng ta thử thách học sinh cái cảm giác tính đúng của một bài toán. Tôi đồng ý trong dạy toán phải dạy cảm giác toán, trực giác toán để biết được tính đúng tính sai. Nhưng đấy chỉ là một phần của toán học mà không phải là phần cơ bản. Phần cơ bản của toán học là dạy cho người học biết chịu trách nhiệm về mình, nói gì phải có căn cứ không phải cảm giác đúng đó", GS Thái nói.

Từ đó, GS Thái cho rằng: "Multiple choice đang hướng học sinh đến cảm giác toán học ăn may, nhận biết những bản chất thông qua dấu hiệu bên ngoài. Cái đấy là giết chết học sinh, giết chết toàn bộ sự sáng tạo của con người. Không có con người nào có thể sáng tạo nghiêm túc từ vài ba nhìn nhận dấu hiệu bên ngoài, nếu những người đó đi học y là chết. Biểu hiện bên ngoài của bệnh là giống nhau, chỉ mổ xẻ phân tích bên trong mới biết biểu hiện này ứng với bệnh nào".

"Tôi khẳng định rằng đánh giá trắc nghiệm bằng multiple choice không đo được năng lực tư duy và lập luận, không đo được năng lực giải quyết vấn đề, không đo được khả năng giao tiếp. Nó chỉ khuyến khích học sinh nhận biết bản chất thông qua dấu hiệu bên ngoài, đó là vô cùng tai hại. Chúng ta muốn thi trắc nghiệm thì phải thay đổi hình thức thi trắc nghiệm", GS Đỗ Đức Thái đề xuất.

Lập luận thêm vấn đề này, ông Thái nói tiếp: "Có người hỏi tôi IELTS có thi trắc nghiệm không? Thực ra nó là một tổ hợp những hình thức đánh giá, thí sinh vẫn phải nghe, nghe xong phải nói lại và vẫn phải viết".

Ông Thái “chốt” lại vấn đề là: "Tôi không đồng ý thi Toán bằng trắc nghiệm multiple choice nhưng cũng không cổ vũ lối thi toán tự luận mà khó như thời “3 chung” hoặc những năm trước. Việc ra hình thức thi nào cần một nghiên cứu rất cẩn thận. Việc thi trắc nghiệm nhiều năm cần có tổng kết đánh giá tính hiệu quả và nguồn nhân lực sinh ra từ đấy trước khi quyết định một cách ào ạt và áp dụng thẳng vào chương trình giáo dục phổ thông mới", ông đề xuất mạnh mẽ.

Lê Phương