Đôi điều về 2 nhà Vật lý hạt nhân hàng đầu Việt Nam

GS Trần Đức Thiệp, hiện là Chủ tịch Hội hạt nhân Việt Nam, Ủy viên Ủy ban Máy gia tốc Tương lai Châu Á, Ủy viên Hội đồng Diễn đàn nghiên cứu bức xạ synchrontron Châu Á Đại dương. GS Nguyễn Văn Đỗ là Chủ tịch Hội đồng khoa học Viện Vật lý, Ủy viên Ủy ban Số liệu hạt nhân Quốc tế, thuộc Ủy ban Năng lượng nguyên tử Quốc tế (IAEA).

Nhận xét về GS Nguyễn Văn Đỗ và GS Trần Đức Thiệp, GS Nguyễn Văn Hiệu, Chủ tịch Hội đồng giám khảo cuộc thi Nhân tài Đất Việt cho biết: “Hai GS là 2 người giỏi nhất Việt Nam về lĩnh vực Vật lý hạt nhân nên không ai đủ trình độ đề xét công trình của họ. Chúng tôi phải gửi ra nước ngoài xin ý kiến nhận xét của các giáo sư có tiếng và Việt kiều ở nước ngoài. Hai GS Thiệp và Đỗ là tấm gương sáng về tinh thần say sưa, nghiên cứu khoa học quyết tâm khắc phục khó khăn, không bỏ nghề trong hoàn cảnh khó khăn”.

Từ máy Gia tốc cổ lỗ tới đóng góp công trình nguyên tử quốc tế

Đam mê nghiên cứu khoa học đã ngấm vào máu thịt của hai vị giáo sư. Bởi làm việc trong ngành Vật lý hạt nhân rất vất vả và thiếu thốn về thiết bị. Đối với ngành Vật lý hạt nhân ngay cả những nước giàu có cũng không đủ thiết bị để làm việc chứ không kể đến nước nghèo như Việt Nam. Đặc biệt làm việc với máy gia tốc vì đòi hỏi kỹ thuật rất cao. Trong khi đó, máy cũ, điều kiện làm việc thiếu thốn, độc hại. Nghiên cứu khoa học trên những thiết bị cũ nhưng hai GS đã thu được nhiều kết quả khoa học. Đạt được điều đó, phải có sự quyết tâm đam mê và tinh thần độc lập suy nghĩ. Hai giáo sư đã chứng minh được điều đó.

GS Trần Đức Thiệp nhớ lại: “Anh em chúng tôi đã thức trắng nhiều đêm điều khiển máy để hoàn thiện các công trình nghiên cứu của mình. Kinh phí thì hạn hẹp, thiết bị nhiều lúc bị hỏng, chúng tôi phải dựa vào bạn bè đồng nghiệp ở nước ngoài. Mỗi chuyến đi công tác, chúng tôi tích lũy thu thập thêm chi tiết, phụ tùng mà ở Việt Nam không có”.

“Đi trên con đường nghiên cứu khoa học là con đường gập ghềnh gian nan. Đôi lúc cảm giác như mình đơn độc nhưng đổi lại thì đây là lĩnh vực hết sức hấp dẫn. Chúng tôi tìm được niềm vui trong đó và hết sức hạnh phúc khi nghiên cứu thu được kết quả” - GS Nguyễn Văn Đỗ chia sẻ.

Làm khoa học đôi khi quên mình và thậm chí hy sinh cả tính mạng cũng chỉ vì lòng đam mê. Cách đây 20 năm, Viện khoa học Vật lý cùng gia đình những tưởng đã phải chia tay với GS Trần Đức Thiệp khi ông đang thử nghiệm nghiên cứu bị chiếu xạ vì máy gia tốc trục trặc. GS Thiệp đã bị thương rất nặng, mất hẳn bàn tay phải và bàn tay trái cũng không còn nguyên vẹn. Rất may, Ủy ban Năng lượng nguyên tử quốc tế có cam kết là đảm bảo sức khỏe cho người nghiên cứu về lĩnh vực này nên Chính phủ Pháp nhận GS Thiệp sang chữa bệnh.

Mong muốn có chính sách cụ thể tới ngành Vật lý hạt nhân

Đam mê nghiên cứu khoa học và mong muốn truyền đạt kiến thức lại cho các học trò luôn cháy bỏng trong tâm hồn của 2 giáo sư.

Niềm vui lớn nhất của 2 giáo sư hiện nay là Nhà nước đã bắt đầu quan tâm tới ngành hạt nhân, trong đó có ngành Vật lý hạt nhân. Tuy nhiên, các giáo sư cũng băn khoăn và lo lắng bởi vẫn còn quá nhiều khó khăn trước mắt.