Con "chạy sô" luyện thi lớp 10, mẹ mất ngủ trắng đêm

22h mỗi ngày, chị Thảo chạy gần 20km đón con trai từ lớp luyện thi của cô giáo ở quận 5 về TP Thủ Đức, TPHCM. Lúc đó, nam sinh mới được ăn uống, tắm rửa và xem lại bài trước khi đi ngủ. 

Từ đầu năm lớp 9, sau giờ học ở trường, con trai chị Thảo học thêm tuần 3 buổi để chuẩn bị thi vào lớp 10. Sau Tết, lịch học của nam sinh này tăng lên 6 buổi tối/tuần, thêm 2 buổi luyện thi vào ngày chủ nhật. Chưa kể, chị còn thuê gia sư đến tận nhà bổ sung thêm môn toán cho con vào thứ 7. Lịch học của con chị kín mít, không có một buổi nghỉ ngơi, thư giãn. 

Chị Thảo lo lắng về kỳ thi vào lớp 10 của con từ lâu nay nhưng đến thời điểm càng gần kỳ thi, chị càng căng thẳng, lo âu. Chị thường xuyên bất an, đêm thức trắng, trằn trọc không ngủ được. Chị sụt cân liên tục, lại rất dễ cáu gắt. 

Chị Thảo cho biết, con trai chị học lực tốt, dự tính thi vào hai trường điểm ở quận 1, quận 2 và dự phòng một nguyện vọng ở trường top giữa. Việc con vào THPT rồi vào đại học là một lộ trình hiển nhiên với gia đình chị Thảo. Chị không dám hình dung đến tình huống "lỡ con thi rớt". 

Người phụ nữ thừa nhận, vợ chồng chị không nghĩ đến phương án nào khác ngoài việc con phải đỗ lớp 10 nên đầu tư hết vào đây cho con. "Việc tôi có thể làm là tìm những nơi luyện thi tốt nhất cho con. Về nhà chăm sóc con ăn uống và động viên cháu học bài", người mẹ cho hay. 

Chị Hồ Minh Anh, ở Tân Phú, TPHCM, đang dự tính sẽ phải đến phòng khám tâm lý khi có nhiều biểu hiện bất ổn. Chị rơi vào trạng thái bất an, lo lắng về kỳ thi vào lớp 10 sắp tới của con gái. 

Chị cho hay, vài năm trước chị có trải nghiệm khốc liệt về kỳ thi này khi cô cháu gái học rất tốt rớt cả 3 nguyện vọng vào lớp 10. Bố mẹ nữ sinh suy sụp, còn cô cháu gái sau vài ngày biết kết quả đã uống thuốc tự vẫn vì không chấp nhận được sự thật. May mắn sự việc được gia đình phát hiện.

Đến nay, cháu chị Minh Anh đang học cao đẳng nhưng việc rớt lớp 10 năm nào vẫn là một ký ức đau đớn. 

Chị Minh Anh bày tỏ, chị lo lắng không phải vì sức học của con mà chị hiểu sự khó khăn và cả may rủi của kỳ thi này. Cả 9 năm ăn học, con đường vào lớp 10 của các con không chỉ phụ thuộc vào lực học mà còn tùy thuộc vào chọn nguyện vọng, vào vài giờ thi cử. 

"Hiện con gái tôi vẫn chưa xác được nguyện vọng vào trường nào, có trường thì xa, trường gần lại khó, trường thích thì sợ cạnh tranh không nổi...  Mong con có chỗ học lớp 10 ở trường công lập trở thành mong muốn của rất nhiều gia đình. Việc vào lớp 10 công lập vẫn là lộ trình tốt nhất cho các con và điều kiện của số đông gia đình", chị Minh Anh nói. 

Theo kế hoạch phân luồng, chỉ tiêu lớp 10 công lập sẽ có giới hạn nhất định. Con số hàng năm có khoảng 20.000 - 30.000 học sinh lớp 9 rớt khỏi kỳ thi này tại TPHCM trở thành nỗi ám ảnh với nhiều gia đình, học sinh. 

Thời điểm này, các trường THCS đang tăng tốc cho các hoạt động tư vấn về kỳ thi lớp 10 đối với học sinh lớp 9. Khi chọn nguyện vọng, học sinh, phụ huynh thường dựa vào kết quả học kỳ 1 lớp 9, lãnh đạo các trường THCS lưu ý kết quả học kỳ 1 chưa đánh giá tổng quan khả năng của học sinh.

Học sinh có thể dựa vào điểm học kỳ, sau đó trừ 2 - 3 điểm rồi dự đoán năng lực của mình trong kỳ thi tuyển sinh để cân nhắc lựa chọn nguyện vọng. 

Việc học sinh đối mặt với căng thẳng của kỳ thi này, theo các giáo viên phần lớn do học trò bị áp lực trong việc chọn nguyện vọng vượt quá khả năng. Việc chọn trường của học sinh có thể xuất phát từ mong muốn của bố mẹ hoặc đăng ký theo bạn bè... Hơn nữa, ngoài con đường vào lớp 10, nhiều gia đình chưa sẵn sàng mở ra các lối đi khác cho con em mình. 

Tiến sĩ Nguyễn Thị Thu Huyền, Hiệu trưởng Trường song ngữ quốc tế Canada cho hay, kỳ thi lớp 10 liên quan đến chủ trương phân luồng sau THCS, vậy nên chỉ tiêu vào lớp 10 mỗi năm ở các địa phương sẽ giảm dần. 

Nói về áp lực mà học sinh và phụ huynh phải đối diện ở kỳ thi này, bà Huyền nêu góc nhìn, đây là một kỳ thi không công bằng. Điều không công bằng này xuất phát từ việc hướng nghiệp chưa đủ tốt, chưa cho học sinh cơ hội hiểu biết đủ về điểm mạnh, điểm yếu, về cơ hội học tập... để học sinh lựa chọn ở tâm thế chủ động. 

Nếu được hướng nghiệp tốt, nhiều học sinh học xong lớp 9 không nhất thiết phải thi lớp 10, phải cạnh tranh ở kỳ thi căng thẳng mà sẽ chủ động lựa chọn học nghề ngay. 

"Truyền thông hướng nghiệp không đủ nên hầu hết các em đều thi lớp 10 và cảm thấy số phận của mình bị quyết định bởi một kỳ thi chứ không phải do mình quyết định", TS Nguyễn Thị Thu Huyền nêu quan điểm. 

Theo bà Huyền, điều cần làm nhất là đẩy mạnh công tác hướng nghiệp, giải thích cho phụ huynh hiểu về giá trị của học nghề, giúp học hiểu rõ học nghề nhưng học sinh vẫn có thể có bằng phổ thông và tiếp tục học lên cao đẳng, đại học, cơ hội việc làm rộng mở. Chỉ khi hiểu đủ, phụ huynh, học sinh mới có thể lựa chọn một cách tự nguyện.