NTK nổi tiếng Việt mua quần áo online trộn thành mẫu mới: Sáng tạo ở đâu?

Làn sóng tranh luận về thiết kế thời trang đạo nhái nằm trong bộ sưu tập (BST) của NTK Cao Minh Tiến không chỉ dừng lại ở những ý kiến về vấn đề bản quyền sản phẩm của thương hiệu mà nhanh chóng chuyển hướng sang vấn đề đạo đức nghề nghiệp và tính minh bạch trong lĩnh vực sáng tạo nghệ thuật.

Sự việc xảy ra trong Tuần lễ Thời trang Quốc tế Việt Nam Thu - Đông 2025, khi NTK Cao Minh Tiến ra mắt BST Kẻ mộng du với công chúng, một số thiết kế của anh đã bị tố cáo đạo nhái của thương hiệu khác. Đó là những chiếc áo có họa tiết giống như hình xăm, vốn đã nổi tiếng cùng với một thương hiệu nội địa (local brand) D. cách đây vài năm.

Dưới áp lực dư luận, NTK Cao Minh Tiến đã thừa nhận, anh mua một vài sản phẩm trên sàn thương mại điện tử để phối trộn trong thiết kế của mình, đồng thời xin lỗi thương hiệu nọ vì chưa có sự đồng thuận. Tuy nhiên, điều này chưa dập tắt được phản ứng tiêu cực của giới mộ điệu thời trang.

Trên mạng xã hội, nhiều ý kiến bày tỏ sự thất vọng và đặt câu hỏi về cách làm việc của NTK kỳ cựu này.

Một tài khoản Threads nhận xét: “Là một người làm sáng tạo, hơn ai hết NTK Cao Minh Tiến phải thừa hiểu việc bản quyền và chất xám là điều cơ bản nhất cần được tôn trọng. Ở đây không có sự tìm tòi, nghiên cứu một cách chỉn chu và sáng tạo để mang đến cho thời trang Việt Nam một BST chuyên nghiệp”…

Một số ý kiến khác bày tỏ sự bất ngờ: “Không ngờ một NTK kỳ cựu lại để xảy ra chuyện như vậy”; “Tôi không nghĩ rằng một NTK lại có thể thiếu chuyên nghiệp đến thế”... Thậm chí có người hụt hẫng: “Vốn yêu thích Cao Minh Tiến bởi những clip giới thiệu, đánh giá món ăn trên TikTok và sự gần gũi, chân thành. Giờ thật khó mà nhìn anh như trước nữa”…

Họa tiết có sẵn là gì, NTK có được phép dùng chất liệu họa tiết có sẵn?

Trao đổi với phóng viên Dân trí, một chuyên gia thời trang nhận định, câu chuyện này không chỉ dừng lại ở việc sử dụng sản phẩm thiết kế của nhãn hàng khác để dùng cho BST của mình mà còn chạm tới vấn đề sâu hơn: Tiêu chuẩn sáng tạo và mức độ chuyên nghiệp của một NTK.

Theo chuyên gia, trong lĩnh vực thời trang, khái niệm stock design (những mẫu hoạ tiết, trang trí bán sẵn trên các nền tảng trực tuyến) vốn không phải là điều xa lạ.

“Việc sử dụng chất liệu họa tiết có sẵn không vi phạm pháp lý nếu người dùng mua đúng bản quyền. Tuy nhiên, đây được xem là điều tối kỵ với những BST trình diễn tại sân khấu lớn, đặc biệt khi nó gắn với tên tuổi của một NTK lâu năm”, chuyên gia thời trang nhận định.

“Thời trang là ngành của sáng tạo. Họa tiết là linh hồn của trang phục. Nếu phần quan trọng nhất lại được lấy từ kho họa tiết bán sẵn, hoặc mua lại sản phẩm của người khác, thiết kế sẽ mất đi dấu ấn riêng. Đó là điều không thể chấp nhận đối với một NTK chuyên nghiệp”, chuyên gia nói thêm.

Chuyên gia cũng cho biết, các NTK chuyên nghiệp sẽ được phép sử dụng họa tiết có sẵn với những nguồn cảm hứng văn hóa, lịch sử như họa tiết trống đồng Đông Sơn, tranh Đông Hồ... bởi đây vốn thuộc tài sản chung của cộng đồng. Còn họa tiết do ai đó thiết kế là tài sản sáng tạo của một cá nhân cụ thể.

Do vậy, việc dùng chất liệu họa tiết có sẵn cho BST mang tính trình diễn sẽ dễ dẫn đến tranh cãi về đạo đức nghề nghiệp, ngay cả khi không có yếu tố vi phạm bản quyền.

Chuyên gia này cho rằng, trong đào tạo chuyên môn, các sinh viên cũng không được phép dùng stock cho sản phẩm đồ án tốt nghiệp. Lý do là vì giảng viên yêu cầu đồ án phải thể hiện tư duy sáng tạo độc lập.

“Một sinh viên năm cuối còn không được dùng stock, thì việc một NTK nhiều năm trong nghề sử dụng nguyên liệu họa tiết có sẵn lại càng khiến dư luận đặt câu hỏi”, chuyên gia đặt vấn đề.

Sáng tạo nghệ thuật ở đâu?

Một chuyên gia thời trang khác bày tỏ, ông rất bất bình với cách làm việc, sáng tạo nghệ thuật một cách dễ dãi, thậm chí vi phạm đạo đức nghề nghiệp.

"BST Kẻ mộng du của NTK Cao Minh Tiến là một màn trình diễn của sáng tạo nghệ thuật, không phải là sản phẩm thương mại. Vì thế, yếu tố sáng tạo phải được đặt lên hàng đầu. Do vậy, NTK mua quần áo trên mạng về để chắp vá thành sản phẩm thì sáng tạo ở đâu? Tôi cho rằng, phối trộn trang phục là việc của stylist (nhà tạo mẫu) chứ không phải việc của NTK", ông nói.

Chuyên gia chỉ ra, trong hai mẫu thiết kế tương tự nhau được diễn viên Bảo Hân và Quang Anh trình diễn trên sân khấu Tuần lễ Thời trang, chiếc áo họa tiết hình xăm bên trong là sản phẩm của thương hiệu D. (theo như NTK Cao Minh Tiến thừa nhận), chiếc áo phao bên ngoài là của thương hiệu G. Chỉ có chiếc chân váy bên dưới là của NTK Cao Minh Tiến.

"Thời trang hiện đại khuyến khích các NTK tái chế từ sản phẩm cũ, hướng tới sự bền vững, nhưng tái chế là quá trình xử lý, biến đổi thành vật liệu, sản phẩm mới, chứ không phải bê nguyên của người khác vào của mình, coi đó là sự sáng tạo", chuyên gia chỉ ra.

Chuyên gia lấy ví dụ, một số NTK sử dụng thủ pháp cắt ghép những chiếc quần jeans cũ để may thành một chiếc túi xách mới. Đó là sự sáng tạo vì công chúng không còn nhận ra sản phẩm gốc ban đầu. Thế nhưng, bê nguyên sản phẩm của thương hiệu khác vào thiết kế của mình là điều khó chấp nhận trong sáng tạo nghệ thuật.

Đáng nói, BST Kẻ mộng du được đặt ở vị trí kết màn (vedette) - vị trí trang trọng nhất của một tuần lễ thời trang. Điều này đồng nghĩa, chương trình đã có sự ưu ái, đánh giá cao đối với tên tuổi, sự đóng góp, cũng như sáng tạo của NTK này.

Vì vậy, chuyên gia cảm thấy thắc mắc về chất lượng chuyên môn của chương trình!?