Những phát hiện bất ngờ "không thể tin nổi" về xác ướp cổ nhất thế giới

Cách đây khoảng 60 năm, nhà khảo cổ học Manuel Farinha dos Santos đã chụp lại những bức ảnh về một số bộ xương được chôn cất trong các ngôi mộ 8.000 năm tuổi ở miền nam Bồ Đào Nha.

Theo kết quả phân tích mới nhất về những bức hình chưa được tiết lộ, xác ướp lâu đời nhất của con người không phải ở Ai Cập hay Chile như nhận định trước kia, mà là châu Âu.

Các nhà nghiên cứu cho biết, hơn chục thi thể cổ đại được tìm thấy tại thung lũng Sado nằm phía nam Bồ Đào Nha trong cuộc khai quật thực hiện vào những năm 1960.

Ít nhất một trong số đó được ướp xác để có thể vận chuyển dễ dàng hơn trước khi chôn cất. Kết luận được đưa ra sau khi nhóm nghiên cứu phân tích hình ảnh và tham quan bãi chôn cất.

Nhóm nghiên cứu cũng xem lại tài liệu của Farinha dos Santos và phát hiện các bức hình đen trắng của 13 ngôi mộ từ thời kỳ Đồ Đá giữa. Một số tài liệu cùng bản đồ vẽ tay về di chỉ ở thung lũng Sado được lưu giữ trong bảo tàng khảo cổ học quốc gia tại thành phố Lisbon. Chúng mang tới cho nhóm khảo cổ cơ hội quý giá để nghiên cứu các mộ cổ.

Sau khi sử dụng các bức ảnh để tái tạo khu chôn cất, nhóm nghiên cứu quan sát thấy xương của một xác ướp trong tình trạng "rất bất thường". Nó linh hoạt hơn bình thường bởi cánh tay và chân nằm ở tư thế vượt quá giới hạn tự nhiên của cơ thể người. Điều này cho thấy cơ thể của người này bị trói chặt sau khi chết. Dây trói đã mục nát theo thời gian.

Thêm vào đó, các chuyên gia còn phát hiện xương của bộ hài cốt vẫn còn khớp. Chúng vẫn nằm ở vị trí ban đầu sau khi được chôn, đặc biệt là các xương nhỏ ở bàn chân vốn tách rời ra khi cơ thể phân hủy. Không có dấu hiệu nào cho thấy đất của ngôi mộ từng bị dịch chuyển khi mô mềm của cơ thể phân hủy. Từ đó, nhóm nghiên cứu đưa ra kết luận, thi thể được ướp xác sau khi chết. Thi thể được làm khô và thu nhỏ dần dần bằng cách siết chặt dây trói.

Những thí nghiệm cũng chỉ ra cách người cổ đại thực hiện ướp xác người chết như thế nào ở thung lũng Sado.

Cụ thể, nhiều khả năng họ đã trói người chết bằng dây thừng, đặt lên cấu trúc cao như bệ nâng để chất lỏng phân hủy thoát ra ngoài, tránh tiếp xúc thêm với cơ thể. Ngoài ra, họ còn dùng lửa làm khô thi thể, buộc dây quanh xác chết và thắt chặt dần theo thời gian. Nhờ đó giữ được tính toàn vẹn về mặt giải phẫu và tăng độ linh hoạt giữa các chi.

Nhà khảo cổ học Peyroteo-Stjerna, thành viên trong nhóm nghiên cứu, cho biết, dù được chôn cùng một nơi nhưng các bộ hài cốt cho thấy chúng không hoàn toàn được xử lý giống nhau. Một số bộ hài cốt nhỏ và nhẹ hơn khiến các nhà khảo cổ cho rằng chúng được ướp xác từ trước để có thể dễ dàng đem từ nơi khác tới chôn cất ở thung lũng Sado.

Việc tìm bằng chứng về thủ tục ướp xác của người cổ đại tại châu Âu khó khăn hơn so với những vùng khô hạn như sa mạc Atacama tại Chile. Một thành viên trong nhóm khảo cổ cho biết, điều kiện ẩm ướt tại châu Âu khiến các mô mềm của xác ướp hiếm khi được bảo quản.

Xác ướp ở thung lũng Sado, Bồ Đào Nha được kết luận là các ướp cổ xưa nhất từng được phát hiện trên thế giới, vượt qua kỷ lục cũ của các xác ướp ở sa mạc Atacama, Chile, khoảng 1.000 năm.

Dù đang được xem là xác ướp lâu đời nhất nhưng có thể nó sẽ không giữ kỷ lục này lâu bởi nhà khảo cổ học Michael Parker Pearson tại Đại học London đã đưa ra dẫn chứng về xác ướp niên đại 10.000 năm được tìm thấy ở Israel hay thậm chí xác ướp 30.000 năm tại Belarus.

"Những khu vực khai quật này vẫn đang chờ được phân tích tương tự như nghiên cứu trên", chuyên gia Michael nhận định.