Tôn vinh 80 năm cống hiến của giới trí thức, nhà khoa học Việt Nam

Nhân hướng tới kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9,  Bảo tàng Di sản các nhà khoa học Việt Nam (MEDDOM) tổ chức tọa đàm với chủ đề “Đóng góp của các nhà khoa học Việt Nam trong sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất nước”. Tọa đàm có sự tham dự của đại diện Liên hiệp các Hội Khoa học & Kỹ thuật Việt Nam, các chuyên gia lịch sử, bảo tàng học và giáo dục...

Đây là hoạt động tiền đề chuẩn bị cho trưng bày chuyên đề “Dấu ấn của các nhà khoa học Việt Nam trong sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất nước”, dự kiến khai mạc vào tháng 8/2025 tại Công viên Di sản các nhà khoa học Việt Nam (Hòa Bình).

Đây là dịp để nhìn lại một cách toàn diện, khách quan và đầy trân trọng những đóng góp to lớn của giới trí thức, nhà khoa học Việt Nam trong suốt 80 năm qua – từ những ngày đầu giành lại độc lập dân tộc đến thời kỳ kháng chiến, xây dựng đất nước sau chiến tranh, đổi mới và hội nhập quốc tế.

Các đại biểu tham dự đã tập trung làm rõ vai trò và đóng góp của các nhà khoa học trong nhiều lĩnh vực như nông nghiệp, y học, giáo dục, công nghệ, khoa học tự nhiên và xã hội – nhân văn trong 80 năm qua.

Đây cũng là dịp để ghi nhận những dấu mốc nổi bật trong quá trình phát triển của khoa học và công nghệ Việt Nam, như việc xây dựng nền khoa học độc lập, đào tạo đội ngũ trí thức phục vụ kháng chiến, phát triển kinh tế – xã hội, bảo vệ chủ quyền đất nước và nâng cao đời sống nhân dân.

Các ý kiến, tham luận gợi mở cách thức tiếp cận và truyền tải các giá trị di sản khoa học - lịch sử đến công chúng một cách sinh động và hiệu quả thông qua hoạt động trưng bày, giáo dục bảo tàng, truyền thông - giáo dục trong bối cảnh hiện nay.

TS Nguyễn Thanh Hóa, Giám đốc Trung tâm – Bảo tàng Di sản các nhà khoa học Việt Nam chia sẻ: “Chúng tôi mong muốn tọa đàm lần này không chỉ là dịp để ghi nhận và tôn vinh các nhà khoa học, mà còn là nơi gặp gỡ, đối thoại giữa lịch sử và hiện tại, giữa thế hệ đi trước và thế hệ hôm nay. Qua đó, những giá trị quý báu của giới trí thức Việt Nam sẽ tiếp tục được lan tỏa mạnh mẽ, trở thành nguồn cảm hứng cho sự phát triển bền vững của đất nước”.

Bàn về đóng góp quan trọng của các nhà khoa học trong sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất nước, Tiến sĩ Khoa học Phan Xuân Dũng, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam dẫn chứng những công trình khoa học tiêu biểu ghi vào lịch sử.

Đại diện một số công trình đó là: Cụm công trình nghiên cứu và chế tạo vũ khí trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp của Thiếu tướng Trần Đại Nghĩa; cụm công trình Phòng, chống bệnh lao ở Việt Nam của bác sĩ Phạm Ngọc Thạch; công trình Phương pháp cắt gan khô của GS Tôn Thất Tùng; cụm công trình Nghiên cứu chọn tạo và phát triển giống lúa thơm Sóc Trăng: ST24 và ST25 giai đoạn 2008-2016 của kỹ sư Hồ Quang Cua…

Nhiều nhà khoa học, nhiều công trình được Đảng, Nhà nước ghi nhận và trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về Khoa học và Công nghệ.

Trung tâm, Bảo tàng Di sản các nhà khoa học Việt Nam là đơn vị sưu tầm, bảo quản và giới thiệu, phát huy di sản của các nhà khoa học Việt Nam. Thành lập năm 2007, qua hơn 18 năm hoạt động, trung tâm đã tiếp cận và làm việc với hơn 7.000 nhà khoa học thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau, sưu tầm được hơn 1 triệu tài liệu, hiện vật, trong đó có nhiều bộ sưu tập quý hiếm mang giá trị lịch sử, văn hóa và giáo dục sâu sắc.

Từ năm 2016, MEDDOM chính thức mở cửa Công viên Di sản các nhà khoa học Việt Nam (xã Bắc Phong, huyện Cao Phong, tỉnh Hòa Bình). Với diện tích gần 30ha, công viên được phát triển như một quần thể văn hóa – giáo dục – trải nghiệm khoa học, nơi gìn giữ di sản trí thức và khơi nguồn cảm hứng cống hiến cho cộng đồng.

Bảo tàng đã tổ chức nhiều chuyên đề như: Khát vọng học hỏi và sáng tạo (năm 2014), Thẳm sâu trong từng kỷ vật (năm 2018), Chuyện nghề địa chất (năm 2019), Cháy mãi những đam mê (năm 2020), Khoa học: sáng tạo và cống hiến (năm 2020)... đều được đánh giá cao bởi chiều sâu nội dung và tính sáng tạo trong cách thể hiện.

Mỗi năm, hàng chục nghìn lượt khách, trong đó có nhiều đoàn học sinh - sinh viên, đã tới tham quan, học tập và giao lưu tại công viên, góp phần lan tỏa tinh thần yêu khoa học và lý tưởng sống vì cộng đồng.