Có nên bảo tồn bức tường quảng cáo tiếng Pháp gần trăm năm tuổi ở Hà Nội?

"Món quà bất ngờ của lịch sử"

Họa sĩ Nguyễn Thế Sơn, một trong những người tham gia thẩm định bức tường quảng cáo tiếng Pháp cùng UBND quận Hoàn Kiếm (Hà Nội) cho hay, sau Tết các đơn vị sẽ có phương án bảo tồn, dự kiến biến bức tường thành một điểm nghệ thuật công cộng. 

Ông Sơn gọi bức tường là "món quà bất ngờ của lịch sử", tuổi đời 70 - 80 năm, xuất hiện trong đời sống đô thị như "một tác phẩm nghệ thuật đường phố". 

"Tôi đoán bức tường quảng cáo được vẽ trước năm 1945, giai đoạn mà hai hãng Goodyear và Evian phát triển mạnh mẽ nhất. Nó cho thấy đời sống kinh tế - xã hội của Việt Nam nói chung và Hà Nội nói riêng mà chúng ta chưa từng biết", ông Sơn nói.

Nam họa sĩ phân tích, công nghệ quảng cáo (vẽ phông, rạp phim,…) trước 1945 chủ yếu thủ công (vẽ tay, kẻ chữ,…), mang đậm dấu ấn cá nhân của những người thợ, họa sĩ. 

"Bức tường gợi nhớ nhiều ký ức của lớp thế hệ từng sống giai đoạn đó, mang lại nhiều cảm xúc cho người dân, du khách nước ngoài", ông Sơn cho hay. 

Vị họa sĩ đề xuất chính quyền địa phương giữ nguyên bức tường, mời chuyên gia trong và ngoài nước thẩm định, lên phương án phục chế và bảo tồn.

"Sau gần một trăm năm, bức tranh được phát lộ ra ngoài, có thể bị các yếu tố thời tiết (độ ẩm, nắng, mưa,…) gây hư hỏng nhanh", ông Sơn nói trên thực tế bức tường đã xuống cấp, người dân chỉ cần chạm nhẹ cũng khiến lớp ve tường bên ngoài bị trôi đi. 

Theo ông, trước khi được bảo tồn, UBND quận Hoàn Kiếm có thể sử dụng vật liệu trong suốt như kính cường lực kèm mái che để bảo vệ bức tường như một tác phẩm nghệ thuật, mà người dân và du khách vẫn có thể chiêm ngưỡng và chụp ảnh. 

"Đây sẽ trở thành một vườn hoa kết nối với phố đi bộ, phố ẩm thực Tống Duy Tân gần đó", họa sĩ Nguyễn Thế Sơn kỳ vọng. 

"Bức tường không thực sự có giá trị hấp dẫn du lịch"

PGS.TS Phạm Trung Lương, nguyên Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu du lịch (Tổng cục Du lịch) nhận định, bức tường quảng cáo tiếng Pháp trên phố Cửa Nam là một trong những di tích thuộc nhóm các công trình Pháp cổ tại Hà Nội (như các biệt thự, Nhà hát lớn,…), song không quá hấp dẫn khách du lịch.

Theo ông Lương, nhóm người quan tâm đến bức tường này sẽ chỉ gồm: những người hoài cổ, du khách Pháp, những người quan tâm đến hai doanh nghiệp được quảng cáo (hãng lốp Goodyear và nước khoáng thiên nhiên Evian).

"Trên thực tế, nếu bức tường này tách rời hay đứng riêng một mình, thì sẽ không thực sự có giá trị hấp dẫn du lịch. Tuy nhiên, đây là một di tích lịch sử, cũng cần được trân trọng như những di tích khác, để làm phong phú thêm bộ sưu tập các công trình cổ ở Hà Nội, từ đó góp phần làm tăng tính đa dạng và hấp dẫn của các tour du lịch thành phố (City tour)", ông Lương nói.

Vị chuyên gia dẫn chứng, tại Macau, bức tường Nhà thờ Thánh Phaolô (St. Paul) còn được gọi là "Mater Dei" được xây bởi người Bồ Đào Nha vào thế kỷ 17 bị cháy 3 lần, chỉ còn giữ lại mặt tiền với những cây cột bằng đá, đã trở thành điểm tham quan - du lịch nổi tiếng.

PGS.TS Phạm Trung Lương cho hay đây cũng là cơ hội để hai doanh nghiệp Goodyear và Evian quảng bá thương hiệu trên bức tường được xem là một minh chứng lịch sử lâu đời, thu hút người dân và du khách chiêm ngưỡng và chụp ảnh lưu niệm.

Ngoài ra, với dự án cải tạo trạm biến áp thành vườn hoa, theo vị chuyên gia, bức tường quảng cáo có thể được bảo tồn để trở thành một phần của vườn hoa trên phương diện là di tích cổ, góp phần "lôi kéo" thêm khách du lịch.

Một tuần trước, chính quyền địa phương đã tháo dỡ nhà sinh hoạt cộng đồng tổ dân phố 1 và bảng tin phường trước trạm biến áp Cửa Nam (phường Cửa Nam, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội), thì vô tình bức vẽ quảng cáo lộ ra, thu hút sự quan tâm của người dân và du khách. Theo nhiều người dân, tác phẩm này có tuổi đời 70-80 năm. 

Theo ghi nhận của PV Dân trí, bức tranh tường hướng ra ngã tư Cửa Nam - Hàng Bông (quận Hoàn Kiếm), hiện đã xuống cấp.

Trên nền tường màu vàng đã cũ là hình ảnh cặp đôi điều khiển ô tô bên cạnh hình lốp xe. Phông chữ cổ xưa, được viết bằng tiếng Pháp, với một số nội dung quảng cáo lốp xe như: "Partez heureux et sans appréhension" (tạm dịch: Lên đường vui vẻ, không lo ngại!), "Le pneu qui mord la route, c'est le Goodyear" (tạm dịch: loại lốp bám đường chính là của hãng Goodyear).

Theo tìm hiểu, Goodyear là công ty lốp và cao su đa quốc gia của Mỹ, được thành lập năm 1898, trụ sở tại thành phố Akron (thuộc tiểu bang Ohio). Đây là một trong những thương hiệu lốp xe lớn nhất trên thế giới.

Phía bên dưới là thông tin quảng cáo có phần đơn giản hơn của thương hiệu Evian Cachat - loại nước khoáng thiên nhiên nổi tiếng đến từ Pháp.

Trao đổi với PV Dân trí sáng 12/1, ông Nguyễn Quốc Hoàn, Phó Chủ tịch UBND quận Hoàn Kiếm (Hà Nội) cho biết quận đã giao UBND phường Cửa Nam tạm thời che chắn bức tường quảng cáo tiếng Pháp trên trạm biến áp Cửa Nam vừa được phát hiện sau khi dỡ bỏ nhà sinh hoạt cộng đồng. 

"Quận Hoàn Kiếm đã nhờ chuyên gia, họa sĩ đánh giá, thẩm định bức tường quảng cáo. Nếu tác phẩm có giá trị lịch sử, chúng tôi sẽ lên phương án bảo tồn", ông Hoàn nói.