Chuyện về gia đình có bốn người con tên: Sắt, Điện, Nước, Thép ở Hà Nội

Người cha lão thành cách mạng

Một ngày tháng 8, trong căn nhà cũ nằm trên phố Liên Trì (Hà Nội), ông Nguyễn Quý Thép (66 tuổi) thong thả rót chén trà nóng, ánh mắt lặng lẽ lướt qua những kỷ vật gia đình được gìn giữ qua nhiều thế hệ.

Ẩn sau nếp sống bình dị ấy là ký ức đầy tự hào và xúc động về người cha quá cố – ông Nguyễn Văn Đáng – người từng góp phần quan trọng trong kháng chiến chống Pháp, sau này là một trong những cán bộ đầu tiên tiếp quản Thủ đô.

“Bố tôi từng bị thực dân Pháp bắt giam, tra tấn dã man đến mức suýt chết. Ông cũng là một trong những người tham gia tổ chức lễ Quốc khánh 2/9/1945", ông Thép kể, giọng tự hào xen lẫn xúc động.

Theo lời kể của ông Thép, năm 1935 khi cha ông 16 tuổi, được gửi vào nhà máy in học nghề, từ đó bén duyên với con đường cách mạng. 

Sợ con "lành ít dữ nhiều mà chưa kịp kết hôn", ông nội ông vội gọi con trai về quê Bình Lục (Hà Nam cũ, nay thuộc tỉnh Ninh Bình) hỏi vợ, mong giữ chân con bằng hôn nhân sớm.

Dù trong lòng rực cháy lý tưởng cách mạng, ông Đáng vẫn phải nghe theo lời cha mẹ, trở về quê để... lấy vợ, cô gái ông chưa từng gặp mặt. Ngày ra mắt nhà gái, ông chỉ khoanh tay đứng cúi mặt sau lưng cha. Ấy vậy, cô gái Phạm Thị Mẫn lại bị thu hút bởi khí chất mạnh mẽ, tinh thần cách mạng của ông và gật đầu đồng ý.

Sau buổi gặp mặt, ông Đáng lặng lẽ rời nhà đi hoạt động cách mạng. Ngày cưới không có chú rể, nhà trai đành nhờ người đóng thế. Bà Mẫn chấp nhận làm dâu dù không có chồng ở bên, một mình chăm sóc cha chồng ốm yếu suốt 5 năm.

Trong khi bà Mẫn âm thầm gánh vác việc nhà, ông Đáng vẫn miệt mài cháy hết mình với lý tưởng cách mạng, thi thoảng mới ghé thăm nhà. 

"Có lần bố tôi lén về thăm rồi mẹ mang thai anh Sắt, cả làng đồn bà chửa hoang, nhưng mẹ không giải thích, vì phải giấu thông tin để chồng hoạt động cách mạng", ông Thép chia sẻ.

Năm 1955, sau khi đất nước giải phóng, tình hình ổn định, bà Mẫn và các con mới được đón lên đoàn tụ với chồng.

"Sau ngày hoà bình, bố tôi trở thành Giám đốc Sở Xe điện Hà Nội (nay là Công ty Cổ phần Xe điện Hà Nội thuộc Tổng Công ty Vận tải Hà Nội); Giám đốc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội  (nay hợp nhất thành Sở Nội vụ), rồi Trưởng ban Công nghiệp Trung ương”, ông Thép kể, giọng tự hào xen lẫn xúc động.

 Những đứa con mang dấu ấn cách mạng

Theo lời ông Thép, sau khi tiếp quản Thủ đô, ông Đáng giữ chức vụ Trưởng ban Công nghiệp Trung ương, phụ trách các nhà máy, xí nghiệp trong Thủ đô.

Ông đặt tên cho bốn con trai là: Sắt, Điện, Nước, Thép - đại diện cho những ngành công nghiệp mình phụ trách, với mong ước đất nước giàu đẹp hơn.

Bốn anh em của ông Thép không phụ lòng cha khi luôn ý thức học hành, tự lập vươn lên từ nhỏ. Mỗi người đều có chỗ đứng vững chắc trong xã hội.

Ông Sắt, năm 10 tuổi được Nhà nước đưa đi đào tạo theo con đường khoa học, học tập tại Trung Quốc rồi sang Liên Xô, tốt nghiệp xuất sắc ngành điện tử tại Đại học Bách khoa Leningrad. 

Năm 1974, sau khi bảo vệ luận án tiến sĩ về điện tử hạt nhân, ông trở thành trưởng đại diện của Việt Nam tại Viện Liên hợp Nghiên cứu Hạt nhân Dubna - một trung tâm nghiên cứu vật lý hàng đầu thế giới. Ông từng được Tổng thống Nga Vladimir Putin trao tặng Huân chương Hữu nghị vì những đóng góp cho khoa học. Ông Sắt công tác tại viện đến năm 2017 và qua đời sau đó.

Ông Điện ở lại trong nước, trở thành kỹ sư điện, còn ông Nước tham gia giải phóng miền Nam năm 1975 và chiến đấu tại chiến trường biên giới phía Bắc. Sau chiến tranh, ông Nước làm việc tại Nhà hát Ca múa nhạc Việt Nam.

Riêng ông Thép, năm 1981 làm việc tại Viện Vật lý Hà Nội. Năm 1984, ông là một trong năm người đầu tiên thành lập Viện Vật lý Nha Trang, chuyên nghiên cứu sa khoáng biển.

Theo ông Thép, điều khiến gia đình ông đặc biệt không chỉ là bốn cái tên hiếm có, mà còn là tinh thần ham học và tình cảm gắn bó giữa anh em. Trước khi mất, ông Đáng không để lại di chúc, chỉ dặn: "Nhà ở phố Liên Trì là của Nhà nước, các con hãy thương yêu nhau mà sống".

Không ai tranh giành, bốn anh em trưởng thành, lần lượt dọn ra riêng. Họ đồng lòng để lại căn nhà tại trung tâm phường Cửa Nam, Hà Nội làm nơi thờ cúng cha mẹ. 

"Đến tận bây giờ, mỗi dịp giỗ, Tết, các anh, chị, em, vẫn quây quần bên nhau tại căn nhà cũ, cùng uống trà, chia sẻ những câu chuyện cuộc sống và cho nhau những lời khuyên hữu ích", ông Thép nói.