Dân sinh
FicaBí ẩn chiếc bàn "ma lực" tự động xoay ở ngôi làng cổ Quảng Nam
(Dân trí) - Chỉ cần đặt nhẹ bàn tay lên mặt bàn rồi tập trung suy nghĩ, chiếc bàn cổ ở làng Lộc Yên, Quảng Nam sẽ tự xoay. Nguyên lý hoạt động của những chiếc bàn này vẫn là điều bí ẩn.
Chiếc bàn tự xoay độc đáo
Làng cổ Lộc Yên (xã Tiên Cảnh, huyện Tiên Phước, Quảng Nam) không chỉ nổi tiếng bởi phong cảnh hữu tình, những ngôi nhà cổ hàng trăm năm tuổi, mà còn bởi câu chuyện về chiếc bàn tự xoay độc đáo.
Hiện ở làng Lộc Yên có 2 chiếc bàn xoay có niên đại hàng trăm năm (Ảnh: Ngô Linh).
Ông Nguyễn Đình Mẫn là người thừa kế đời thứ 5 của ngôi nhà cổ hơn 150 tuổi ở làng Lộc Yên. Ông Mẫn cho hay chiếc bàn cổ này được làm bằng gỗ mít. Từ khi xây nhà đã có bàn này, dùng làm bàn ăn, bàn tiếp khách trong gia đình.
Chiếc bàn trong nhà ông Mẫn không phải chiếc bàn duy nhất. Chiếc bàn cổ tự xoay này có "anh em" lưu lạc khắp nơi. Tất cả đều xuất xưởng cách đây hàng trăm năm từ làng mộc Văn Hà, làng mộc nổi tiếng nay chỉ còn "vang bóng một thời" ở huyện Phú Ninh (Quảng Nam).
Du khách trải nghiệm chiếc bàn "ma lực" ở làng cổ Lộc Yên (Video: Ngô Linh)
Ông Mẫn cho biết chỉ cần đặt nhẹ tay lên bàn, tập trung suy nghĩ, chiếc bàn sẽ tự xoay khiến mọi người phải đi theo nó. Ông nghĩ nó chẳng có "ma lực" gì ở đây, mà là nguyên lý hoạt động đặc biệt chỉ có người thợ chế tác mới biết.
"Nhiều người đến đây, họ không hề tin thần thánh hoặc những chuyện ly kỳ hư ảo nhưng hoạt động tự xoay theo ý nghĩ một cách kỳ lạ của chiếc bàn lại cuốn hút họ. Họ cứ thử đi thử lại, nó vẫn như vậy", ông Mẫn chia sẻ.
Để chứng minh chiếc bàn có thể xoay, ông Nguyễn Đình Mẫn mời du khách cùng đứng xung quanh rồi đặt nhẹ tay lên bàn, giữ im lặng. Chỉ sau vài giây, chiếc bàn bắt đầu chầm chậm xoay khiến du khách phải đi theo rồi bật cười thích thú.
Bàn được làm từ gỗ mít (Ảnh: Ngô Linh).
Anh Lê Minh Quân (du khách Hà Nội) rất hào hứng khi trải nghiệm chiếc bàn tự xoay. Du khách này chia sẻ: "Chúng tôi không làm gì cả, chỉ đặt nhẹ tay lên bàn thì bàn tự xoay. Tôi cũng nghĩ nó dựa trên nguyên lý hoạt động nào đó mà những người thợ tài hoa đã làm nên, rất đặc biệt và độc đáo. Đây là một trải nghiệm thú vị, hấp dẫn khi đến thăm làng Lộc Yên".
Kết cấu đơn giản làm nên điều kỳ diệu
Những chiếc bàn cổ tự xoay được phát hiện ở Quảng Nam nhiều nhất vào những năm 1995-1997. Qua tìm hiểu những chiếc bàn có nguyên lý hoạt động tự xoay đều do thợ mộc làng Văn Hà làm nên từ hàng trăm năm trước.
Từ năm 2012, nghệ nhân Đinh Thẩm (người thợ cuối cùng của làng mộc Văn Hà, nay đã mất) cùng những thợ mộc lớp sau này phục chế thành công 2 chiếc bàn tự xoay. Bàn làm bằng gỗ mít, kết cấu mặt bàn có thể tách rời khỏi chân trụ.
Kết cấu mặt bàn có thể tách rời với chân trụ (Ảnh: Ngô Linh).
Ông Trần Ngọc Tuấn là người được ông Đinh Thẩm truyền lại kỹ thuật làm bàn xoay. Ông cũng là người thợ đầu tiên trong làng "thẩm" được cơ chế tự xoay của chiếc bàn và làm thành công.
Ông Tuấn cho hay, thế hệ đi sau làm theo sự hướng dẫn của người đi trước, còn vì sao nó tự xoay thì bản thân ông cũng không biết. Đến nay, nguyên do khiến chiếc bàn tự xoay vẫn còn là một điều bí mật, kể cả với những người làm ra nó.
Theo ông Tuấn, đã có nhiều nhà khoa học, nhà nghiên cứu về làng ở mấy ngày liền để tìm hiểu, nghiên cứu nhằm giải thích nguyên lý hoạt động của chiếc bàn nhưng vẫn chưa đưa ra được câu trả lời chính xác.
Chỉ cần đặt nhẹ tay, đứng im lặng một lúc thì chiếc bàn tự xoay (Ảnh: Ngô Linh).
Trả lời câu hỏi về "bùa" mà nhiều người đồn thổi là được "yểm" trong chiếc bàn, ông Tuấn giải thích, thực sự ngoài những kĩ thuật được truyền lại, mỗi người thợ như anh phải dốc sức học hỏi và "thẩm" được cái bí quyết riêng của nghề.
"Chúng tôi cố gắng chế tác, phục dựng lại kỹ thuật làm bàn xoay nổi tiếng của làng nghề, để không phải nhìn bí mật từ từ khép lại khi không còn ai thạo nghề. Chỉ cần nắm được bí quyết, thì chắc chắn, bàn sẽ xoay được", ông Tuấn khẳng định.
