Bất ngờ với cách lưu giữ văn hóa dân gian của người trẻ

Những ngày gần đây, hình ảnh về một chiếc hộp hương (nhang) được các bạn trẻ và cả người lớn tuổi chia sẻ và thảo luận rất nhiều trên mạng xã hội. Chiếc bao bì này lấy cảm hứng từ dòng tranh dân gian Đông Hồ với bốn màu chủ đạo: Màu đỏ của sỏi son, màu vàng hoa hòe, màu đen than tre và màu xanh lục lá chàm với cách thiết kế tinh giản hiện đại.

Nguyễn Thị Hoài - cô gái 9x người sở hữu sản phẩm này chia sẻ: Là một người vốn yêu thích mỹ thuật dân gian và luôn muốn lưu giữ tập tục truyền thống của người Việt, ngay từ khi thai nghén ý tưởng khởi nghiệp với hương an toàn của mình, cô đã ấp ủ ý tưởng đưa những hình ảnh dân gian lên trên bao bì sản phẩm chứ không sử dụng hình ảnh đồ họa sẵn có trên mạng với hoa văn họa tiết chủ yếu của Trung Quốc như cách làm thông thường của các sản phẩm thủ công truyền thống khác.

Khi quyết định đặt tên sản phẩm của mình là Hương Hồng Hạc - phỏng theo sự tích về con hạc đứng chầu trên lưng rùa trong các ngôi chùa và hoa văn trên đồ thờ cúng của người Việt, Hoài đã quyết định đưa hình ảnh con hạc theo nét vẽ dân gian lên bao bì sản phẩm của mình. Hình ảnh chủ đạo trên bao bì hương này chính là hình ảnh hạc ngậm hoa sen lấy cảm hứng từ con hạc đứng chầu trong bức tranh Chùa Hương Tích của Đông Hồ.

Vốn không phải là người chuyên nghiên cứu về mỹ thuật và văn hóa, Hoài đã phải đọc rất nhiều tài liệu về tranh dân gian, thậm chí đến tận làng Hồ để nhờ tư vấn vẽ một con hạc theo lối tranh dần gian Đông Hồ để đưa lên hộp hương của mình. Do thời gian gấp gáp, các nghệ nhân không thể trực tiếp thực hiện nhưng vẫn nhiệt tình tư vấn cho Hoài hoàn thành bức vẽ để đưa lên sản phẩm.

Ngay sau khi được tung ra, hình ảnh chiếc bao bì Hương Hồng Hạc cùng với những trăn trở của Hoài được cộng đồng mạng chia sẻ rất nhiều. Có những ý kiến ủng hộ việc lấy chất liệu văn hóa dân gian để sáng tạo lên hình ảnh mới, cách sử dụng mới nhằm đưa mỹ thuật dân gian đến gần hơn với giới trẻ. Cũng có nhiều ý kiên trê trách việc vẽ mới và thể hiện chưa thực sự "tới" cái chất của tranh dân gian Đông Hồ.

Đứng trước những ý kiến trái chiều về cách làm của mình, Hoài chia sẻ: "Mình không dám tự nhận là bảo tồn tranh dân gian, bởi bản thân không phải là một nghệ nhân của làng Hồ. Mình chỉ cố gắng sử dụng chất liệu dân gian lấy cảm hứng từ dòng tranh này như là màu sắc, đường nét... để truyền cảm hứng yêu thích và tìm hiểu về mỹ thuật và văn hóa dân gian tới những người trẻ như mình mà thôi. Hình vẽ và bao bì này cũng chưa phải bản hoàn thiện, mình đưa ra thị trường là để nhận được những phản hồi, đóng góp cho lần chỉnh sửa tiếp theo."

Nhắc đến bảo tồn văn hóa, bảo tồn di sản, người ta thường nghĩ ngay tới chuyện khảo cứu, phục dựng và lưu giữ nguyên bản. Nhưng đối với những người trẻ táo bạo, đi liền việc phục dựng phải là sáng tạo và lưu truyền trong cuộc sống đương đại.

Hương nhang vốn là một sản phẩm truyền thống. Một sản phẩm truyền thống gắn liền với văn hóa, tín ngưỡng kết hợp với mỹ thuật dân gian và lại được thể hiện theo lối thiết kế hiện đại thì đúng là chỉ có người trẻ mới có thể nghĩ ra. Không những truyền cảm hứng yêu thích tranh dân gian, Hoài còn mong muốn thông qua Hương Hồng Hạc để kể những câu chuyện về tập tục trong đời sống, tín ngưỡng thờ cúng của người Việt cho những người trẻ khác.

Văn hóa dân gian hay những di sản truyền thống thực chất rất có sức hút đối với giới trẻ. Điều quan trọng là cách thức để lưu truyền chúng trong chính cuộc sống trẻ chứ không phải chỉ bảo tồn trong sách vở hay viện bảo tàng. Hương Hồng Hạc chính là một trong những tiên phong của người trẻ trong hành trình ấy, và rất cần có sự đồng hành của các nhà nghiên cứu, các nghệ nhân gạo cội trong nghề.

https://huonghonghac.com/