Thiếu cơ sở dữ liệu "đúng đủ sạch sống", doanh nghiệp khó thực thi ESG

Ngày 26/11, báo Dân trí tổ chức hội thảo “Thực thi ESG bằng khoa học công nghệ - Từ nhận thức đến hành động” tại Hà Nội.

Trong tham luận về thực hiện chuyển đổi ESG từ góc nhìn địa phương và doanh nghiệp, TS Hà Huy Ngọc, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Chính sách, Chiến lược Kinh tế địa phương và Lãnh thổ (Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới) đã phác họa bức tranh nhiều sức ép mà các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Bắc Ninh đang đối mặt trên hành trình chuyển đổi xanh.

Từ đó, ông có những đề xuất cụ thể cho thực hiện ESG.

Theo TS Ngọc, với đặc thù là tỉnh công nghiệp trọng điểm, doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Bắc Ninh chịu áp lực không chỉ từ các đối tác quốc tế mà còn ngay từ nội tại, khi yêu cầu phát triển bền vững ngày càng trở thành điều kiện để duy trì năng lực cạnh tranh.

Rào cản lớn đến từ chi phí và nhân lực

Theo TS Ngọc, kết quả khảo sát về các yếu tố tác động đến ESG tại Bắc Ninh cho thấy phần lớn doanh nghiệp gặp khó khăn từ những yêu cầu cơ bản nhất của ESG.

“Chi phí tuân thủ là rào cản đầu tiên và lớn nhất. Doanh nghiệp phải đầu tư hệ thống xử lý nước thải, lắp đặt hệ thống quan trắc tự động, triển khai tiêu chuẩn ISO 14001 - 45001 và xây dựng báo cáo phát thải CO₂. Đây là những hạng mục mà nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa đủ nguồn lực để thực hiện”, TS Ngọc chỉ ra.

Thiếu nhân sự chuyên trách cũng là vấn đề phổ biến. Hầu như không có doanh nghiệp nhỏ và vừa nào có ESG Manager hay bộ phận Sustainability Office. Việc thiếu con người kéo theo thiếu quy trình, thiếu cơ chế vận hành ESG đúng chuẩn.

Thiếu dữ liệu số là rào cản tiếp theo. Doanh nghiệp không có phần mềm quản lý phát thải, không thể cung cấp dữ liệu phục vụ chuỗi cung ứng cho các tập đoàn lớn đang yêu cầu minh bạch hóa toàn bộ vòng đời sản phẩm.

"Khi chúng tôi đi địa phương không chỉ chính quyền mà doanh nghiệp cũng gặp tình trạng thiếu dữ liệu, đặc biệt là dữ liệu theo thời gian thực. Ví dụ như dữ liệu về nước thải, rác thải, số lượng doanh nghiệp đang hoạt động...", TS Ngọc chỉ rõ.

Cuối cùng, khoảng cách lớn giữa doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp nội địa khiến khối doanh nghiệp nhỏ và vừa càng khó theo kịp. Các doanh nghiệp FDI có yêu cầu rất cao và hệ thống ESG hoàn thiện, trong khi doanh nghiệp nội địa thiếu năng lực tài chính, nhân lực và công nghệ để đáp ứng nhanh chóng.

Tích hợp ESG vào quy hoạch: Bước đi then chốt

Từ phân tích trên, TS Ngọc nhấn mạnh, một trong những yếu tố quan trọng nhất cho chuyển đổi ESG hiện nay là dữ liệu. Quan trọng nhất là dữ liệu đúng, đủ, sạch, sống, thống nhất dùng chung.

"Một bộ dữ liệu đầy đủ trong quá trình thực hiện chuyển đổi ESG là rất cần thiết. Nếu không có dữ liệu đầy đủ thì không thể làm gì cả. Dữ liệu hiện nay không những không đầy đủ mà không phản ánh đúng thời gian thực, không thể thấy được một bức tranh thực tế xảy ra ở thời điểm hiện tại", TS Ngọc nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, theo TS Ngọc việc tích hợp ESG vào quy hoạch tỉnh và quy hoạch khu công nghiệp là bước đi đặc biệt cần thiết nếu Bắc Ninh muốn duy trì vai trò trung tâm công nghiệp và tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Cụ thể, TS Ngọc nhấn mạnh, tỉnh cần đưa ESG thành tiêu chí bắt buộc khi phê duyệt khu công nghiệp mới, chỉ chấp nhận các mô hình có hệ thống tuần hoàn nước, sử dụng năng lượng tái tạo và hướng tới khu công nghiệp sinh thái. Đồng thời, cần xây dựng cơ chế xếp hạng khu công nghiệp theo chỉ số ESG để tạo động lực cải thiện liên tục.

Về phía doanh nghiệp, tỉnh có thể hỗ trợ thông qua việc đơn giản hóa thủ tục, giảm chi phí xác nhận, ưu tiên tiếp cận đấu thầu, thuê đất và tín dụng cho những đơn vị đáp ứng tốt các tiêu chí ESG.

Một trong những nhóm giải pháp quan trọng là đầu tư cho hệ thống quan trắc thông minh, hạ tầng xử lý chất thải công nghiệp, nước thải và lưới điện xanh. Đây là điều kiện tiên quyết để doanh nghiệp có nền tảng thực hiện ESG mà không phải tự gánh toàn bộ chi phí.

TS Hà Huy Ngọc nhận định ESG không chỉ là sức ép mà còn mở ra cơ hội để Bắc Ninh nâng cấp chất lượng phát triển công nghiệp, tạo lợi thế cạnh tranh trong thu hút đầu tư có trách nhiệm và đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.

Theo ông, việc thực hiện ESG phải trở thành chiến lược dài hạn, được dẫn dắt đồng bộ từ chính quyền đến doanh nghiệp.