"Công thức vàng" viết câu lệnh cho AI

Sử dụng AI đã lâu nhưng trên thực tế nhiều người dùng vẫn chưa biết cách viết Prompt (câu lệnh) hiệu quả. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn nâng cao kỹ năng viết Prompt để khai phá tiềm năng của các công cụ AI.

Vì sao AI bạn dùng "không thông minh"

Prompt (câu lệnh) được hiểu đơn giản là câu lệnh hoặc yêu cầu mà người dùng đưa ra cho AI với mong muốn nhận lại kết quả phù hợp. Nói cách khác, prompt giống như đề bài bạn đặt ra cho AI và yêu cầu AI đưa ra kết quả.

Chẳng hạn, bạn đưa ra yêu cầu cho AI "Tạo một câu chuyện ngắn về chú mèo đi lạc", thì câu này chính là một prompt.

Ngoài việc mang tính mệnh lệnh, một prompt tốt cần phải có chỉ dẫn rõ ràng, cụ thể về mong muốn người dùng. Nó cần mô tả chính xác điều mà bạn muốn AI thực hiện, cung cấp đầy đủ các chi tiết như nội dung, mục đích, giọng điệu, đối tượng.

Một prompt tốt cũng cần logic, dễ hiểu, có định hướng rõ ràng, giống như một "bản đồ chi tiết" dẫn đường cho AI.

Ví dụ prompt "Viết về sương mù" là một prompt khá mơ hồ, thiếu chỉ dẫn để AI hiểu rõ bạn muốn gì. Còn với prompt "Tạo một bài thơ ngắn 10 dòng về một buổi sáng sương mù ở Đà Lạt, giọng điệu lãng mạn, đầy cảm xúc, dành cho những người yêu thiên nhiên - hãy làm nó như một bức tranh thơ sống động!" là một prompt đầy đủ, chi tiết.

Theo các chuyên gia, người dùng khi viết prompt thường gặp phải các lỗi như không xác định được mục đích, mong muốn cho câu trả lời mà AI tạo ra hay viết quá chung chung, mơ hồ, không cung cấp đủ thông tin hoặc ngữ cảnh khiến AI hiểu sai và đưa câu trả lời không chính xác.

Ngoài ra một số chi tiết quan trọng như giới hạn độ dài, phong cách hoặc định dạng nội dung cũng thường bị nhiều người dùng bỏ quên.

Bên cạnh đó, đa số người dùng cũng chưa xác định được điểm mạnh, điểm yếu của từng công cụ AI để lựa chọn công cụ phù hợp cho từng mục đích.

Công thức vàng để trò chuyện với AI

Khi viết prompt, có một số phương pháp hiệu quả mà bạn có thể ứng dụng.

- Đầu tiên, bạn đọc có thể sử dụng các framework (khung hướng dẫn) hay còn gọi là các "công thức vàng" để viết prompt. Một số framework tiêu biểu như:

5W - 1H trong đó 5W gồm What (cái gì), Who (ai), When (khi nào), Where (ở đâu), Why (tại sao) và 1H gồm How (như thế nào).

Bạn có thể tham khảo thêm công thức CO-STAR của Data Science & AI của GovTech Singapore tạo ra. Trong đó bao gồm Context (bối cảnh), Objective (mục tiêu), Style (phong cách), Tone (thái độ), Audience (đối tượng), Response (Phản hồi).

- Thứ hai, bạn đọc cũng có thể sử dụng phương pháp "Nhập vai" hay hiểu đơn giản là đặt ra câu lệnh để AI đóng vai một nhân vật cụ thể, từ đó kết quả đưa ra sẽ mang phong cách, giọng điệu và góc nhìn của nhân vật đó.

- Thứ ba, bạn đọc có thể chia nhỏ vấn đề để kết quả đưa ra sâu hơn, lấy được nhiều dữ liệu hơn. Bạn có thể tách từng yếu tố để có câu trả lời chi tiết hoặc thay vì nhận một phản hồi chung chung, ta có thể yêu cầu AI cung cấp nhiều góc nhìn khác nhau.

Ví dụ thay vì đưa ra câu lệnh "Tác động của mạng xã hội đến học tập của sinh viên" bạn có thể chia ra thành "Ảnh hưởng của mạng xã hội đến khả năng tập trung học của sinh viên", "Lợi ích của mạng xã hội đến học tập của sinh viên".

- Cuối cùng, thử nghiệm và tinh chỉnh là một phương pháp hiệu quả. Người dùng sẽ chủ động kiểm tra kết quả sau đó điều chỉnh lại prompt để đạt được kết quả tốt nhất. Hiện nay các công cụ AI hầu hết đã có tính năng chỉnh sửa lại prompt.

Tối ưu prompt hiệu quả cho từng loại nội dung

Việc viết prompt không chỉ dừng lại ở truyền đạt yêu cầu, mà còn cần điều chỉnh linh hoạt tùy theo loại nội dung bạn muốn AI tạo ra: văn bản, ảnh hay video.

- Trước tiên, đối với định dạng văn bản, một số lưu ý chung bao gồm xác định rõ mục đích khi tạo ra nội dung, kết quả mong muốn là gì. Tiếp đến cung cấp dữ liệu đầu vào thật chi tiết, đặc biệt là ngữ cảnh, với dữ liệu nào quan trọng sẽ viết trước.

Khi viết prompt cho văn bản cần đảm bảo một số tiêu chí như phong cách viết (trang trọng, thân mật, hài hước,...), định dạng (đoạn văn, danh sách, bảng), độ dài (150 từ, 1000 từ,...), đối tượng (học sinh, sinh viên, chuyên gia,...). Ngoài ra luôn cung cấp thông tin chi tiết về chủ đề, các điểm chính cần đề cập, nếu cần có thể đưa ra ví dụ minh họa.

Sau khi AI đã trả ra kết quả, cần kiểm tra kỹ lưỡng, chỉnh sửa để đảm bảo tính chính xác của nội dung.

- Đối với định dạng ảnh, điều quan trọng nhất với người dùng là phải xác định được mong muốn đạt được, chẳng hạn như muốn tạo ảnh sản phẩm, ảnh chân dung hay ảnh lịch sử, ảnh đời thực...

Prompt để tạo ảnh có thể được viết theo quy trình bắt đầu từ việc xác định nội dung muốn truyền tải, tiếp đến xác định chủ thể chính và phụ. Sau đó xác định phong cách của bức ảnh là gì cùng với đó là góc chụp và loại ống kính.

Khi đã nhập xong các yếu tố trên, bạn đọc tiếp tục cung cấp thông tin về bối cảnh, độ sâu của ảnh, màu sắc và tâm trạng, chi tiết trang phục và đạo cụ. Cuối cùng là đưa ra tỷ lệ khung hình, độ phân giải mong muốn. Nếu cần có thể bổ sung thêm hiệu ứng đặc biệt hoặc chi tiết bổ sung.

Prompt để tạo ảnh sẽ linh hoạt phụ thuộc vào mục đích của người dùng. Tuy nhiên khi tạo ảnh cần lưu ý rằng để cải thiện chất lượng ảnh của AI, cần tập trung vào một vật thể chính, tránh chi tiết quá nhiều. Kèm theo đó, một số công cụ có thể xử lý không tốt các chi tiết phức tạp (như tay, chữ viết) hoặc xuất hiện các chi tiết kỳ lạ do đó cần thử điều chỉnh để đạt kết quả tốt nhất.

Cần lưu ý rằng ảnh do AI tạo có thể thuộc về bạn hoặc nền tảng AI tùy theo chính sách sử dụng của công cụ. Vì thế người dùng cần đọc kỹ điều khoản dịch vụ để biết ảnh có được sử dụng thương mại hay không và liệu có cần ghi nguồn ảnh không.

Nhiều nền tảng AI hiện nay cũng đưa ra khuyến cáo không nên tạo các hình ảnh liên quan tới cờ quốc gia, biểu tượng chính trị hoặc tôn giáo để tránh vi phạm văn hóa, pháp luật hoặc gây tranh cãi. Đối với những yêu cầu tạo ảnh có nội dung tiêu cực như bạo lực, xúc phạm, các công cụ AI sẽ có bộ lọc để chặn.

- Đối với định dạng video, tiêu chí đầu tiên là phải tập trung vào một nhân vật hoặc chủ đề chính, đảm bảo AI hiểu đúng trọng tâm.

Video khác với ảnh ở tính chuyển động. Do đó prompt cần chỉ rõ sự thay đổi qua thời gian của đối tượng từ vị trí cho tới tư thế, ánh sáng. Thêm vào đó là những yếu tố như nhịp điệu (nhanh, chậm) và độ dài (thời lượng) cũng là các yếu tố quan trọng.

Với video, người dùng cần chọn ra phong cách phù hợp như hoạt hình, thực tế, hay vẽ tay. Nếu cần chỉ rõ tỷ lệ khung hình hoặc độ phân giải để phù hợp với mục đích đặt ra.

Prompt cho video không nên quá dài dòng, các yêu cầu cũng không được quá phức tạp như mô tả quá nhiều nhân vật, hành động đồng thời do bản chất AI có thể xử lý không tốt bố cục đa tầng.

Cuối cùng, người dùng cần tránh làm những nội dung nhạy cảm để tuân thủ quy định của AI, đảm bảo rằng câu lệnh không vượt quá khả năng hiện tại của AI. Trong trường hợp kết quả không như ý muốn hãy tinh chỉnh lại từng yếu tố thay vì toàn bộ.

Prompt là cầu nối quan trọng giữa con người và AI. Nắm vững kỹ thuật viết prompt là chìa khóa để khai thác tối đa sức mạnh của trí tuệ nhân tạo, biến AI thành trợ thủ đắc lực trong công việc, học tập và sáng tạo.