“Triết lý giáo dục gì mà mấy chục năm đổi mới vẫn trong vòng luẩn quẩn?”

Học sinh 8 tuổi, trường sửa xuống 7 tuổi cho đúng… lớp 2

Đại biểu Bùi Văn Phương (Ninh Bình) đề nghị tham khảo kinh nghiệm của nước ngoài trong việc đổi mới chương trình giáo dục phổ thông, từ vấn đề thiết kế chương trình, sách giáo khoa tới triết lý giáo dục thay vì việc cứ mất công tìm mở ra những cái riêng.

Ông Phương lập luận, cần quan tâm triết lý giáo dục vì mấy chục năm đổi mới đã qua mà nền giáo dục vẫn trong vòng luẩn quẩn, không tìm được lối thoát. Nền giáo dục có mặt được nhưng còn rất nhiều mặt dở khiến dư luận bức xúc.

“Vậy cái cần thiết là định hình cơ bản để toàn bộ việc dạy, học bám theo tinh thần đã xác định đó” – đại biểu nhấn mạnh.

Về các cấp học và độ tuổi giáo dục phổ thông, theo ông Phương, dự thảo luật vẫn quy định trẻ vào lớp 1 là 6 tuổi, trẻ vào lớp 6 là 11 tuổi, vào lớp 10 là 15 tuổi nghĩa là cứ mặc định bắt trẻ mỗi năm đều phải tuần tự lên lớp. Việc này đáng lẽ phải phụ thuộc vào đánh giá học sinh thế nào, nếu nhất định phải lên lớp nghĩa là vẫn bệnh thành tích?

Ông Phương thuật lại việc mấy chục năm trước (những năm 1980) có cuộc kiểm tra việc phổ cập giáo dục thì các đoàn kiểm tra căn theo tuổi của trẻ. Có trường hợp trẻ 8 tuổi nhưng để chứng minh em đó học đúng tuổi, đúng lớp 2 thì trường rút giấy khai sinh và sửa tuổi của em đó lùi xuống 1 tuổi, còn 7 tuổi.

Về việc thay đổi không chấm điểm trẻ tiểu học nữa cũng "đẻ" ra những việc hình thức như nhận xét được “khắc dấu củ khoai” của các thầy cô để triện vào học bạ của mỗi học sinh. Đại biểu chỉ rõ, vấn đề phi lý ở đây là vì việc không cho điểm là do sợ việc cho điểm thấp làm trẻ buồn, tự tử. Vậy nên mới có chuyện giấy “khen từng mặt” như báo chí đã đề cập.

Đại biểu Phương kiến nghị cần có quy định cụ thể về việc thực nghiệm, thí điểm những mô hình mới, tránh tình trạng như vừa qua chương trình công nghệ giáo dục thí điểm 40 năm vẫn chưa kết luận là thí điểm nữa hay không. Việc này tạo ra cho người dân nhiều băn khoăn. Có thầy cô dạy thì ca ngợi, người khác lại không đồng tình vì cho rằng việc dạy như vậy triệt tiêu sáng tạo của giáo viên.

Về chương trình thí điểm VNEN, theo đại biểu Phương, là một chương trình bắt chước theo Columbia mà đó lại không phải là một quốc gia mạnh về giáo dục. Điều lạ là chương trình này cũng do Bộ Giáo dục tiến hành làm thí điểm. Mô hình này chỉ phù hợp với những quốc gia có địa hình phân tán, trong đó có thể có nhiều nhóm trẻ, nhiều bậc học trong một lớp nên phải chia nhóm. Để “xử lý” vấn đề đó cho phù hợp, Bộ Giáo dục lại giải thích là chia nhóm trẻ trong cùng một lớp để cho học sinh được độc lập phát triển.

Thi cử toàn quốc mà sách học lại khác nhau?

Đại biểu Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) nhận xét, dự thảo luật đã mạch lạc, sáng suả hơn lần trước, nhưng vẫn còn một số điểm chưa rõ ràng. Ông Trí dẫn chứng Điều 30 về chương trình giáo dục phổ thông và sách giáo khoa.

“Vừa rồi sách giáo khoa là vấn đề nóng bỏng toàn xã hội, chưa nói chuyện học trò phải mang rất nhiều bộ sách, sửa luật thì nguyên tắc chung nên là có một bộ sách giáo khoa chuẩn dùng cho cà nước do hội đồng thẩm định đề xuất, sử dụng được nhiều năm và nên đảm bảo sự ổn định, chí ít vài ba năm mới sửa một lần” - ông Trí góp ý.

Về sách tham khảo, theo đại biểu cũng nên có một lượng nhất định. "Ở đây có nhiều anh chị đi học ở nước ngoài, anh Hải (Bí thư Thành Uỷ Hà Nội Hoàng Trung Hải- PV) cũng thế có thể thấy một nội dung chỉ có một số sách tham khảo thôi", ông Trí nói.

Trở lại bất cập của sách giáo khoa thời gian vừa qua, ông Trí cho rằng nên xã hội hoá in ấn chứ không xã hội hoá việc biên soạn sách giáo khoa. “Xã hội hoá biên soạn sách giáo khoa là hỏng hẳn, nhưng cũng phải làm sao để không độc quyền in ấn sách như vừa qua” - đại biểu Trí đề nghị.

Theo đại biểu, dự thảo tiếp thu chưa rõ ràng, nên sửa lại là mỗi môn học chỉ có một bộ sách giáo khoa chuẩn và một số sách tham khảo.

Cũng quan tâm đến vấn đề sách giáo khoa, đại biểu Nguyễn Văn Được (cùng đoàn Hà Nội) nêu quan điểm không đồng tình việc làm nhiều bộ sách giáo khoa khác nhau. Theo ông Được, đã là luật phải thống nhất, sách giáo khoa phải thống nhất. Xã hội hoá có thể thực hiện trong việc xây dựng cơ sở vật chất chứ không phải là sách giáo khoa.

Lý do ông Được nêu ra là, theo quy định, việc xã hội hoá biên soạn có thể phát huy được nguồn lực, trong đó có người đã nghỉ hưu, nguồn lực đây được hiểu là con người, là đồng tiền nhưng tính định hướng, tính mục tiêu khó đảm bảo được. Theo đại biểu, việc xây dựng biên soạn sách phải được thực hiện bởi những cơ quan có chuyên môn nhất định, đâu cũng biên soạn thì quản lý thẩm định thế nào.

“Quy định cơ sở giáo dục được chọn sách giáo khoa trong giảng dạy dẫn đến trình độ cũng khác nhau, thi cử thì toàn quốc” - ông Được băn khoăn.

Đại biểu nhấn mạnh: “Sách giáo khoa dứt khoát phải thống nhất, phải có bộ chuẩn. Ông cha ta ngày xưa, người này học xong thì sách chuyển cho người sau tiếp tục, hết cấp này sang cấp khác trong khi giờ thay đổi rất nhiều. Cứ bảo xã hội hoá cho cha mẹ quyền lựa chọn là không khả thi. Tôi không đồng tình”.

P.Thảo