“Lấy phiếu tín nhiệm đặt nền móng cho văn hóa từ chức”

“Nhắm” đến nhóm 49 cán bộ cao cấp

Đề án bỏ phiếu tín nhiệm vừa trình Quốc hội đang gây nhiều tranh luận trái chiều. Về phạm vi đối tượng, chỉ riêng diện cán bộ cấp cao được Quốc hội tổ chức lấy phiếu hàng năm đã đến 49 người. Nếu tính đến số cán bộ phải lấy phiếu ở Hội đồng dân tộc, các UB của QH thì tới 380 người… Cơ quan thẩm tra cho rằng, tổ chức lấy phiếu với nhiều chức danh như vậy sẽ dẫn đến dàn trải và hình thức. Là thành viên ban soạn thảo đề án, ông “phản biện” thế nào?

Mục đích xây dựng đề án bỏ phiếu tín nhiệm là nhằm cụ thể hóa quy định của Hiến pháp, luật tổ chức QH, luật giám sát QH về việc QH bỏ phiếu tín nhiệm với các chức danh do QH bầu hoặc phê chuẩn. Ngoài ra, Nghị quyết TƯ 4 cũng đề ra yêu cầu hàng năm lấy phiếu tín nhiệm đối với những người giữ các chức danh mà QH bầu hoặc phê chuẩn.

Nội dung đề án vì vậy phải xử lý được cả 2 yêu cầu này. Nếu thu hẹp đối tượng lấy phiếu tín nhiệm thì sẽ không “ôm” được hết các nhiệm vụ. Tuy nhiên, nếu mở rộng tất cả các đối tượng thì dễ dẫn đến nguy cơ việc lấy phiếu tín nhiệm trở thành hình thức.

Cơ quan thẩm tra cũng cho rằng việc lấy phiếu chỉ để tham khảo nên có thể không cần làm mà nên tiến hành bỏ phiếu tín nhiệm luôn?

Kết quả lấy phiếu là căn cứ để lãnh đạo đo lường uy tín của mình. Mỗi người nếu uy tín thấp sẽ phải tự nâng cao phẩm chất, đạo đức, cung cách điều hành để đáp ứng đòi hỏi của dân.

Mục tiêu của việc lấy phiếu chủ yếu là để thăm dò uy tín. Việc này được làm thường xuyên và không nặng nề. Tuy nhiên, để đưa ai đó ra bỏ phiếu tín nhiệm thì phải căn cứ vào kết quả thăm dò hàng năm đó. Quy trình bỏ phiếu này tác động nhiều đến nhóm 49 người hơn là nhóm dưới.

Đề án cũng nêu một điều khoản mang tính chất “khuyến khích” người bỏ phiếu tín nhiệm mà không đạt có quyền xin rút lui, xin từ chức. Ban soạn thảo có “dự trù” những ảnh hưởng, tác động của việc này?

Mục đích việc lấy phiếu tín nhiệm có ý nghĩa như sự cảnh báo cho các cán bộ giữ vị trí lãnh đạo biết được uy tín của mình đến đâu. Đó là cơ sở để người đó phải đặt vấn đề tự xem lại mình, cân nhắc nên từ chức hay không.  

Có lẽ việc lấy phiếu tín nhiệm hàng năm này sẽ đặt nền móng cho văn hóa từ chức để có cơ sở thực hiện. Trước đây chúng ta cũng đã đặt vấn đề từ chức nhưng chưa có căn cứ nên chính người cần từ chức cũng còn thấy lơ mơ, có những ảo tưởng cho rằng tình hình không đến mức như thế.

Kết quả lấy phiếu tín nhiệm chính là một chỉ số khách quan để người đó phải đặt vấn đề giải pháp tốt nhất cho mình trong danh dự, văn hóa - đấy là tuyên bố từ chức. Việc này khơi mào cho văn hóa từ chức thực sự trong nhóm người có chức có quyền.

Phải thay thế người không còn uy tín

Đề án cũng đưa ra tình huống nếu cán bộ lấy phiếu không đạt tín nhiệm thì có thể cách chức luôn, không đợi đến quy trình qua hai lần lấy phiếu?

Đúng là có tình huống những người sau lần đầu tiên lấy phiếu tín nhiệm mà tín nhiệm rất thấp, bị tới 2/3 đại biểu “bất tín nhiệm” thì có thể đưa ra bỏ phiếu tín nhiệm luôn.

Theo Nghị quyết TƯ 4, sau hai lần lấy phiếu không đạt quá bán thì mới bỏ phiếu. Nhưng đề án QH đưa ra một bước mạnh mẽ hơn, đó là ngay lần đầu tiên lấy phiếu tín nhiệm mà tín nhiệm không đạt 2/3 thì có thể đưa ra bỏ phiếu luôn để kịp thời thay thế cán bộ. Chứ đợi tới 2 năm thì lâu quá, sợ trì trệ.

Bỏ phiếu tín nhiệm như vậy thực chất là bỏ phiếu bất tín nhiệm. Vậy sao chúng ta không gọi đúng tên của nó?

Câu chữ không phải là yếu tố quyết định bản chất vấn đề vì nếu bỏ phiếu tín nhiệm mà không đủ mức tín nhiệm có nghĩa là bất tín nhiệm rồi. Vấn đề là chúng ta có đủ sức thay thế những người không còn đủ uy tín nữa không. Đó mới là cái cơ bản.  

Bỏ phiếu tín nhiệm cũng có thể dẫn đến hệ quả là phải thay thế cán bộ cấp cao. Có ý kiến lo ngại việc đó sẽ làm xáo trộn, ảnh hưởng đến công tác cán bộ xây dựng theo quy trình lâu nay?

Việc lấy phiếu, bỏ phiếu tín nhiệm tại Quốc hội sẽ là cơ sở quan trọng giúp cơ quan Đảng có thẩm quyền làm tốt hơn nữa công tác cán bộ. Trong quá trình lấy phiếu, các cơ quan của Quốc hội cũng phải phối hợp chặt chẽ với các cơ quan Đảng để xử lý theo Điều lệ, quy chế cán bộ của Đảng. Có thể nói kết quả lấy phiếu là cơ sở để các cơ quan Đảng xem xét việc bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức cán bộ một cách có căn cứ hơn.

Còn đương nhiên khi một nhân sự bị đưa ra bỏ phiếu, các cơ quan Đảng phải có trách nhiệm chuẩn bị nhân sự thay thế. Hay nói cách khác, công tác quy hoạch cán bộ qua đây phải nâng lên một bước để khi có người “trượt” bỏ phiếu thì có sẵn nhân sự có đủ tiêu chuẩn để thay thế. Như vậy, chúng ta chủ động hơn trong việc quy hoạch, công tác cán bộ.

Xin cảm ơn ông!

P.Thảo (ghi)