Phong vị tết xưa trong kí ức một độc giả

Nhà tôi chuyển đi chuyển lại loanh quanh ba bốn bận ở góc phố Hạ Đình hẻo lánh, nhiều ao truông (đấy là thời xưa) rồi ngập ngừng định cư mé hồ Rẻ Quạt (chẳng biết ai đặt tên mà thành). Nhà có thể chuyển đi chuyển lại, cơ mà gần ba chục năm rồi, Tết nào cũng vậy, nhà tôi, xóm tôi lại rục rịch lá dong, gạo nếp làm bánh chưng.

Quãng gần Tết ông Công ông Táo, nhà đã hoan hỉ bàn bạc xem năm nay gói bao nhiêu chiếc, nhiều phen khiến bố gắt gỏng lên vì tính đi tính lại nhiều lượt. Lá dong rửa sạch, rửa kỹ, trước khi cho vào khuôn gói lại lấy khăn tay sạch lau khô một lượt nữa. Bố không biết gói thì chỉ định rõ số lượng thịt, đỗ xanh, gạo trong từng chiếc bánh. Mẹ gói vun lên xoắn lại cho lạt mềm nhưng buộc chặt chiếc bánh xanh màu lá dong, đượm mùi gạo nếp và đỗ xanh. Những ngày xưa thân ái, vun lửa lên từ ba góc bếp gạch, “nồi bánh chưng lúng búng sôi ngoài ngõ” như một câu thơ tôi từng viết. Cả nhà thay nhau trông nồi bánh, tôi thì gà gật xem phim hành động, dụi mắt trong cái rét cắt da cắt thịt, chêm lửa vào nồi bánh cho trọn một ngày. Bánh đã chín, xếp ngay ngắn lên mâm, dùng các vật nặng ép cho thân bánh vuông vức, ruột bánh chắc lẳn như đùi con gái mới lớn.

Hai Tết nay, con gái đầu của tôi đã lơn lớn, chạy lon ton, lăng xăng lấy nọ lấy kia cho bà nội gói bánh. Tiếng cười rộn rã ấm hơn mùa Đông lạnh, ngọn lửa bánh chưng lục bục cháy và âm thầm vươn làn khói mỏng mảnh lên tận cao xanh.

Quất và đào

Tết năm nào cũng vậy, dù thóc cao gạo kém, đói khổ đến đâu, nhà tôi phải có hoặc quất hoặc đào, hoặc cả hai. Trước Ba Mươi độ một hai hôm, tôi lấy xe chở bố lên sân Thượng Đình, rồi đường Hoàng Minh Giám chọn quất, đi mỏi rã cẳng để tìm cây quất nào xum xuê lá, đượm lộc mà lại hợp nhà. Có năm mua được cây quất vừa ý, nằm trên trường kỷ, bố tôi tủm tỉm cười mà ngắm một mình, làm ai cũng cười lây.

 

Đào tết