Điểm mới, quan trọng trong luật đất đai năm 2024 người dân cần biết!

Một trong những điểm mới, quan trọng trong luật đất đai năm 2024, có hiệu lực ngày 01/7/2024 đó là cách cấu trúc, phân loại việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho cá nhân có chia ra làm 4 trường hợp dựa trên tình trạng pháp lý của thửa đất đề nghị cấp giấy.

Trường hợp thứ nhất: Người sử dụng đất có giấy tờ về quyền sử dụng đất.

Các giấy tờ về quyền sử dụng đất được liệt kê chi tiết, tập trung tại điều 137 Luật đất đai năm 2024 thay vì phân tán, rải rác trong rất nhiều Nghị định, Thông tư như trước đây.

Người dân khi có nhu cầu cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất chỉ cần tìm kiếm các giấy tờ hiện có hoặc đề nghị UBND cấp xã nơi có đất cung cấp, sau đó đối chiếu tài liệu đó với giấy tờ được Luật liệt kê để nắm được mình thuộc trường hợp nào.

Trường hợp thứ hai: Người sử dụng đất không có giấy tờ về quyền sử dụng đất và không thuộc trường hợp có vi phạm pháp luật và giao đất không đúng thẩm quyền.

Nếu đã trải qua quá trình tìm kiếm mà người sử dụng đất không tìm được giấy tờ pháp lý nào về thửa đất được liệt kê tại điều 137, đất này không phải đất lấn chiếm, không phải đất do xã, Hợp tác xã, cấp Thôn giao không đúng thẩm quyền thì đất của gia đình thuộc trường hợp cấp sổ theo điều 138 Luật đất đai năm 2024.

Tiêu biểu cho trường hợp này là đất người dân sử dụng lâu đời nhưng cơ quan chức năng vì lý do nào đó chưa thống kê, quản lý bằng các giấy tờ pháp lý theo đúng các quy định pháp luật.

Trường hợp thứ ba: Người sử dụng đất có vi phạm pháp luật đất đai trước ngày 01 tháng 04 năm 2014.

Người sử dụng đất có vi phạm pháp luật đất đai có thể được hiểu là nguồn gốc hình thành thửa đất là do người sử dụng đất thực hiện hành vi phạm lấn, chiếm đất công cộng, hành lang bảo vệ an toàn công trình công cộng, đất nông lâm trường quốc doanh, đất lấn chiếm của các chủ thể khác hiện không còn tranh chấp mà có.

Trường hợp này được nêu cụ thể tại điều 139 Luật đất đai năm 2024.

Trường hợp thứ tư: Người sử dụng đất được giao không đúng thẩm quyền.

Thẩm quyền giao đất theo các quy định của Luật đất đai thuộc về UBND cấp huyện trở lên. Tuy vậy trên thực tế nhiều tổ chức như đơn vị lực lượng vũ trang, nông lâm trường, Hợp tác xã, cấp Thôn, UBND cấp xã, đây là cơ quan không có thẩm quyền giao đất. Đất hộ gia đình cá nhân do các tổ chức trên đã giao, thuộc trường hợp đất được giao không đúng thẩm quyền.

Trường hợp này được nêu cụ thể tại điều 140 Luật đất đai năm 2024.

Trước đây Luật đất đai năm 2013 chỉ liệt kê hai trường hợp thứ nhất tại điều 100, trường hợp thứ hai tại điều 101, còn trường hợp thứ 3, thứ 4 được liệt kê tại Nghị định 43/2014/NĐ-CP, Nghị định 01/2017/NĐ-CP và trong nhiều Thông tư của Bộ tài nguyên và Môi trường. Đến khi Luật đất đai năm 2024 được ban hành, các trường hợp được cấp giấy chứng nhận đã được nêu rất cụ thể rõ ràng.

Điều này là rất quan trọng, bởi lẽ với đại đa số người dân việc tiếp cận với hệ thống luật đất đai nếu có chỉ chủ yếu thông qua Luật. Việc nêu rõ 4 trường hợp cấp giấy chứng nhận giúp người dân không mất nhiều thời gian công sức tra cứu, tìm kiếm văn bản để nắm được đất mình đang sử dụng sẽ được cấp thuộc trường hợp nào.

Khi người dân xác định mảnh đất của mình thuộc trường hợp nào trên đây thì mới chuẩn bị hồ sơ, áp dụng trình tự, thủ tục phù hợp, biết được các nghĩa vụ tài chính trong việc đề nghị cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Càng hiểu biết, càng rõ ràng thì con đường cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của người dân càng thuận lợi, hạn chế được tình trạng nhũng nhiễu, tiêu cực do lợi dụng sự thiếu hiểu biết của người dân.

Luật sư Quách Thành Lực