Con dâu kháng cáo bản án trong vụ tranh chấp chia thừa kế với mẹ chồng

Ngày 18/11, TAND TP Hà Nội đang giải quyết đơn kháng cáo của chị H. (48 tuổi, ở quận Đống Đa, Hà Nội), bị đơn trong vụ việc mẹ chồng "dắt" con dâu ra tòa sau hơn 20 năm chung sống từng được Dân trí thông tin.

Trước đó, tại phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ án tranh chấp chia thừa kế ngày 31/10, HĐXX TAND TP Hà Nội xác định toàn bộ tài sản là nhà và đất tại quận Đống Đa là di sản thừa kế và giao cụ N. (nguyên đơn, 84 tuổi, mẹ chồng) được quản lý toàn bộ di sản thừa kế. Cụ N. có trách nhiệm chi trả kỷ phần thừa kế bằng tiền cho chị H. và 2 con gái với tổng số tiền gần 1,3 tỷ đồng. 

Không hài lòng với phán quyết của Tòa án, chị H. đã có đơn kháng cáo, đề nghị Tòa án cấp phúc thẩm hủy toàn bộ bản án của TAND TP Hà Nội. 

Chuyện xây nhà: Em dâu nói có, chị gái chồng nói không

Theo tài liệu vụ án, phía nguyên đơn là cụ N. cho rằng bà và chồng (đã chết) có tài sản chung là nhà và đất tại quận Đống Đa, đề nghị Tòa án chia thừa kế, chia tài sản chung của vợ chồng đối với khối tài sản nêu trên. Xuyên suốt quá trình Vụ án được giải quyết, cụ N. không tham gia mà ủy quyền cho con gái thứ là bà B. tham gia tiến hành tố tụng. 

Tại phiên tòa xét xử sơ thẩm ngày 31/10, bà B. tiếp tục khẳng định toàn bộ tài sản là nhà và đất nêu trên là tài sản chung của vợ chồng cụ N., hình thành từ việc chồng cụ N. được trường Đại học Giao thông vận tải phân nhà, sau đó được Công ty Quản lý và Phát triển nhà Hà Nội bán lại cho người đang thuê và được UBND quận Đống Đa cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đứng tên 2 vợ chồng cụ vào năm 2011. 

Về tài sản là ngôi nhà 5 tầng hình thành trên đất hiện tại, bà B. cho rằng đây là tài sản mà bố mẹ góp tiền cùng vợ chồng chị H. xây dựng, không phải tài sản riêng của vợ chồng chị H. Do đó, đại diện của nguyên đơn đề nghị HĐXX không chấp nhận yêu cầu của chị H., không công nhận căn nhà là tài sản riêng của vợ chồng chị. 

Tuy nhiên, khi được phía bị đơn yêu cầu xuất trình các tài liệu, chứng cứ thể hiện phía nguyên đơn đã bỏ tiền xây dựng căn nhà, bà B. không thể xuất trình.

Phản bác quan điểm của bà B. tại phiên tòa, người đại diện theo ủy quyền của chị H. đề nghị HĐXX bác toàn bộ yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn, công nhận ngôi nhà là tài sản của vợ chồng chị H. và đề nghị giao toàn bộ nhà, đất chị H. được quyền quản lý bởi những lý do sau: 

Thứ nhất, đối với tài sản là quyền sử dụng đất, chị H. cho rằng việc Tòa án xác định quyền sử dụng đất là tài sản chung của vợ chồng cụ N. căn cứ Giấy chứng nhận Quyền sử dụng đất được UBND quận Đống Đa cấp năm 2011 là không chính xác. Trích dẫn nội dung tại Đơn đề nghị bán nhà ở cho người đang thuê của chồng cụ N., đại diện của chị H. cho rằng việc các thành viên trong hộ gia đình đã bàn bạc và thống nhất đề nghị cho vợ chồng cụ N. đứng tên trên sổ đỏ là hoàn toàn không có thật. 

"Thời điểm đó, chị H. đã là con dâu, là thành viên hộ gia đình. Giữa vợ chồng cụ N. và các thành viên trong hộ gia đình hoàn toàn không tồn tại bất cứ thỏa thuận nào như trên. Việc họ đứng tên trên sổ đỏ bản chất chỉ là việc họ đại diện hộ gia đình thực hiện các thủ tục hành chính về hoạt động mua bán nhà và xin cấp đất, còn tài sản là quyền sử dụng đất không phải tài sản của vợ chồng cụ N.", người đại diện của chị H. nhấn mạnh. 

Thứ hai, đối với tài sản là ngôi nhà, phía chị H. đã cung cấp bộ tài liệu với tổng cộng 237 trang, trong đó bao gồm toàn bộ hóa đơn, chứng từ nhằm chứng minh ngôi nhà là do vợ chồng chị H. bỏ tiền xây dựng, thuê thi công, thiết kế trong khi phía nguyên đơn không cung cấp được bất cứ tài liệu nào thể hiện vợ chồng cụ N. là những người bỏ tiền xây nhà. Do đó, căn nhà cần được coi là tài sản vợ chồng chị H. 

Ngoài ra, do ngôi nhà là nơi ở duy nhất của chị H. cùng các con nên phía bị đơn đề nghị được quản lý toàn bộ khối tài sản là nhà và đất, đồng thời sẽ thanh toán kỷ phần thừa kế cho các đồng thừa kế khác bằng tiền. Còn nếu Tòa án không cho rằng khối tài sản trên là tài sản của vợ chồng chị H. mà xác định đây là di sản do người chết để lại, cần xác định số tiền mà vợ chồng chị H. đã chi ra để gây dựng tài sản là khoản công nợ do người để lại di sản phải trả cho vợ chồng chị H. và yêu cầu các đồng thừa kế thanh toán nhằm giải quyết Vụ án một cách toàn diện.

Quan điểm của cơ quan tiến hành tố tụng

Trước lập luận của các đương sự, đại diện VKSND TP Hà Nội cho rằng nguồn gốc của tài sản được hình thành từ việc chồng cụ N. được trường Đại học Giao thông vận tải phân nhà, sau đó được Công ty Quản lý và Phát triển nhà Hà Nội bán lại và được UBND quận Đống Đa cấp sổ đỏ vào năm 2011. Việc cấp nhà, đất và sổ là hợp lệ, do đó cần ghi nhận tài sản thuộc sở hữu của vợ chồng cụ N. 

Đối với tài sản là ngôi nhà 5 tầng, đại diện VKS cho rằng dù chị H. đã cung cấp tài liệu thể hiện mình là người bỏ tiền xây nhà nhưng các tài liệu không đầy đủ, không ghi rõ ràng tên công trình do đó không thể xác định đó có phải các hóa đơn, chứng từ xây dựng đối với căn nhà nêu trên hay không. 

Ngoài ra, phía VKS đánh giá tại thời điểm xây dựng nhà, chị H. chưa cung cấp được các hồ sơ, tài liệu thể hiện mình có công việc ổn định, đồng thời khi đó vợ chồng đang phải nuôi con nhỏ, kinh tế khó khăn nên không thể có đủ số tiền lớn như vậy để xây dựng nhà. Do đó, không có đủ cơ sở để khẳng định ngôi nhà là tài sản do vợ chồng chị H. bỏ tiền xây dựng. 

Phản bác quan điểm của đại diện VKS, đại diện của bị đơn khẳng định tại thời điểm xây nhà, chị H. và chồng đã có công việc ổn định. Về số tiền xây nhà, đây không hoàn toàn là tiền của vợ chồng chị kiếm ra mà còn bao gồm tiền mà chị H. được mẹ đẻ cho ở thời điểm mới lấy chồng và tiền vợ chồng vay mượn bạn bè. Về việc thu thập, lưu giữ các hóa đơn, chứng từ, chị H. không có ý định chủ động lưu giữ mà hoàn toàn do chồng giữ lại, bởi chị "chưa bao giờ nghĩ tới việc phải ra tòa để tranh chấp với mẹ chồng như hiện nay". 

Về phía Tòa án, HĐXX chấp thuận với quan điểm của VKS, chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của cụ N. và xác định toàn bộ tài sản gồm nhà, đất là tài sản chung của vợ chồng cụ N. 

Do đó, Tòa án xác định cụ N. được hưởng phần tài sản của mình, tài sản thừa kế từ chồng và tài sản thừa kế từ con trai, tổng giá trị 5,8 tỷ đồng. Hai con gái cụ N. được hưởng thừa kế từ cha, mỗi người gần 1,1 tỷ đồng. 

Chị H. được hưởng phần tài sản thừa kế từ chồng và 1/4 giá trị nhà, tổng số tiền hơn 608 triệu đồng. Hai con gái của chị H., mỗi người được hưởng một phần thừa kế từ cha, số tiền hơn 340 triệu đồng.

Tòa chia thừa kế bằng hiện vật, giao toàn bộ nhà đất cho cụ N., cụ có trách nhiệm thanh toán bằng tiền cho những người được hưởng thừa kế nêu trên. Tài sản hai cháu gái được nhận, tạm giao con dâu quản lý đến khi các cháu trưởng thành.

Tại Đơn Kháng cáo gửi Tòa án, chị H. cho rằng Tòa án xác định sai tài sản là di sản chia thừa kế; chưa thu thập đầy đủ chứng cứ; chưa xác định lại di sản thừa kế nhưng vẫn tiến hành giải quyết Vụ án và ban hành Bản án, dẫn đến việc ban hành Bản án không đảm bảo đúng đắn, khách quan, không tuân thủ nghiêm túc các quy định của pháp luật, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của chị cùng các con.