"Trường của chúng em sập mất rồi !"

Đích thân thầy Lò Văn Thân, Phó hiệu trưởng Trường tiểu học Pú Xi đã chở tôi bằng chiếc xe máy vào điểm trường Hua Mức 1, khi mà ô tô không thể đi vào do đường vào trường vừa bé vừa lầy lội. Thầy Lò Văn Thân còn khá trẻ, với 8 năm công tác vùng sâu và 3 năm liền cắm bản Hua Mức 1 để vừa quản lý vừa dạy dỗ cho các em học sinh.

“Gần tháng trước, giống lốc và mưa gió làm đất đá sạt lở xuống phòng học làm sập trường nên thầy cô và người dân trong bản đã phải phá bỏ các phòng học đi. Các em học sinh phải đi học nhờ ở nhà của người dân trong thôn, khó khăn lắm mà chúng tôi chưa biết phải làm sao”, thầy Thân kể.

Chúng tôi cùng thầy Lò Văn Thân đến khi các em học sinh đang giờ học. Một lớp học khoảng gần chục em đang học tại nhà của anh Giàng A Khai, một người dân trong thôn. Đó là căn nhà sàn cũ kỹ, tuềnh toàng, trông khá tối tăm khi chỉ có một bóng điện nhỏ chiếu sáng. Một bên góc nhà được kê tạm bàn ghế để cho các em học sinh ngồi học, góc còn lại 2 vợ chồng anh Vàng A Chứ đang ngồi đan lưới để đi bắt cá ở suối để có thêm chút thức ăn cho cả gia đình.

“Toàn bộ điểm trường Hua Mức 1 có 55 em học sinh, chia làm 4 lớp. Đây chỉ là 1 trong 4 lớp mà học sinh phải học tạm tại nhà của người dân khi lớp học chính đã bị sập. Việc học nhờ nhà người dân chỉ là tình thế tạm bợ, nhưng chưa biết bao giờ sẽ hết phải tạm bợ như này khi ngân sách địa phương không có để hỗ trợ nhà trường xây mới. Vừa rồi, xã và người dân trong thôn đã đóng góp kinh phí được 20 triệu đồng để san ủi mặt bằng tại điểm trường, với hi vọng một ngày nào đó các cấp chính quyền sẽ đầu tư hỗ trợ giúp các em có phòng học mới. Chỉ là không biết bao giờ chuyện đó sẽ xảy ra”, thầy Thân tâm sự.

Chúng tôi lại theo chân thầy Thân đến nhà của trưởng bản Hua Mức 1 là Giàng A Chứ. Là trưởng bản, nhưng Giàng A Chứ năm nay chỉ mới ngoài 30 tuổi. Mặc dù trẻ, nhưng con người anh tỏ ra điềm đạm, chín chắn khi nói chuyện với chúng tôi. Anh cũng chính là người đã bỏ ra 15 triệu trong số 20 triệu để cùng với người dân trong thôn san ủi mặt bằng cho điểm trường bị sạt lở vừa rồi. Mặt bằng đã san sẵn, nhưng để xây được phòng học mới là việc quá sức của Giàng A Chứ cũng như người dân trong bản, khi 90% hộ dân ở đây đều là hộ nghèo. "Xây trường chỉ chờ Nhà nước giúp thôi vì tiền lớn lắm. Dân bản chỉ giúp được ngày công, còn không có tiền đâu. Đến cái ăn hàng ngày còn không đủ thì lấy đâu ra tiền đóng góp xây trường", Giàng A Chứ nói.

Trường chưa có, Giàng A Chứ lấy nhà của mình để bố trí 2 lớp học tạm cho các em học sinh Hua Mức 1. “Mình cũng thương các em, nhưng mình không có nhiều tiền. Mình chỉ giúp các em học nhờ ở nhà mình thôi mà không có tiền để xây phòng học cho các em. Học thế này thì khổ lắm vì vừa thiếu ánh sáng, vừa nóng khi mùa hè và lạnh khi mùa đông, làm sao mà tiếp thu con chữ cho tốt”, Giàng A Chứ nói.

Chúng tôi khá ngạc nhiên khi 2 lớp học được tổ chức tại nhà Giàng A Chứ là 2 vợ chồng: thầy Cà Văn Chinh và cô Lò Thị Lợi. Cả hai vợ chồng cắm bản Hua Mức được gần 2 năm nay, ngoài ra còn có thêm 2 thầy giáo và 1 cô giáo nữa phụ trách điểm trường Hua Mức 1. Từ thứ 2 đến thứ 6 ngoài giờ dạy thì 2 vợ chồng thầy Chinh và cô Lợi ở nhà công vụ cho giáo viên, cuối tuần thì về nhà tại thị trấn Pú Xi.

Chúng tôi lại cùng thầy Thân ghé căn nhà công vụ dành cho giáo viên, để thấy hết những khó khăn của thầy cô cắm bản gieo chữ. Đó là căn nhà được thưng bằng các ván gỗ, mái lợp bờ rô xi măng. Căn nhà ngăn làm 2 phòng, 1 phòng dành cho 2 vợ chồng thầy Chinh, cô Lợi và 1 phòng dành cho 1 giáo viên nữ khác. Mọi công việc sinh hoạt, ăn ở trong nhà công vụ cũng tạm bợ, nhếch nhác như chính cái điểm trường của họ.

“Lúc mới vào bản để dạy cho các em, cứ tối là em lại phóng xe về nhà ở thị trấn vì sợ. Nhưng giờ thì quen rồi. Các em học sinh khổ thì sao mình làm giáo viên lại sợ khổ chứ. Vất vả mấy cũng được, chỉ mong học sinh của mình có được con chữ cho tương lai sau này tốt hơn”, cô Lợi nói.

Sau khi thăm điểm trường Hua Mức 1, chúng tôi lại băng rừng, vượt núi để đến thăm điểm trường Hua Mức 3, cũng là một trong 10 điểm trường của trường tiểu học Pú Xi. Hua Mức 3 cũng xuống cấp trầm trọng, đến mức Phòng giáo dục huyện Tuần Giáo đề nghị nhà trường phải dỡ bỏ, cho các em học sinh đi học tạm ở nhà dân, dù chính Phòng giáo dục huyện cũng chưa biết tìm đâu kinh phí hỗ trợ xây trường.

Không thăm được lớp tiểu học, tôi ghé vào thăm trường mầm non Hua Mức 3 và thêm một lần nao lòng khi nhìn những đứa trẻ bé bỏng đang nằm ngủ trưa trên nền đất, xung quanh được che chắn bằng những tấm ván gỗ ọp ẹp, cũ kỹ. Những bộ quần áo cáu bẩn, những mái tóc bù rối, những gương mặt thơ ngây với ánh mắt nhìn chúng tôi vừa lạ lẫm vừa đáng thương.

Không thương sao được, khi ở giữa rừng núi, bọn trẻ dường như chẳng biết đến tivi, sách vở, thậm chí chẳng có chỗ để chạy nhảy, vui chơi ngoại trừ mấy mét vuông ngay trong lớp học. Không thương sao được, khi cảnh đói ăn, thiếu mặc luôn bủa vây. Với bọn trẻ này, việc đến trường dường như không phải để học, để chơi mà chủ yếu là để được ăn một bữa tươm tất hơn so với việc ăn ở nhà.

Cơn mưa chiều ở Hua Mức rầm rập ập đến kèm theo cái lạnh của núi rừng. Những đứa trẻ dõi mắt nhìn ra phía xa xăm. Có lẽ chúng chưa bao giờ biết đến một mái trường khang trang, sạch đẹp như dưới miền xuôi, bởi ngay chính điều đơn giản nhất là "ăn đủ no, ngủ đủ ấm" còn khốn khó quá chừng. Bao giờ có trường mới cho các em, vẫn là câu hỏi đau đáu mà chúng tôi chẳng thể trả lời...

Thế Nam