1. Dòng sự kiện:
  2. Kết quả kinh doanh

Kinh tế Việt Nam 2011: 365 ngày đầy biến động

(Dân trí) - Kết thúc một năm đầy khó khăn của nền kinh tế, những tín hiệu tích cực vĩ mô cũng những chính sách điều hành cứng rắn của Chính phủ trong nhiệm kỳ mới đang mở ra kỳ vọng sáng sủa hơn cho năm 2012 dù thách thức là không nhỏ.

Dân trí điểm lại những sự kiện, vấn đề kinh tế tiêu biểu gắn với 365 ngày đầy biến động của nền kinh tế.

 

1. Nghị quyết 11: phát súng lệnh "nắn" lại nền kinh tế
 
Kinh tế Việt Nam 2011: 365 ngày đầy biến động - 1
Nghị quyết 11 đã được thực hiện xuyên suốt trong công tác điều hành kinh tế trong năm

 

Trong bối cảnh lạm phát tăng vọt, đầu tư công tràn lan kém hiệu quả và các "đầu tàu" của nền kinh tế đầu tư ồ ạt ra ngoài ngành, Nghị quyết 11 (ngày 24/2/2011) của Chính phủ được coi như một phát súng lệnh để tổng rà soát và tái cơ cấu lại hoạt động của nền kinh tế, ổn định vĩ mô.

 

Việc thực hiện chính sách tiền tệ chặt chẽ, chính sách tài khóa thắt chặt, cắt giảm đầu tư công, kiềm chế nhập siêu... và đảm bảo an sinh xã hội theo Nghị quyết 11 đã được thể hiện xuyên suốt trong điều hành vĩ mô của Chính phủ năm 2011. Mặc dù lạm phát vẫn cán mốc trên 18% nhưng những dấu hiệu cải thiện vĩ mô rõ rệt vào thời điểm cuối năm cũng như các định hướng tái cấu trúc kinh tế, cắt giảm lãi suất, thoái vốn ngoài ngành, tăng hiệu quả đầu tư công... đã mở ra triển vọng sáng sủa hơn cho mục tiêu duy trì tăng trưởng 6% và giữ lạm phát 9% trong năm 2012.

 

2. Lạm phát tăng cao trên 18%

 
Kinh tế Việt Nam 2011: 365 ngày đầy biến động - 2
Lạm phát có dấu hiệu "hạ nhiệt"
 

Mặc dù các biện pháp kiềm chế lạm phát và ổn định vĩ mô được Chính phủ tập trung triển khai quyết liệt đã khiến chỉ số giá tiêu dùng (CPI) trong 9 tháng đầu năm giảm đáng kể song theo số liệu của Tổng cục Thống kê, tính chung cả năm 2011, lạm phát vẫn ở mức cao 18,58% - cao hơn dự đoán trước đó của các bộ ngành và các chuyên gia. Trong đó, thủ phạm chính là do giá thực phẩm, giáo dục, lương thực tăng mạnh với mức tăng lần lượt là 29,34%, 23,18% và 22,82%.

 

3. Thị trường bất động sản đóng băng

 
Kinh tế Việt Nam 2011: 365 ngày đầy biến động - 3
Bất động sản đóng băng làm lộ ra nhiều hệ lụy từ ngân hàng, tín dụng đen...
 

Thị trường bất động sản năm 2011 được chứng kiến việc chào bán giảm giá của nhiều dự án, đặc biệt là đối với phân khúc chung cư cao cấp. Tuy nhiên, tâm lý của nhà đầu tư cũng như chính sách thắt chặt tín dụng đã không tạo điều kiện thuận lợi, các giao dịch trên thị trường gần như đóng băng. Theo nhận định của nhiều chuyên gia, hiện tượng này sẽ châm ngòi cho làn sóng giảm giá trong năm 2012 và là cơ hội “vàng” cho những người đang thực sự có nhu cầu về nhà ở cũng như đầu tư dài hạn, thời điểm mà những tín hiệu về nới lỏng tín dụng trong BĐS chưa kịp phát huy tác dụng.

 

4. Giá vàng liên tiếp lập kỷ lục

 

Năm 2011 được xem là năm thị trường vàng liên tiếp lập kỷ lục về giá. Đỉnh điểm của cơn sốt giá vàng phải kể đến ngày 22/8, giá lập kỷ lục 49 triệu đồng/lượng. Năm 2011 cũng ghi nhận hoạt động thao túng thị trường của giới đầu cơ, điển hình là việc giá vàng SJC (thương hiệu chiếm hơn 90% thị phần), có lúc đắt hơn thế giới gần 5 triệu đồng/lượng.
 
Kinh tế Việt Nam 2011: 365 ngày đầy biến động - 4
Cảnh chen lấn mua vàng vào tháng 8/2011

 

Một trong những động thái của Ngân hàng Nhà nước nhằm “lập lại trật tự” cho thị trường vàng là chỉ cho phép doanh nghiệp có vốn trên 500 tỷ sản xuất vàng miếng và chỉ có một doanh nghiệp được sản xuất vàng miếng là SJC. Quyết định này của Ngân hàng Nhà nước vấp phải sự phản đối của chính doanh nghiệp kinh doanh, khiến những chiếc máy sản xuất vàng phải “đắp chiếu”. Hiệu quả của quyết định này vẫn cần thời gian trả lời.

 

5. Tái cấu trúc hệ thống ngân hàng

 

Sau quãng thời gian tăng trưởng quá nóng với 130 tổ chức tín dụng, gần 10.000 chi nhánh và phòng giao dịch trên cả nước, hệ thống ngân đã lộ rõ nhiều điểm yếu nguy hiểm: tỷ trọng sở hữu chéo cao, đạo đức kinh doanh xuống thấp, những cuộc đua lãi suất không ngừng và có dấu hiệu "sa lầy" vào bất động sản, nợ xấu gia tăng...
 
Kinh tế Việt Nam 2011: 365 ngày đầy biến động - 5
Thương vụ hợp nhất hy hữu mở ra xu hướng sáp nhập, mua bán trong chủ trương tái cấu trúc hệ thống ngân hàng VN

 

Chỉ lệnh tái cấu trúc ngân hàng được phát đi từ tân Thống đốc Nguyễn Văn Bình, mở đầu bằng việc xử lý nghiêm các ngân hàng vượt trần lãi suất huy động. Tiếp sau đó, nhà nước hỗ trợ thanh khoản cho các ngân hàng yếu kém, đồng thời khởi động nhanh quá trình sáp nhập mà điển hình là thương vụ hợp nhất SCB - Ficombank - TinNghiaBank. Song song với việc xử lý các ngân hàng yếu kém được dự báo sẽ còn kéo dài trong năm tới, các "ông lớn" VietinBank, Vietcombank và BIDV lần lượt được IPO. Nỗ lực tái cấu trúc và tăng "sức khỏe" hệ thống tài chính được các tổ chức quốc tế và giới chuyên gia đánh giá cao.

 

6. Chứng khoán triền miên chuỗi ngày lao đao
 
Kinh tế Việt Nam 2011: 365 ngày đầy biến động - 6
Các nhà đầu tư chứng khoán vẫn chờ "ánh sáng cuối đường hầm"

 

Thị trường chứng khoán 2011 liên tiếp bắt đáy với nhiều cổ phiếu “rẻ hơn giá mua một mớ rau”, thậm chí giá nhiều cổ phiếu tương đương giá một nửa cốc trà đá. Điển hình như mã VKP (Công ty cổ phần Nhựa Tân Hoá) là cổ phiếu đầu tiên có giá dưới 1.000 đồng trong lịch sử thị trường chứng khoán Việt Nam. Chốt phiên giao dịch 22/11, cổ phiếu này chỉ còn 700 đồng - rẻ hơn nửa ly trà đá vỉa hè. Một cổ phiếu khác trên thị trường là DVD (Công ty Dược Viễn Đông) đã bị huỷ niêm yết khi giá còn 3.500 đồng.

 

Sau những phiên lao dốc mạnh, tính đến ngày 27/12, VN-Index chính thức mất mốc 350 điểm, HNX-Index xuống 56 điểm. Cũng trong năm 2011 này, 65 công ty chứng khoán thua lỗ và 71 công ty chứng khoán có lỗ lũy kế. Giá trị vốn hóa thị trường chỉ còn hơn 20% GDP. Vẫn chưa thấy động thái cụ thể nào từ nhà nước để "cứu" kênh đầu tư còn nhiều nhá nhem này.

 

7. Vỡ nợ tín dụng đen dây chuyền
 
Kinh tế Việt Nam 2011: 365 ngày đầy biến động - 7
Công an khám nhà "con nợ" lớn tại Hà Đông (Hà Nội)

 

Hàng trăm vụ vỡ nợ tín dụng đen liên tiếp lộ ra ở nhiều địa phương đã khiến không ít người lao đao, khốn đốn. Không có gì ngạc nhiên khi những "con nợ" thường gắn với giới bất động sản, ngân hàng và chứng khoán. Tín dụng đen được cho là gắn với sự tăng trưởng "bong bóng" của bất động sản trong vài năm qua, gắn với thời tranh tối tranh sáng "tiền tái cấu trúc" của hệ thống ngân hàng và sức chịu đựng tới hạn của chứng khoán. Điều đáng lo ngại là đã có dấu hiệu liên kết giữa tín dụng đen và các kênh huy động vốn chính thống. Hiệu ứng domino này được dự báo sẽ còn tiếp tục, cho đến khi thị trường bất động sản còn đóng băng và nguồn vốn giá rẻ từ ngân hàng chưa cởi mở.

 

8. 50.000 doanh nghiệp Việt Nam bị phá sản

 
Kinh tế Việt Nam 2011: 365 ngày đầy biến động - 8
Năm 2011 nhiều DN gặp khó khăn, thậm chí phá sản
 

Năm 2011 là một năm đầy sóng gió đối với doanh nghiệp Việt Nam nói riêng. Năng lực sản xuất kinh doanh của hàng loạt doanh nghiệp bị suy yếu nghiêm trọng, khả năng tiếp cận vốn bị suy giảm do lãi suất tín dụng trở nên đắt đỏ và nguồn vốn khan hiếm. Ước tính, khoảng trên dưới 50.000 doanh nghiệp đã lâm vào cảnh phá sản. Theo nhận định của chuyên gia kinh tế Trần Đình Thiên, năm 2012 được dự báo là năm nền kinh tế lâm vào tình thế khó khăn nghiêm trọng, cũng là năm nền kinh tế phải tạo bước ngoặt để xoay chuyển tình hình giúp các doanh nghiệp không lún sâu hơn vào tình thế bi kịch.

 

9. Hàng không tư nhân chết yểu

 

Năm 2011, thị trường Hàng không Việt Nam chứng kiến sự "cáo chung" của 2 hãng hàng không tư nhân là Indochina Airlines và Trai Thien Air Cargo. Cùng được cấp phép từ năm 2008, nhưng cái tên Indochina Airlines gắn với những "lình xình" nhiều hơn là hình ảnh đẹp trên bầu trời. Còn với Trãi Thiên, hãng hàng không tư nhân vận tải hàng hóa này bị rút phép khi đa phần còn chưa biết đến tên họ.
 
Kinh tế Việt Nam 2011: 365 ngày đầy biến động - 9
Thị trường hàng không nội địa Việt Nam được lo ngại sẽ trở lại thế độc quyền

 

Mặc dù có tín hiệu vui từ sự cất cánh của VietJet Air, thị trường hàng không nội địa Việt Nam bị lo ngại giảm sút sức cạnh tranh khi có tin nói Vietnam Airlines sẽ tiếp quản nguồn vốn của SCIC tại Jetstar Pacific. Có vẻ như tại Việt Nam, hàng không vẫn chỉ là sân chơi của những "đại gia" thực thụ.

 

10. Việt Nam bị hạ bậc tín nhiệm

 
Kinh tế Việt Nam 2011: 365 ngày đầy biến động - 10
S&P hạ bậc tín nhiệm nợ dài hạn nội tệ của Việt Nam
 

Trong bối cảnh kinh tế Mỹ và châu Âu vướng vào cuộc khủng hoảng nợ công, năm 2011, Việt Nam cũng bị hãng Standard & Poors (S&P) hạ bậc tín nhiệm nợ dài hạn đối với đồng nội tệ từ mức BB xuống mức BB- và đánh giá triển vọng "tiêu cực" đối với các mức tín nhiệm nợ của Việt Nam. Cùng với việc hạ bậc tín nhiệm nợ quốc gia của Việt Nam, S&P cũng đã đánh tụt hạng tín nhiệm của 3 ngân hàng lớn trong nước là BIDV, Techcombank và Vietcombank xuống BB-. Hãng này cũng đã hạ bậc tín nhiệm của doanh nghiệp Hoàng Anh Gia Lai xuống mức xuống B- và đặt triển vọng tín dụng của doanh nghiệp này vào diện tiêu cực. 

 

Ban Kinh tế