Vinashin gây nguy cơ thiệt hại 1.200 tỷ đồng như thế nào?

Như Dân trí phản ánh, Thanh tra Chính phủ đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Công an xác minh, điều tra xử lý theo quy định về các dấu hiệu vi phạm pháp luật đối với 2 vụ việc liên quan đến Tập đoàn Công nghiệp Tàu thuỷ Việt Nam (Vinashin/SBIC). Chỉ riêng hai vụ việc này đã dẫn tới nguy cơ thiệt hại tổng số tiền trên 1.200 tỷ đồng.

Mang nghìn tỷ cho vay lấy lãi ngoài khi chưa được phép

Theo kết luận của Thanh tra Chính phủ, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã có giải pháp về tái cơ cấu Vinashin, trong đó có việc điều chuyển nguyên trạng một số doanh nghiệp, dự án của Vinashin về Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) và Tổng công ty Hàng hải Việt Nam (Vinalines); đồng thời chỉ đạo Bộ Tài chính cấp tạm ứng 4.190 tỷ đồng từ Quỹ hỗ trợ phát triển doanh nghiệp Trung ương nhằm hỗ trợ Vinashin ổn định hoạt động sản xuất, tạo việc làm, tạo nguồn trả nợ, dần giảm lỗ.

Theo Thanh tra Chính phủ, Vinashin đã nhận hơn 2.200 tỷ đồng tạm ứng từ PVN nhưng không mở tài khoản để theo dõi đặc biệt mà sử dụng tài khoản chung mở tại Ngân hàng Oceanbank (theo dõi chung cho tất cả các nguồn thu khác).

Trên sổ sách kế toán tại Vinashin cũng không theo dõi riêng, cụ thể việc thu, chi theo hướng dẫn của Bộ Tài chính, gây khó khăn cho việc kiểm tra, giám sát nguồn tiền này.

Điển hình là việc Vinashin đã sử dụng 166,22 tỷ đồng từ nguồn 2.200 tỷ đồng để chi hỗ trợ các đơn vị thi công hoàn thiện 19 tàu dự kiến bàn giao năm 2011, trong khi đã đề nghị, phê duyệt sử dụng nguồn 4.190 tỷ đồng, cho thấy việc theo dõi, sử dụng các nguồn tiền của Vinashin không chính xác.

Việc xây dựng kế hoạch sử dụng nguồn vốn 2.200 tỷ đồng của Vinashin báo cáo Thủ tướng Chính phủ, để hỗ trợ trả nợ cấp bách không sát với thực tế. Có 4 khoản chi với số tiền trên 378 tỷ đồng dùng để trả nợ cấp bách nhưng không có trong kế hoạch đã báo cáo Thủ tướng. Vinashin chi mà không báo cáo Thủ tướng là không thực hiện đúng hướng dẫn của Bộ Tài chính.

Mặc dù Vinashin đề nghị Thủ tướng Chính phủ “trong thời gian nhàn rỗi cho phép Vinashin được sử dụng công cụ tiền gửi có kỳ hạn tại Oceanbank để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn”, tuy chưa được Thủ tướng đồng ý nhưng Vinashin đã gửi tiền có kỳ hạn tại Ngân hàng Oceanbank để thu lãi.

Số lãi thu phản ánh trên sổ sách là 436,616 tỷ đồng; đã chi 114,617 tỷ đồng cho các hoạt động của đơn vị.

“Đáng chú ý là một số cá nhân thuộc Vinashin đã chiếm đoạt tiền lãi ngoài hợp đồng do Ngân hàng Oceanbank chi trả, vi phạm pháp luật phải xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật”, Thanh tra Chính phủ kết luận.

Quá trình tiếp nhận, chuyển giao doanh nghiệp/dự án từ Vinashin sang PVN có những tồn tại, vi phạm như: chuyển giao/tiếp nhận tài sản không thuộc danh mục đã được Thủ tướng phê duyệt; chưa thực hiện chuyển giao/tiếp nhận phần vốn góp bằng tiền của Vinashin trong Công ty cổ phần Hoàng Anh, Nam Định; hàng năm không đối chiếu công nợ; PVN chưa hoàn thành việc thanh toán các chi phí đầu tư cho SBIC, chưa thanh toán cho chủ đầu tư các chi phí đầu tư tàu chở dầu thô để trả nợ SBIC.

Với khoản tiền 4.190 tỷ đồng, theo Thanh tra Chính phủ, Vinashin/SBIC cũng không theo dõi riêng mà sử dụng 1 tài khoản tại Ngân hàng Oceanban; xây dựng phương án sử dụng vốn có nhiều nội dung thiếu căn cứ, không phù hợp nguyên tắc sử dụng vốn tạm ứng (yêu cầu phải thu hồi đủ vốn hỗ trợ), một số tàu được hỗ trợ từ nguồn 4.190 tỷ đồng nhưng thực tế không triển khai.

Việc lập và sử dụng các chứng từ, tài liệu rút vốn 4.190 tỷ đồng về gửi ngân hàng, Thanh tra Chính phủ chỉ rõ: Chủ tịch HĐTV Vinashin ký nghị quyết phê duyệt chủ trương hỗ trợ vốn hoàn thành các sản phẩm kế hoạch năm 2012, Tổng giám đốc Vinashin ký các quyết định hỗ trợ vốn cho các tàu bàn giao năm 2012 không đúng quy định (không có hồ sơ trình, không có biên bản họp HĐTV và/hoặc phiếu xin ý kiến các thành viên HĐTV), ký nhưng không gửi cho các bộ phận thực hiện và các đơn vị được hỗ trợ vốn.

Vinashin đã sử dụng các tài liệu này cùng với Bản danh sách các tàu dở dang được Bộ Giao thông vận tải xác nhận làm cơ sở giải ngân khoản tiền trên 3.075 tỷ đồng từ Kho bạc Nhà nước, sau đó gửi có kỳ hạn tại các ngân hàng, thu lãi.

Thanh tra Chính phủ khẳng định: Theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ, nguồn tạm ứng 4.190 tỷ đồng để Vinashin tập trung phục vụ ngành nghề sản xuất kinh doanh chính và hoàn thành các hợp đồng đóng tàu dở dang, nhưng khi tiếp nhận vốn, Vinashin đã sử dụng gửi có kỳ hạn tại ngân hàng trong khi chưa được Thủ tướng Chính phủ cho phép.

Khi Thủ tướng ban hành quyết định thì SBIC đã không thu hồi được khoản tiền 1.050,4 tỷ đồng gửi tại ngân hàng Oceanbank để nộp về Bộ Tài chính, có dấu hiệu cố ý làm trái, phải được điều tra làm rõ, xử lý theo quy định của pháp luật.

“Trách nhiệm chính thuộc về các ông: Nguyễn Ngọc Sự- Chủ tịch HĐQT/HĐTV Vinashin, Trương Văn Tuyến- Tổng giám đốc, Phạm Thanh Sơn- Phó tổng giám đốc, Trần Đức Chính- Trưởng ban tài chính kế toán”- Thanh tra Chính phủ chỉ rõ.

Kết luận thanh tra còn phát hiện, Vinashin ký hợp đồng với các ngân hàng thương mại để thực hiện kiểm soát sử dụng nguồn vốn 4.190 tỷ đồng nhưng có nhiều nội dung không chặt chẽ, không cụ thể, làm giảm trách nhiệm của ngân hàng thương mại trong việc kiểm soát chi, đồng thời Vinashin/SBIC thực hiện việc điều chỉnh các hạng mục dự toán hoàn thiện tàu khi chưa có phê duyệt.

Hỗ trợ hoàn thiện tàu dở dang để giảm lỗ, lại thiệt hại lớn hơn

Với việc chi hỗ trợ hoàn thiện các tàu dở dang, thanh tra phát hiện, Vinashin và Tổng công ty Nam Triệu đã sử dụng vốn không đúng phương án hỗ trợ đối với Tàu 260TEU số 1. Công ty Nam Triệu sau khi hoàn thiện tàu 260 TEU số 1 và số 2 đã bàn giao tàu để khai thác, có doanh thu nhưng đến nay chưa hoàn trả cho nguồn 4.190 tỷ đồng.

Việc chi hỗ trợ đóng 9 tàu cá mẫu vỏ thép với số tiền 59 tỷ đồng, SBIC không thực hiện đúng quyết định của Thủ tướng Chính phủ, khó thu hồi được đầy đủ số tiền hỗ trợ.

Vinashin còn có phương án sử dụng nguồn 2.200 tỷ đồng để hỗ trợ các đơn vị nộp thuế. Nhưng thực tế đã sử dụng trên 459 tỷ đồng từ nguồn 4.190 tỷ đồng hỗ trợ các đơn vị nộp thuế là sử dụng sai nguồn.

SBIC cũng chưa kịp thời kiểm tra, giám sát để các đơn vị thành viên chậm nộp thuế và khi nhận được tiền hoàn thuế không chuyển trả ngay Vinashin/SBIC mà gửi ngân hàng để thu lãi hoặc giữ lại sử dụng vào việc khác (Nam Triệu); không hướng dẫn, kiểm tra các đơn vị trong sử dụng và thu hồi vốn... Do đó, khó có khả năng thu hồi số tiền hỗ trợ nộp thuế còn nợ là 414,148 tỷ đồng.

Đáng chú ý, Thanh tra Chính phủ chỉ rõ một số khoản hỗ trợ hoàn thiện tàu dở dang nhằm giảm lỗ, giảm thiểu thiệt hại, nhưng không thu hồi được nguồn tiền tạm ứng, thậm chí tại một số tàu không những không có hiệu quả, không thu hồi được vốn hỗ trợ mà còn thiệt hại lớn hơn so với không đầu tư thêm (tàu 700TEU-NT29 tại Công ty Nam Triệu; tàu 4000T tại Công ty Bến Thủy).

Việc hỗ trợ hoàn thiện “tàu 700TEU-NT29 tại Công ty Nam Triệu, thiệt hại số tiền 151,76 tỷ đồng cần phải được điều tra, xử lý theo quy định của pháp luật.

Thế Kha