Vì sao nhiều người "mất tiền oan" khi nạp tài khoản ETC?

"Mổ xẻ" loạt sự cố

Tại cuộc họp kiểm điểm tình hình triển khai thực hiện thu phí tự động không dừng (ETC) toàn quốc chiều 4/8, ông Tô Nam Toàn - Vụ trưởng Vụ Khoa học Công nghệ, Tổng cục Đường bộ Việt Nam - cho biết, trong 2 ngày đầu triển khai, lưu lượng xe qua các trạm thu phí tự động không dừng (ETC) đạt hơn 470.000 xe; số xe phải xử lý sự cố là 23.000 chiếc, chiếm tỷ lệ hơn 4,8%; số lượng xe phải dán thẻ, nạp tiền tại trạm là gần 17.000 xe.

Đến thời điểm ngày 2/8, đã có hơn 3,5 triệu xe trên toàn quốc dán thẻ đầu cuối (đạt gần 76%), tăng gần 1,2 triệu phương tiện so với thời điểm cuối năm 2021. Với tốc độ này, ông Toàn cho rằng việc đạt tỷ lệ trên 80% vào cuối tháng 8 là rất khả thi.

Ông Toàn thừa nhận, trong ngày đầu tiên áp dụng thu phí ETC vẫn còn tồn tại một số hạn chế nhất định. Nguyên nhân chủ quan từ chủ phương tiện và hệ thống thu phí như chủ phương tiện chưa dán thẻ đầu cuối trước khi vào tuyến, không có hoặc không đủ số dư trong tài khoản giao thông; xe đến trạm thu phí mới dán thẻ nên tài khoản chưa được kích hoạt kịp thời; hệ thống thiết bị tại trạm không đọc được thẻ, nguyên nhân là do nhiều chủ phương tiện dán thẻ đã lâu nhưng chưa sử dụng dịch vụ nên thẻ bị suy giảm chất lượng, thẻ bị dán sai quy cách…

Các lỗi khách quan như xe dán 2 thẻ dẫn đến khi qua trạm barie không mở do có một tài khoản không đủ số dư. Xe đổi chủ nên chủ phương tiện không nắm được thông tin để nạp tiền vào tài khoản giao thông hoặc không dán được thẻ mới.

Theo ông Toàn, các lỗi trên đã được dự kiến trong phương án xử lý tình huống sự cố và diễn tập trước đó. Tuy nhiên, trong ngày đầu tiên thu phí ETC, lưu lượng trên các tuyến cao tốc rất lớn nên công tác vận hành chưa thực sự nhuần nhuyễn, không ứng phó kịp thời các tình huống phát sinh.

Vì sao phải duy trì số dư tài khoản?

Yêu cầu chủ phương tiện duy trì số dư tài khoản hay việc nạp tiền vào tài khoản giao thông tính phí cũng là những vấn đề khiến các tài xế bức xúc.

Lý giải về yêu cầu duy trì số dư tài khoản, ông Nguyễn Văn Nhi - Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) - cho biết: "Việc áp dụng này là phương án tạm thời trước mắt, nhằm đảm bảo nguyên tắc người điều khiển phương tiện phải duy trì số dư tài khoản để đi vào cao tốc; đảm bảo nguyên tắc tối ưu thời gian xử lý sự cố, không để ùn tắc kéo dài trên cao tốc. Tuy nhiên, hạn mức chỉ là tạm thời, sẽ có sự thay đổi phù hợp tốt nhất cho người tham gia giao thông".

Theo ông Nhi, trên thực tế, lượng phương tiện qua các trạm thu phí trên các tuyến do VEC quản lý chưa nạp tiền vào tài khoản hoặc số dư không đủ còn rất lớn. Trong tình huống bình thường, một xe qua trạm ETC mất khoảng 2-4 giây; trường hợp tài khoản không đủ tiền, thì thời gian xử lý tại điểm ra sẽ mất trên 5 phút vì phải tiến hành kiểm tra, xác minh thông tin điểm vào, hướng dẫn nạp tiền, thu tiền mặt… Nếu nhiều phương tiện phải xử lý thì có thể dẫn đến ùn tắc kéo dài, mất an toàn giao thông và không đảm bảo hiệu quả của thu phí ETC.

Nhiều người đặt câu hỏi: Đã có chế tài xử phạt đối với các lái xe cố tình vi phạm thì tại sao phải quy định số dư? Ông Nhi thông tin, thời gian đầu triển khai thu phí hoàn toàn tự động trên cao tốc là quãng thời gian để tất cả người tham gia giao thông thay đổi nhận thức và thói quen sử dụng dịch vụ, việc áp dụng các hình thức xử phạt theo luật định không phải là phương án tối ưu.

Đối với vấn đề nạp tiền vào tài khoản phải mất phí, đại diện hai nhà cung cấp dịch vụ là VETC và VDTC khẳng định không hề thu bất cứ loại phí nạp tiền nào của người dân, phí này là do phía ngân hàng hoặc đơn vị trung gian thanh toán quy định. VDTC cho biết có khoảng 10 kênh để nạp tiền vào tài khoản giao thông, đơn vị đang tiếp tục đàm phán với các tổ chức tín dụng để xem xét liên kết dịch vụ và miễn phí khi nạp tiền vào tài khoản giao thông.

Các nhà cung cấp dịch vụ khuyến nghị chủ phương tiện nên sử dụng dịch vụ chuyển khoản miễn phí vào tài khoản ngân hàng của VETC hoặc VDTC bằng hình thức internet banking để nạp tiền, nội dung chuyển khoản chỉ cần điền thông tin biển số xe hoặc số tài khoản giao thông là có thể đảm bảo thành công. Số tiền trong tài khoản giao thông  thuộc quyền sở hữu và quản lý của khách hàng, khi xe đi qua trạm thì số tiền bị trừ sẽ thuộc quyền sở hữu của đơn vị cung cấp dịch vụ và số dư còn lại khách hàng có thể rút ra tùy theo nhu cầu của khách hàng.

"Phải có phương án nhanh nhất, tiện lợi nhất"

Kết luận cuộc họp, Thứ trưởng Bộ GTVT Lê Đình Thọ nhấn mạnh: "Tinh thần là phục vụ nhân dân là trên hết, làm được gì để người dân ủng hộ là phải làm, nhằm tạo ra thói quen và để người dân thấy được giá trị lợi ích của ETC".

Thứ trưởng yêu cầu các đơn vị đẩy mạnh thông tin tuyên truyền, duy trì lực lượng chuyên nghiệp để vận hành hệ thống, tăng cường thêm các hình thức hỗ trợ dán thẻ cho người dân. Nguyên tắc là các nhà cung cấp dịch vụ phải kết nối thông suốt với nhau, xử lý dứt điểm về tình trạng dán thẻ chồng lấn.

Vấn đề thanh toán, Thứ trưởng Lê Đình Thọ cho rằng, việc khuyến nghị duy trì số dư trong tài khoản chỉ là phương án tạm thời, phải tính toán kỹ lưỡng mọi tình huống thật phù hợp và phải giải thích rõ để người dân hiểu rõ, chia sẻ.

"Các đơn vị cung cấp dịch vụ phải kết nối, đàm phán với các tổ chức tín dụng để việc nạp tiền vào tài khoản, không phải là nhiều kênh nạp tiền mà phải có phương án nhanh nhất, tiện lợi nhất" - Thứ trưởng GTVT chỉ rõ,

Để giải quyết căn cơ các vấn đề đang tồn tại, lãnh đạo Bộ GTVT cho biết sẽ kiến nghị Chính phủ ban hành một khung khổ pháp lý cao hơn Quyết định số 19, để đảm bảo các nguyên tắc vận hành hệ thống thu phí không dừng một cách lâu dài và quy định rõ quy trình, tiêu chuẩn và trách nhiệm của các chủ thể liên quan.