Tướng Thước nói về tâm và tầm đại biểu Quốc hội

Trung tướng Nguyễn Quốc Thước, nguyên Tư lệnh quân khu IV, Đại biểu Quốc hội các khóa VIII, IX, X. Ảnh: Công Khanh

Hiện nay diễn ra xu hướng ngày càng nhiều người phát biểu, nêu chính kiến trên mạng. Ông đánh giá thế nào về việc này?

Theo tôi, bất kỳ ai cũng có quyền phát biểu chính kiến của mình, dù là trên mạng hay ở ngoài đời thực. Cũng có những người khi không có cơ hội đóng góp trực diện, hoặc ý kiến không được tiếp thu thì họ lên mạng để bày tỏ, nêu quan điểm.

Tuy nhiên, khi phát biểu phải với động cơ trong sáng, vì dân, thì những ý kiến đó cần được trân trọng. Nhưng nếu với động cơ không trong sáng, không vì dân, thì phải phê phán. Cũng có thể có các ý kiến cá nhân với động cơ tốt nhưng do nhận thức còn hạn chế, thông tin chưa đầy đủ thì ta phải góp ý.

Ông có thể cho biết sự khác biệt giữa việc nêu chính kiến, tranh luận với thóa mạ, xúc phạm nhau?

Nói để mà đả kích, để hả dạ, để hạ bệ nhau là vô cùng nguy hiểm. Thường anh kém, anh xấu muốn ngoi đầu lên lại tìm cách hạ bệ anh giỏi xuống. Nếu kẻ nào tìm cách moi móc hạ bệ người khác, sự ngu dốt sớm muộn sẽ bị lộ ra, động cơ xấu xa cũng tự bộc lộ.

Còn nếu mình góp ý để cùng nhau tiến bộ, thì người được góp ý cũng tốt lên mà chính bản thân mình cũng sẽ được nâng tầm lên. Góp ý cho nhau, tranh luận để chỉ rõ cái sai, cái đúng cùng đi đến nhận thức đúng là cần thiết và được trân trọng.

Từng nhiều năm tham gia Quốc hội, theo ông ĐBQH phải giải quyết những mối quan hệ nào?

Trước tiên đối với ĐBQH mối quan hệ với Trưởng, Phó Đoàn đại biểu là mối quan hệ khá nhạy cảm. Do các Trưởng, Phó Đoàn đại biểu QH thường là Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch tỉnh. ĐB phản ánh những ý kiến bức xúc của cửa tri nhiều khi lại liên quan đến vấn đề điều hành của chính, lợi ích của người dân. ĐB QH không đứng trên địa vị của người dân thì không dám đưa ra thảo luận, đấu tranh.

Ba khóa tôi là đại biểu QH của tỉnh Nghệ An, có nhiều ý kiến dân rất đồng tình, nhưng với các Trưởng Đoàn, Phó Đoàn nhiều lúc lại không bằng lòng.

Nếu điều gì động chạm đến lợi ích của người dân, của Tổ quốc, tôi đều thẳng thắn đấu tranh, vì vậy nói về tranh luận, va chạm trên nghị trường thì rất nhiều.

Tại kỳ họp QH khóa IX, một ĐBQH của tỉnh Đắc Lắk khi đó là Giám đốc Lâm trường Gia Nghĩa phàn nàn về việc giải quyết chính sách đối với thương binh liệt sỹ, đồng chí nói rằng “lúc nào cũng bàn về vấn đề chính sách đối với người có công, đâu có thể giải quyết nổi”.

 

Từ thực tiễn sinh hoạt trong QH lâu năm (15 năm-PV), theo ông ĐBQH cần có những phẩm chất gì?

Tôi từng ĐBQH của ba khóa (VIII, IX, X) và qua hai thời kỳ bao cấp và đổi mới. Qua các thời kỳ, các khóa, tôi thấy vai trò vị trí của QH ngày càng được nhìn nhận, nâng cao và làm rõ hơn. Nói như vậy để thấy, vai trò của ĐBQH càng ngày càng quan trọng.

Theo tôi phẩm chất quan trọng mà ĐBQH cần có là tấm lòng vì dân và dũng khí.

Thứ nhất, ĐBQH trong trái tim phải có người dân, phải đau đáu việc dân sướng khổ thế nào. Và ĐBQH hoạt động trên tinh thần đem lại lợi ích cho người dân, lợi ích quốc gia. Thực tế, cũng có người hiểu như vậy rồi, nhưng ra nghị trường chưa hẳn đã làm được. Vì vấn đề lợi ích của dân và vấn đề lợi ích của chính quyền đôi lúc có mâu thuẫn nhất định. 

Yếu tố thứ hai là phải có dũng khí của người cách mạng. Nếu không có dũng khí không thể đem bức xúc của người dân ra nghị trường, và không dám đấu tranh đến cùng vì quyền lợi của người dân.

Nghị trường lắm khi ác liệt hơn chiến trường

Nhiều người đang đặt ra vấn đề nâng tầm cho các ĐBQH, theo ông vấn đề mấu chốt nằm ở đâu?

Đặt ra vấn đề nâng tầm cho ĐBQH thì phải chỉ rõ cái tầm đó xuất phát từ đâu. Trước tiên phải nói rõ không phải tất cả ĐBQH đều ngang tầm nhau. Tầm của đại biểu là cán bộ xã khác với Bí thư tỉnh ủy, tầm của Thủ tướng khác với Bộ trưởng. Quan trọng là trong nhiệm vụ, chức năng của mình. Người đại biểu ở mỗi cương vị của mình phải phản ánh được bức xúc của người dân để bảo vệ lợi ích của người dân.

Tầm phải luôn xuất phát từ tâm của mình. Có thể có những người chỉ là một bác sĩ ở một bệnh viện tỉnh, nhưng họ dám đấu tranh cho lợi ích của người dân, người bệnh vẫn tốt hơn cái tầm của một vị Bộ trưởng mà không làm được gì cho dân.

Vừa là một vị tướng đã kinh qua nhiều vị trí khác nhau, lăn lộn ở nhiều chiến trường ác liệt, cũng vừa là một đại biểu được đánh giá là sắc sảo, thẳng thắn, quyệt liệt suốt ba nhiệm kỳ QH, ông thấy ở vai trò nào khó hơn?

Là người lính, vị tướng hay là ĐBQH,  mỗi vị trí đều có những điểm khó.

Cái khó của người lính là đứng giữa sự sống và cái chết, giữa thắng lợi và thất bại.. Người lính nằm trong mối quan hệ với cấp trên, cấp dưới và chiến đấu với kẻ thù, mọi thứ đều rõ ràng rành mạch. Tôi cho rằng người lính chiến đấu ngoài mặt trần dù ác liệt nhưng dễ dàng vượt qua sự khốc liệt đó. Vì nhiệm vụ của người lính là bảo vệ Tổ quốc và tiêu diệt kẻ thù. Họ chỉ có lựa chọn là chiến đấu để đem lại chiến thắng hoặc hi sinh, chứ không bao giờ đầu hàng.

Đối với ĐBQH, vừa là đại diện cho người dân, đấu tranh cho quyền lợi của người dân. Nhưng mặt khác họ lại là người của tổ chức, của Đảng, Đoàn, chính quyền. Đôi khi những lợi ích của người dân chưa chắc đồng nhất với lợi ích của cơ quan quản lý nên phải xử lý hài hòa, thấu tình đạt lý.

ĐBQH nằm trong mối quan hệ đồng chí, đồng nghiệp, quan hệ trên dưới. Mỗi việc làm, quyết định, phát ngôn của ĐBQH không chỉ liên quan tới hôm nay mà còn cả ngày mai.

Để an thân, để khỏi rách việc cũng có đại biểu chọn giải pháp im lặng, nhưng như thế thì chưa đáp ứng được sự kỳ vọng của người dân! Người đại biểu phải có dũng khí vượt qua những mối quan hệ phức tạp nói trên, phải đấu tranh vì quyền lợi của người dân, phải là người đại biểu chân chính của nhân dân.

Theo tôi, nếu không làm được điều đó thì nên nghỉ. Nói như vậy để thấy dũng khí ở nghị trường khó đạt hơn so với ở chiến trường và nhiều khi nghị trường còn ác liệt hơn ở chiến trường.

Xin cảm ơn Trung tướng.