Tranh luận nảy lửa về quy định luật sư tố cáo thân chủ

Do còn nhiều ý kiến tranh luận khác nhau nên sáng nay (27/5), Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã tổ chức Hội nghị góp ý về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự 2015 với sự tham dự của khoảng 40 đại biểu.

Tại hội nghị, quy định người bào chữa phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi không tố giác tội phạm đối với các tội xâm phạm an ninh quốc gia hoặc tội đặc biệt nghiêm trọng khác quy định tại Điều 389 tiếp tục là nội dung nhận được ý kiến tranh luận nảy lửa.

Theo đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh - Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam, điều tra tội phạm là trách nhiệm của các cơ quan tiến hành tố tụng và cơ quan điều tra. Luật sư với trách nhiệm người bào chữa và trách nhiệm công dân thì sẽ phải ứng xử lý như thế nào?. Nếu luật sư tố giác tội phạm thì chính thân chủ đó có mời luật sư bào chữa nữa không và xã hội có tẩy chay nghề luật sư khi chưa bảo vệ được gì đã đi tố giác.

“Tôi khẳng định niềm tin của khách hàng và xã hội vào nghề luật sư sẽ mất dần và sẽ bị thui chột” - ông Thịnh thẳng thắn.

Ông Thịnh cho biết đã trao đổi với các chuyên gia luật của Nhật, Đức, Mỹ thì được biết ở nước họ, trong trường hợp biết thân chủ của mình chuẩn bị thực hiện tội phạm hoặc lên kế hoạch thực hiện tội phạm thì báo cho cơ quan nhà nước nhưng chỉ khoanh lại trong những tội đặc biệt nghiêm trọng như khủng bố, lật đổ chính quyền. “Còn những tội phạm đã thực hiện rồi thì miễn trừ cho luật sư. Trách nhiệm điều tra tội phạm thuộc về cơ quan tố tụng và cơ quan điều tra. Còn quy định thế này có thể dễ dẫn đến thui chột nghề luật sư. Các vụ án hình sự không có luật sư tham gia thì không có niềm tin vào công lý, nghề luật sư rất khó phát triển”- ông Thịnh bày tỏ.

Chủ trì hội nghị, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đặt vấn đề: “Tôi xin hỏi Liên đoàn Luật sư, trước khi sửa bộ luật này có điều gì làm thui chột nghề luật sư chưa?”

Theo Chủ tịch Quốc hội, ngoài đạo đức nghề nghiệp thì luật sư còn có trách nhiệm, đạo đức của một công dân. Biết thân chủ phạm tội rất nghiêm trọng mà không tố giác thì phải xem lại chỗ này.

“Ở đây tôi hiểu nên giới hạn trong tội nào, chứ đúng là luật sư cứ đi tố giác thân chủ thì không được . Nhưng cũng phải giới hạn tội nào thì anh không thể làm ngơ được. Nếu tôi là luật sư, tôi bào chữa cho thân chủ phạm tội giết người, công tố nói cố ý giết người thì tôi có gắng bảo vệ thành vô ý giết người để giảm nhẹ tội. Hay như một thân chủ bị ghép tội trốn thuế, trốn thuế là có tội, luật sư cố bảo vệ thành né thuế cho giảm nhẹ tội, để lách tội, như thế thì được, chứ biết thân chủ phạm tội rất nghiêm trọng mà không tố giác thì hoàn thành nghĩa vụ luật sư của mình, nhưng với rất nhiều người, nó ảnh hưởng tới quốc gia, đất nước, tới nhiều người dân vô tội nữa, làm ngơ là không được”- bà Ngân phân tích.

Tiếp tục thảo luận, trao đổi

Trao đổi lại với Chủ tịch Quốc hội, đại biểu Quốc hội Đỗ Ngọc Thịnh cho rằng luật sư không những bảo vệ quyền lợi tốt nhất cho khách hàng mà quan trọng hơn nữa là bảo vệ công lý, bảo vệ pháp chế. Tất cả luật sư đều có bổn phận trách nhiệm để có thể tham gia bào chữa trong tất cả các vụ án, luật sư tham gia là tốt cho cả xã hội chứ không chỉ tốt cho thân chủ đó.

Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Chiến - Phó chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam, dẫn chứng 80% tội phạm bị bắt tạm giam kể cả loại tội ít nghiêm trọng. Luật sư chỉ được nghe nói khi được gặp thân chủ trong trại tam giam. Họ chỉ khai trong trại, dưới sự giám sát của công an.

Luật sư chỉ nghe người ta nói thôi, cũng có quy định không được phép sử dụng lời khai của bị can, bị cáo làm chứng cứ buộc tội nếu không phù hợp với những tài liệu liên quan. Đó là nguyên tắc bắt buộc của bộ luật tố tụng.

“Luật sư gặp bị can trong trại tạm giam như người kể bệnh với bác sỹ. Vì vậy có căn cứ để tố giác hay không?. Tưởng chừng đưa điều 19 vào để nâng cao trách nhiệm, nghĩa vụ của công dân nhưng trong tiễn không bao giờ thực hiện được”- ông Chiến nói.

Với thời gian 8 năm hành nghề luật sư, đại biểu Nguyễn Thái Học (Phú Yên) lại ủng hộ khoản 3 điều 19 dự thảo luật vì cho rằng quy định như thế là luật đã ghi nhận vai trò, trách nhiệm của luật sư cũng ghi nhận mối quan hệ đặc biệt giữa luật sư với thân chủ.

“Bố mẹ, anh chị em vợ chồng có nghĩa vụ tố giác tội phạm là những người thân thích của mình thì bản thân luật sư với mối quan hệ đặc biệt với thân chủ thì cũng có trách nhiệm trong việc tố giác tội phạm, nhưng luật ở đây chỉ giới hạn chỉ tố giác tội phạm an ninh quốc gia, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng. Như thế là phù hợp, chứ không phải ràng buộc luật sư tố giác mọi tội phạm. Quy định tại khoản 3 điều 19 là phù hợp với hoạt động của luật sư, không ảnh hưởng đến hoạt động hành nghề luật sư, làm thui chột nghề này hoặc ảnh hưởng sự thu hút đầu tư nước ngoài”- ông Học nêu quan điểm.

Do còn ý kiến khác nhau nên Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đề nghị giữa cơ quan soạn thảo (Bộ Tư pháp) và cơ quan thẩm tra (Uỷ ban Tư pháp của Quốc hội) ngồi lại thảo luận thấu tình đạt lý với các luật sư, có thể mời các nhà làm luật tranh luận riêng về vấn đề này.

Thế Kha