Tổng Thư ký Quốc hội ám ảnh người tự chặt tay quyết tâm cai vẫn tái nghiện!

Chiều 11/9, trong khuôn khổ phiên họp thứ 48, UB Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự luật Phòng chống ma tuý (sửa đổi).

“Con nghiện”: Người bệnh hay tội phạm?

Báo cáo trước Thường vụ Quốc hội, Thứ trưởng Bộ Công an Lê Quý Vương nêu thực tế, sự phát triển nhanh và đa dạng của nền kinh tế, đời sống văn hóa - xã hội hiện nay khiến một số quan hệ xã hội mới liên quan đến phòng, chống ma túy xuất hiện nhưng chưa có quy định điều chỉnh phù hợp.

Tướng Vương dẫn chứng,  hiện tại chưa có quy định về quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy. Số người dùng ma túy những năm qua ngày càng gia tăng, đặc biệt là sử dụng ma túy tổng hợp, hình thức sử dụng phong phú, đa dạng từ hút, hít, tiêm chích chuyển sang uống, ngậm.

Đáng chú ý, tình hình sử dụng ma túy có xu hướng gia tăng và diễn biến phức tạp, nhất là từ khi Bộ luật Hình sự năm 1999 (sửa đổi, bổ sung năm 2009) có hiệu lực thi hành thì hành vi này không bị coi là tội phạm và không bị xử lý hình sự.

“Hành vi sử dụng trái phép ma túy, theo quy định hiện nay, chỉ bị xử phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 500 ngàn đến 1 triệu đồng là chưa đủ sức răn đe” - Thứ trưởng Bộ Công an nhận định và cho rằng, cần phải quản lý người nghiện và có chế tài nghiêm khắc hơn đối với hành vi sử dụng ma túy theo đúng tinh thần chỉ đạo của Chỉ thị 36 của Bộ Chính trị.

Theo đó, dự luật đưa vào quy định quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy với 5 điều luật quy định. Cụ thể, việc quản lý người sử dụng ma túy được áp dụng ngay lần đầu người đó “xài hàng cấm” với mục đích là ngăn chặn, không để họ tiếp tục sử dụng, từ đó góp phần làm giảm số người nghiện ma túy.

Thống nhất với cơ quan soạn thảo khi thẩm tra nội dung này, Thường trực UB Các vấn đề xã hội cho rằng, người sử dụng ma túy và người nghiện ma túy là người có hành vi vi phạm pháp luật. Do đó, theo cơ quan thẩm tra, quan điểm đối xử với họ cũng cần theo hướng duy trì việc xử phạt vi phạm hành chính; có biện pháp quản lý tại cộng đồng trong thời gian nhất định kết hợp các biện pháp giúp đỡ của chính quyền địa phương, xã hội, cộng đồng, gia đình đối với người nghiện.

“Đã nghiện, vào trại nào cũng không giải quyết được”?

Nhận định đây là dự luật rất quan trọng, mang tính thời sự cấp thiết, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho rằng, ma túy ảnh hưởng đến mọi mặt của đời sống, dù đã có nhiều giải pháp nhưng công tác ngăn chặn, phòng ngừa chưa đáp ứng được yêu cầu.

Nêu thực trạng nhiều đối tượng mua bán, vận chuyển ma túy với số lượng lên đến hàng tạ, hàng tấn, ông Lưu nhấn mạnh, quy định xử lý hình sự cũng cần được sửa đổi để phù hợp với tình hình đấu tranh với tội phạm ma túy.

“Các cơ quan chức năng có liên quan cũng cần có sự tham gia trực diện hơn trong đấu tranh với tội phạm ma túy, thay cho việc chỉ phối hợp với lực lượng công an như hiện nay” – ông Lưu nêu quan điểm.

Yêu cầu đánh giá lại thực trạng số người nghiện và phân loại các đối tượng này để có phương pháp điều trị thích hợp, Chủ nhiệm UB Đối ngoại Nguyễn Văn Giàu kể: “Một Bí thư huyện nói với tôi, thực tế số người nghiện còn gấp 4 lần số báo cáo. Số liệu nhiều hơn báo cáo bởi số người nghiện tăng quá nhanh, tháng này khác, tháng sau lại khác nên không cập nhật được hết”.

Từ đó, Chủ nhiệm UB Đối ngoại đề nghị đánh giá sâu hơn về việc đưa người nghiện về cộng đồng, về gia đình cai nghiện xem có tốt hơn không, có ảnh hưởng tới hàng xóm, cộng đồng hay không.

“Qua tiếp xúc cử tri, tôi thấy thấy số đông cử tri không thích việc quản lý người nghiện tại gia đình vì thường nơi nào có người nghiện thì nơi đó có lo lắng về vấn đề an ninh trật tự” - ông Giàu cho rằng, cần cơ chế mạnh hơn để kiểm soát tình trạng này.

Chung góc nhìn, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển khái quát, xã nào, phường nào, gia đình nào có người người nghiện là chuyện “khủng hoảng”, tác động nghiêm trọng đến cộng đồng.

“Gia đình có con nghiện thì tan cửa nát nhà. Tương lai người nghiện rất vô vọng, bởi việc cai nghiện vô cùng khó khăn, phức tạp” - ông Hiển lo ngại.

Cũng theo Phó Chủ tịch Phùng Quốc Hiển, số người nghiện cai được rất ít, hầu hết không thành công. “Khi “ăn” đủ thuốc thì bình thường, nhưng thiếu thuốc hay quá độ lại chuyển sang thành tội phạm. Nếu nói là người bệnh thì phải có nguyên nhân của bệnh nhưng bảo là tội phạm cũng khó” - ông Hiển bày tỏ băn khoăn, không biết nên đặt những người nghiện ma túy vào vị trí nào.

Quan điểm chung, ông Hiển cũng đồng tình là cần phải cương quyết, mạnh tay hơn. Ông phân tích, có coi nghiện ma túy là một loại bệnh thì cũng phải xác định là bệnh xã hội, người mắc bệnh vi phạm pháp luật nên cần có cách đối xử phân biệt, không coi như người bệnh bình thường.

Từ đó, ông Hiển đồng tình với việc cưỡng chế cai nghiện theo giai đoạn. Bước đầu cai nghiện tại gia đình, cộng đồng, trại cơ sở cai nghiện công lập, tư nhân. Giai đoạn 2 là cưỡng chế chữa bệnh, giai đoạn 3, “có khi phải bỏ tù, cách ly ra khỏi xã hội để không gây mất an toàn cho xã hội”.

Phó Chủ tịch Quốc hội bày tỏ quan điểm: “Nhân đạo phải có tầng nấc chứ không phải nhân đạo mãi mãi”.

Khẳng định ma tuý nghiện thì nhanh nhưng cai nghiện rất khó, Tổng Thư ký Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc kể: “Giai đoạn làm Bí thư TP Thái Bình, tôi có đưa một cậu đã cai nghiện thành công ra làm điển hình. Cậu ấy từng lấy dao chặt ngón tay để thề quyết tâm không nghiện nữa thế nhưng cuối cùng vẫn nghiện trở lại. Nói vậy để thấy cai nghiện là rất khó”.

Từ thực tế trên, ông Phúc nhận định, trị ma tuý phải trị từ gốc, phải tuyên truyền, phòng ngừa từ xa chứ “đã nghiện thì vào trại nào cũng không giải quyết được vấn đề”.