“Tôi cũng bất ngờ khi họ làm đường sắt uốn lượn như vậy"

Trao đổi với PV Dân trí, TS. Nguyễn Xuân Thủy - nguyên Giám đốc, Tổng biên tập Nhà xuất bản Giao thông vận tải - cho rằng giải thích của Ban Quản lý dự án đường sắt (Bộ Giao thông vận tải) về việc đường sắt trên cao Cát Linh - Hà Đông uốn lên, lượn xuống ở những điểm ra - vào ga nhằm “đảm bảo tối ưu hóa trong vận hành và khai thác đoàn tàu về mặt công năng, tiêu hao năng lượng” là hoàn toàn đúng về mặt kỹ thuật.

Phóng viên: Nhưng thưa ông, không chỉ uốn lượn ở các điểm vào - ra ga, trên tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông còn nhiều điểm uốn lượn khác nữa?

TS. Nguyễn Xuân Thủy: Thông thường nếu có điều kiện thì làm uốn lượn để quy trình điều khiển của người lái tàu thực hiện theo tối ưu hóa hành trình: khi mở máy và có đông khách thì tàu đi với tốc độ cao, tăng tốc lúc xuống dốc và sau đó tắt máy để tàu chạy không cần năng lượng nữa nhưng vẫn đảm bảo tốc độ cao, khi sắp đến ga tiếp theo thì tàu chạy chậm dần dần lại và tới ga thì phanh dừng lại luôn. Như thế thì năng lượng ít nhưng vẫn đảm bảo tốc độ cho đoàn tàu và an toàn trong vận hành, tránh tình trạng tàu đến ga phải dùng hãm khẩn rất nguy hiểm hoặc sẽ tốn năng lượng. Ở nước ngoài người ta cũng làm thế.

Từ đây để đảm bảo hành trình giữa ga A và B cách nhau 1 km, người ta đã thiết kế tuyến đường uốn lượn bước sóng vài lần. Ở ga thì phải cao, tăng tốc mấy lần thì nó xuống, để tích lũy năng lượng thì nó lại tăng tốc lên, rồi lại tích lũy năng lượng để xuống và tắt máy. Lần cuối cùng nó lên trên ga thì nó vừa đủ để hãm lại luôn.

Một số chuyên gia giao thông đô thị cho biết ở Việt Nam chỉ có tuyến Cát Linh - Hà Đông thiết kế uốn lượn như vậy khi chạy trên cao, còn các đoạn đi trên cao của tuyến đường sắt đô thị Nhổn - Ga Hà Nội, Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo đều được thiết kế đi bằng phẳng. Vậy khi nào thì thiết kế uốn lượn, khi nào thiết kế đi bằng phẳng để đảm bảo thẩm mỹ và an toàn trong quá trình vận hành, thưa ông?

Uốn lượn mà đẹp thì vẫn thẩm mỹ thôi, chứ không hẳn cứ phải thẳng, bằng phẳng mới là thẩm mỹ. Ở đây chúng ta phải quan tâm đến việc bảo đảm tốc độ chạy tàu, giảm năng lượng và an toàn. Đặc biệt trong đô thị cự ly giữa hai ga rất thấp, như metro của Paris (Pháp) thì các ga chỉ cách nhau có 400m thôi, ở mình làm cách nhau 1km nên nhờ độ dốc phát huy được tốc độ, tích lũy năng lượng thì phải lượn lên rồi lại nhả hãm để xuống dốc.

Tất nhiên uốn lượn tùy theo phương án thiết kế chứ không phải bắt buộc như thế. Nếu uốn lượn như vậy thì người lái tàu khi xuống dốc phải nhả phanh ra và không nạp điện vào nữa, không cho động cơ chạy. Xuống đáy dốc lại nạp điện vào để tăng tốc động cơ lên dốc, rồi lại nhả phanh ra xuống dốc. Cái này đã nói trong sách kỹ thuật về tàu điện cả rồi.

Việc làm hay không làm tùy theo phương án thiết kế. Nếu xây dựng đường sắt đô thị trên cao thì phải phải tính toán, bởi làm như vậy rất khó và đòi hỏi phải hết sức chính xác. Ở đây tôi cũng không ngờ khi họ làm như thế.

Xin cảm ơn ông!

Thế Kha (thực hiện)