Thanh tra dự thảo báo cáo Thủ tướng, bệnh viện trả máy, nhà thầu trả tiền

Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Trần Văn Minh vừa ký văn bản thông báo Kết luận thanh tra việc mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế, sinh phẩm, kít xét nghiệm, vaccine, thuốc phòng chống dịch Covid-19 tại Bộ Y tế (thời kỳ thanh tra từ 1/1/2020 đến 31/12/2021).

Ngoài việc chuyển thông tin 3 vụ việc sang Bộ Công an điều tra, Thanh tra Chính phủ còn phát hiện dấu hiệu bất thường, vi phạm trong công tác mua sắm trang thiết bị chống dịch tại một số đơn vị, bệnh viện.

Tại Bộ Y tế, Thanh tra Chính phủ phát hiện chưa thực hiện mua sắm tập trung đối với danh mục tài sản do Bộ ban hành theo Nghị định 151/2017 của Chính phủ và Luật Đấu thầu; có thiếu sót khi ban hành Quyết định 1367/2021 bãi bỏ danh mục tài sản mua sắm tập trung của Bộ Y tế nhưng không gửi các đơn vị trực thuộc và Kho bạc Nhà nước để kiểm soát chi. Điều đó dẫn tới một số gói thầu bệnh viện trực tiếp mua sắm chưa được Kho bạc Nhà nước chấp nhận thanh toán, nhà thầu đề nghị tính lãi chậm trả.

"Sau khi Thanh tra Chính phủ dự thảo kết luận thanh tra báo cáo Thủ tướng Chính phủ, Bộ Y tế báo cáo việc chi trả hợp đồng mua sắm 400 máy thở của Bệnh viện Phổi Trung ương đã được Bộ Tài chính phân bổ kinh phí và được Kho bạc Nhà nước giải ngân", kết luận thông tin.

Quá trình Bệnh viện Trung ương Cần Thơ thực hiện mua sắm thiết bị y tế theo kế hoạch lựa chọn nhà thầu được Bộ Y tế phê duyệt (18 gói thầu) có một số dấu hiệu bất thường. Trong đó có 2 gói thầu, một gói mua hệ thống ECMO giá trị 3,4 tỷ đồng và một gói mua hai máy điện tim giá trị 125 triệu đồng, bị Thanh tra Chính phủ kết luận "vi phạm hành vi bị cấm trong đấu thầu".

Sau khi Thanh tra Chính phủ gửi dự thảo kết luận báo cáo Thủ tướng, Bộ Y tế và Bệnh viện Trung ương Cần Thơ đã có văn bản báo cáo giải trình, bổ sung thông tin, cho rằng do nhà thầu không nhập khẩu được phụ kiện theo đúng xuất xứ của hợp đồng đã ký.

Theo yêu cầu của bệnh viện, nhà thầu đã khắc phục nhận lại máy và hoàn trả toàn bộ số tiền được thanh toán theo hợp đồng. Bệnh viện Trung ương Cần Thơ đã nộp vào ngân sách nhà nước số tiền gần 3,5 tỷ đồng. Đối với các gói thầu thuộc kế hoạch lựa chọn nhà thầu được phê duyệt theo quyết định của Bộ Y tế, các nhà thầu có đề nghị và đã nộp vào ngân sách nhà nước phần lợi nhuận nhà thầu thu được từ các gói thầu với tổng số tiền trên 4 tỷ đồng, trong đó nhà thầu đã nộp ngân sách toàn bộ kinh phí gói thầu mua máy điện tim giá trị trên 125 triệu đồng.

Thanh tra Chính phủ đánh giá, trong bối cảnh công tác phòng chống dịch Covid-19 chưa từng có tiền lệ trên thế giới cũng như Việt Nam, ngành y tế phải vừa làm vừa rút kinh nghiệm, điều chỉnh, bổ sung chính sách cho phù hợp. Trong khi quy định của pháp luật Việt Nam hiện hành chưa bao quát hết các tình huống ứng phó với bùng phát nhanh của dịch bệnh, quy định về mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế trong tình huống cấp bách trong phòng chống dịch.

Về nguyên nhân chủ quan dẫn tới vi phạm, Thanh tra Chính phủ cho rằng việc phối hợp giữa các Cục, Vụ, đơn vị thuộc Bộ Y tế trong mua sắm trang thiết bị y tế, hóa chất, sinh phẩm, thuốc chữa bệnh còn chưa chặt chẽ, chưa phát huy được hiệu quả cao.

Bộ Y tế (Vụ Kế hoạch Tài chính) nhận được Văn bản số 3684/2020 của Viện Pasteur TPHCM, trong đó có nội dung báo cáo về việc "mượn hàng" của các doanh nghiệp và "sẽ hoàn trả bằng hàng khi có kinh phí và có kết quả lựa chọn nhà thầu" nhưng không có ý kiến chỉ đạo cụ thể, dẫn đến việc vi phạm của Viện Pasteur TPHCM kéo dài trong 2 năm 2020-2021. Thanh tra Chính phủ đã chuyển thông tin sang Bộ Công an điều tra.

Tại thời điểm thanh tra, hầu hết các bệnh viện vẫn đang thực hiện đấu thầu mua hóa chất, công ty trúng thầu hóa chất đặt máy hoặc cho mượn máy để làm xét nghiệm. Mặc dù hình thức này không có trong quy định hiện hành của pháp luật về quản lý sử dụng tài sản công nhưng không phải là hình thức cấm không được thực hiện. Tuy nhiên, vẫn nảy sinh vấn đề giữa Bảo hiểm xã hội Việt Nam và ngành y tế về thanh toán dịch vụ kỹ thuật.

Trong khi đó, gần 4 năm qua Bộ Y tế chưa tham mưu, ban hành văn bản hướng dẫn cụ thể về quyền tự chủ trong liên doanh, liên kết, góp vốn, thuê tài sản để thực hiện các hoạt động chuyên môn theo chức năng, nhiệm vụ được giao.

Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Y tế kiểm tra, chịu trách nhiệm về tính xác thực đối với báo cáo của Bệnh viện Trung ương Cần Thơ liên quan đến các gói thầu mua sắm thiết bị y tế và việc khắc phục, thực hiện của nhà thầu. "Trường hợp có vi phạm cần xử lý nghiêm theo quy định", thanh tra kiến nghị.

Bộ Y tế cũng phải chỉ đạo chấn chỉnh quản lý, xem xét, xử lý hành chính nghiêm khắc đối với các tổ chức, cá nhân liên quan đến gói thầu mua sắm thiết bị y tế có sai phạm tại Bệnh viện Trung ương Cần Thơ.

Tại Bệnh viện K, Bộ Y tế có quyết định giao bệnh viện mua sắm trang thiết bị y tế phòng, chống dịch với kinh phí bổ sung hơn 1.150 tỷ đồng. Tuy nhiên, đến thời điểm thanh tra, việc mua sắm chưa được thực hiện, có thể ảnh hưởng đến công tác phòng, chống dịch.

Việc mua sắm sinh phẩm, kit xét nghiệm tại Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM và Bệnh viện Trung ương Cần Thơ bị Thanh tra Chính phủ kết luận để xảy ra lãng phí nguồn vốn mua sắm với số tiền hơn 2 tỷ đồng.