Những dấu hiệu lợi ích nhóm giữa Bộ GD-ĐT và NXB Giáo dục

Kết luận thanh tra chuyên đề công tác quản lý nhà nước về giáo dục, đào tạo (thời kỳ thanh tra từ 1/1/2014 đến ngày 31/12/2018) của Thanh tra Chính phủ cho thấy, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) không cung cấp được bản thảo mẫu sách giáo khoa được Bộ trưởng Bộ GD-ĐT phê duyệt làm cơ sở đối chiếu sách giáo khoa hiện hành, vi phạm Luật Thanh tra, Luật Lưu trữ. Điều này thể hiện việc buông lỏng trong công tác lưu trữ.

Dấu hiệu "lợi ích nhóm" được chuyển sang Bộ Công an

Bộ GD-ĐT ban hành Văn bản số 2372 ngày 11/4/2013 về việc sử dụng sách, tài liệu tham khảo trong trường phổ thông, có nội dung hướng dẫn: Sách bài tập do Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam (Công ty TNHH MTV Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam) tổ chức biên soạn dựa theo sách giáo khoa, được Bộ GD-ĐT thẩm định, cho phép xuất bản, in và phát hành.

Thực tế, việc tổ chức biên soạn, biên tập, xuất bản, in ấn và tổng phát hành các loại sách bài tập, sách tham khảo thuộc chức năng, nhiệm vụ của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam (là đơn vị thống lĩnh thị trường, độc quyền tổ chức biên soạn, biên tập, xuất bản, in và phát hành sách bài tập).

"Việc nêu sách bài tập được Bộ GD-ĐT thẩm định, cho phép xuất bản, in và phát hành tại Văn bản số 2372 là không đúng chức năng, nhiệm vụ của Bộ GD-ĐT", kết luận thanh tra nhấn mạnh.

Mặc dù Bộ GD-ĐT đã ban hành Thông tư số 21/2014 ngày 7/7/2014 quy định về quản lý và sử dụng xuất bản phẩm tham khảo trong các cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông và giáo dục thường xuyên nhưng chưa kịp thời ban hành văn bản về việc dừng sử dụng Văn bản số 2372 nêu trên. Do đó đã gây nhầm lẫn cho học sinh, phụ huynh học sinh và xã hội hiểu rằng sách bài tập được Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam xuất bản cũng là tài liệu bắt buộc phải mua kèm theo sách giáo khoa.

"Điều đó dẫn đến thực tiễn hầu hết gia đình học sinh khi mua sách giáo khoa đều mua sách bài tập kèm theo do Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam phát hành, có dấu hiệu "lợi ích nhóm" giữa Bộ GD-ĐT là cơ quan quản lý nhà nước với Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam trong việc in ấn, phát hành sách bài tập", Thanh tra Chính phủ nhấn mạnh và đã kiến nghị Thủ tướng cho chuyển thông tin này sang Bộ Công an xem xét, xử lý.

Quá trình điều chỉnh tăng giá sách lần 3, Bộ GD-ĐT chưa có giải pháp kiểm soát chặt chẽ để yêu cầu Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam phải thực hiện đầy đủ chỉ đạo của Bộ, nhưng nhà xuất bản này đã điều chỉnh tăng giá bán sách giáo khoa 16,9%.

Bộ GD-ĐT cũng chưa ban hành định mức kinh tế - kỹ thuật trong biên soạn, xuất bản bộ sách giáo khoa chuẩn làm căn cứ xây dựng phương án giá sách cho các nhà xuất bản thực hiện khi kê khai theo quy định; phê duyệt, giao kế hoạch sản xuất kinh doanh sách giáo khoa hàng năm cho nhà xuất bản đều chậm. Đồng thời chưa thực hiện trách nhiệm tổ chức giám sát Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam theo quy định của Chính phủ.

Đối với sách giáo khoa biên soạn theo Nghị quyết số 88/2014 của Quốc hội, Thanh tra Chính phủ cho rằng Bộ GD-ĐT đã thực hiện một số công việc, tuy nhiên phần lớn các nội dung thực hiện đều chậm, không đảm bảo tiến độ theo lộ trình; chậm thực hiện tổ chức biên soạn sách theo yêu cầu của Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ.

Nhiều vi phạm trong quản lý, triển khai dự án đầu tư cho giáo dục

Thanh tra Chính phủ còn chỉ ra những vi phạm trong công tác quản lý, triển khai một số dự án đầu tư cho giáo dục, đào tạo ở Bộ GD-ĐT. Trong đó, quyết định phê duyệt chủ trương đầu tư thiếu nội dung mục tiêu đầu tư theo quy định của Luật Đầu tư công.

Chậm ban hành văn bản quy định về thời gian thẩm định chủ trương đầu tư; chậm ban hành văn bản quy định về lập, thẩm định, quyết định chủ trương đầu tư, quyết định đầu tư và quản lý chương trình, dự án đầu tư công theo quy định; chậm ban hành quyết định thay thế quy trình thẩm định và phê duyệt các nội dung trong đấu thầu.

Bộ GD-ĐT phê duyệt 12 dự án đầu tư mới với tổng số vốn trên 1.465 tỷ đồng cho 9 đơn vị chậm nộp quyết toán dự án hoàn thành từ 24 tháng trở lên thuộc trường hợp không được giao dự án đầu tư mới, trái quy định tại Chỉ thị số 27/2013 của Thủ tướng Chính phủ.

Bộ này còn giao vốn lần đầu chậm từ 4-6 năm đối với 7 dự án kể từ thời điểm phê duyệt dự án lần đầu; phê duyệt nhiệm vụ khoa học và công nghệ dự án chưa đảm bảo phù hợp với mục tiêu đầu tư.

Phê duyệt kết quả thi tuyển phương án kiến trúc công trình trong khi dự án không thuộc quy định phải thi tuyển kiến trúc theo quy định; phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu chưa chính xác dẫn đến giá gói thầu tăng không đúng.

Bộ GD-ĐT phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu có gói thầu với hình thức chỉ định thầu vượt hạn mức chỉ định thầu quy định; có gói thầu báo cáo đánh giá tác động môi trường không có trong danh mục quy định.

Thanh tra Chính phủ còn phát hiện nhiều dự án chưa được phê duyệt quyết toán hoàn thành trong thời gian dài; thời gian phê duyệt quyết toán chậm theo quy định; chưa hoàn thành trách nhiệm, chưa đạt mục tiêu của công tác quyết toán dự án hoàn thành theo quy định.