Kết luận thanh tra Bộ Y tế: Lợi dụng dịch bệnh để nâng giá cao bất thường

Ông Trần Văn Minh - Phó Tổng Thanh tra Chính phủ vừa ký thông báo Kết luận thanh tra việc mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế, sinh phẩm, kít xét nghiệm, vaccine, thuốc phòng chống dịch Covid-19 tại Bộ Y tế (thời kỳ thanh tra từ ngày 1/1/2020 đến 31/12/2021).

Nhiều gói thầu ở bệnh viện có dấu hiệu vi phạm hình sự

Tại Bộ Y tế, kết luận chỉ rõ việc thẩm định, phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu sử dụng các hợp đồng mua sắm hàng hóa tương tự không đáp ứng thời hạn quy định để xây dựng giá gói thầu, vi phạm quy định của Bộ Tài chính (41 gói thầu của 4 bệnh viện).

Việc thẩm định, phê duyệt giá gói thầu và phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu của Bộ Y tế đối với các gói thầu (gồm: Hệ thống nội soi phế quản, model CV-170 của hãng Olympus tại Bệnh viện Trung ương Huế, Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên; Máy X-quang di động kỹ thuật số, model FRD Nano/DR-XD1000 của hãng Fujifim tại Bệnh viện Phổi Trung ương, Bệnh viện Trung ương Huế) có dấu hiệu vi phạm Điều 360 Bộ luật Hình sự. Thanh tra Chính phủ đã chuyển thông tin này tới Bộ Công an.

Bộ Y tế bị thanh tra kết luận đã ban hành một số văn bản thông báo giá sinh phẩm, trang thiết bị y tế chẩn đoán xét nghiệm virus SARS-CoV-2 nội dung không rõ ràng về thông tin "tham khảo" và thông tin "giá công bố" tại phụ lục văn bản. Việc này có thể dẫn đến việc hiểu đây là giá doanh nghiệp công bố hoặc cũng có thể là giá Bộ Y tế công bố. Trong khi trang thiết bị y tế không phải mặt hàng do Nhà nước quản lý giá nên việc công bố giá bán không thuộc nhiệm vụ, quyền hạn quản lý nhà nước của Bộ Y tế.

Bộ Y tế quản lý không chặt chẽ việc tiếp nhận vaccine từ Công ty TNHH AstraZeneca Việt Nam và việc tổ chức tiêm chủng vaccine phòng Covid-19 của Công ty cổ phần Vaccine Việt Nam (VNVC), dẫn đến VNVC giữ lại 73.504 liều vaccine để tiêm chủng, không có trong kế hoạch tiêm chủng được phê duyệt của Bộ Y tế, không có sự kiểm soát của Bộ Y tế về đối tượng.

Bộ Y tế chỉ đạo Viện vệ sinh dịch tễ Trung ương có văn bản đồng ý để VNVC được giữ lại 73.504 liều vaccine và tiếp nhận, phân bổ hơn 1 triệu liều vaccine (có hạn sử dụng ngắn đến 31/3/2022) cho các tỉnh, thành phố có nhu cầu để triển khai tiêm chủng là chưa phù hợp với chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ.

Việc chỉ đạo, hướng dẫn mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế có trường hợp còn chậm, chưa kịp thời tháo gỡ khó khăn tại các bệnh viện khi thực hiện (Bệnh viện K; Bệnh viện Nhi Trung ương; Bệnh viện Phổi Trung ương). Việc thẩm định, phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu mua sắm kéo dài, dẫn đến quá trình mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế, hóa chất, sinh phẩm, kít xét nghiệm bị chậm, ảnh hưởng đến công tác phòng chống dịch.

Dấu hiệu lợi dụng dịch bệnh nâng giá cao bất thường

Thanh tra Chính phủ chỉ rõ, Viện vệ sinh dịch tễ Trung ương ký hợp đồng cho phép VNVC được giữ lại không quá 30.000 liều vaccine để phục vụ công tác tiêm chủng là không đúng với chủ trương, quyết định mua sắm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, dự toán mua sắm, kế hoạch lựa chọn nhà thầu được Bộ Y tế phê duyệt.

Trung tâm nghiên cứu sản xuất vaccine và sinh phẩm y tế thực hiện thiếu thủ tục phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu.

"Hầu hết danh mục hàng hóa nhập khẩu trong các hợp đồng vật tư y tế, sinh phẩm, kít xét nghiệm tại các bệnh viện (Bệnh viện Đại học Y, Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Y Dược TPHCM, Bệnh viện Trung ương Cần Thơ, Viện Pasteur TPHCM) khi nhận hàng hóa đều không có đầy đủ các tài liệu chứng minh tính hợp lệ của hàng hóa nhập khẩu", kết luận thanh tra nêu.

7/13 viện, bệnh viện thuộc Bộ Y tế sử dụng hàng dùng nghiên cứu khoa học (RUO), dùng trong phòng thí nghiệm (LUO) trong lĩnh vực y tế không đúng mục đích sử dụng hàng nhập khẩu theo hướng dẫn của Bộ Y tế (chỉ được sử dụng cho nghiên cứu, thí nghiệm, không được sử dụng trong lĩnh vực y tế).

Sau khi Thanh tra Chính phủ gửi dự thảo kết luận thanh tra báo cáo Thủ tướng, Bộ Y tế có văn bản khẳng định trong giai đoạn dịch bệnh Covid-19, sinh phẩm RUO, LUO được sử dụng chẩn đoán virus SARS-CoV-2 theo khuyến cáo, tiêu chí của WHO và US.CDC (sử dụng trong lĩnh vực y tế), đảm bảo chất lượng xét nghiệm.

Bộ Y tế chịu trách nhiệm trong khẳng định về chuyên môn nhưng đã không kịp thời điều chỉnh quy định, hướng dẫn cụ thể việc quản lý cấp phép nhập khẩu hàng RUO, LUO. Điều đó khiến việc thực hiện của đơn vị sử dụng và doanh nghiệp nhập khẩu hàng RUO, LUO không đúng với các văn bản Bộ Y tế đã ban hành trước đó gửi Tổng cục Hải quan và hướng dẫn doanh nghiệp về quản lý, sử dụng hàng RUO, LUO nhập khẩu.

Thanh tra Chính phủ phát hiện, việc mượn hàng hóa, mua sắm của Viện Pasteur TPHCM trong giai đoạn 2020-2021 có dấu hiệu vi phạm Điều 222 Bộ luật Hình sự; trong đó có một số doanh nghiệp cho Viện Pasteur TPHCM mượn hàng hóa, nhập khẩu hàng RUO, LUO gồm Công ty TNHH thiết bị y tế Phương Đông, Công ty TNHH Phát triển khoa học Vitech, Công ty TNHH Roche Việt Nam, Công ty TNHH Phát triển khoa học Sự Sống. Thông tin này sẽ được chuyển tới Bộ Công an xem xét, làm rõ.

Bên cạnh đó, Công ty TNHH thương mại và dịch vụ kỹ thuật Tài Lộc trúng nhiều gói thầu của các bệnh viện thuộc Bộ Y tế với quy mô và giá trị lớn. Sau khi trúng thầu, công ty không trực tiếp mua từ đơn vị nhập khẩu hoặc đơn vị ủy quyền, mà mua qua nhiều đơn vị trung gian để cung cấp cho các bệnh viện, dẫn đến giá thiết bị y tế bị nâng cao.

Đa số đơn giá thiết bị y tế trong hợp đồng của Công ty TNHH thương mại và dịch vụ kỹ thuật Tài Lộc với các bệnh viện cao gấp khoảng từ 2- 3,1 lần đơn giá nhập khẩu sau thuế. Theo Thanh tra Chính phủ, việc này có dấu hiệu lợi dụng dịch bệnh Covid-19 để nâng giá bán cao bất thường và đã chuyển thông tin vụ việc sang Bộ Công an để điều tra.