Sự cố sách giáo khoa: Trẻ lớp 1 bị dồn ép học gây mệt mỏi, áp lực

Cơ quan giám sát lĩnh vực giáo dục, đào tạo của Quốc hội (UB Văn hoá, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng) nêu nhận định trên trong báo cáo nhanh Về một số vấn đề dư luận phản ánh liên quan đến sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 1.

Báo cáo nêu rõ, năm 2020 là năm đầu tiên Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) triển khai Nghị quyết 88/2014/QH13 về đổi mới chương trình, sách giáo khoa (CT, SGK) giáo dục phổ thông, bắt đầu từ khối lớp 1.

Theo quy định của Nghị quyết 88 và Luật Giáo dục (2019), Chính phủ đã chỉ đạo Bộ GD-ĐT: Ban hành các quy định, quy trình thành lập các Hội đồng thẩm định CT, SGK; tổ chức thẩm định CT, SGK lớp 1; ban hành CT, SGK lớp 1 và hướng dẫn chọn lựa SGK. Chỉ đạo biên soạn, thẩm định và Bộ trưởng Bộ GD-ĐT đã ban hành Chương trình giáo dục phổ thông mới.

Do điều kiện cụ thể, Chính phủ đã xin ý kiến Quốc hội để Bộ GD-ĐT không biên soạn một bộ SGK, mà tạo điều kiện cho việc xã hội hóa biên soạn SGK.

Theo chủ trương này, đến nay đã có 5 bộ SGK lớp 1 được thẩm định và Bộ trưởng Bộ GD-ĐT đã phê duyệt 5 bộ SGK này để sử dụng cho năm học 2020-2021.

5 bộ SGK được phê duyệt do 3 nhà xuất bản thuộc ngành giáo dục biên soạn, bao gồm Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam là đơn vị trực thuộc Bộ GD-ĐT, hai nhà xuất bản còn lại trực thuộc 2 trường Đại học là Trường Đại học Sư phạm Hà Nội và Trường Đại học Sư phạm TPHCM.

5 bộ SGK đã được các nhà trường tiểu học đưa vào lựa chọn theo quy trình của Bộ GD-ĐT hướng dẫn và tổ chức dạy học, từ tháng 9/2020.

Báo cáo của UB Văn hoá, Giáo dục đề cập những  phản ánh về CT, SGK. Cụ thể là về chương trình còn nặng, đặc biệt môn Tiếng Việt "nặng và khó hơn" so với chương trình cũ, trẻ bị dồn ép phải học thuộc chữ và vần trong thời gian ngắn dẫn đến việc học không hiệu quả, gây mệt mỏi, áp lực.

Về các bộ SGK, cơ quan giám sát lĩnh vực cho biết, trong 5 bộ sách phát hành thì 4 bộ sách chưa thấy ý kiến phản ánh. Các ý kiến góp ý chủ yếu tập trung vào sách Tiếng Việt 1 của bộ Cánh Diều (Sách do GS Nguyễn Minh Thuyết chủ biên và Nhà Xuất bản Đại học  Sư phạm TPHCM phát hành). Nội dung phản ánh: Sách còn nhiều thiếu sót, chưa chuẩn; một số bài có nội dung và hình ảnh sử dụng truyện ngụ ngôn, phỏng dịch từ nước ngoài không phù hợp với tâm lý lứa tuổi và thiếu tính định hướng giáo dục.

Sách có nhiều từ ngữ mang tính địa phương, các yêu cầu không phù hợp với trẻ mới vào lớp 1; một số thuật ngữ còn trừu tượng; một số tình huống còn gượng ép.

Về việc chuẩn bị các điều kiện dạy học, các phản ánh cho rằng cơ sở vật chất, trang thiết bị còn thiếu đồng bộ, chưa đáp ứng yêu cầu dạy học theo CT, SGK mới; còn tồn tại mâu thuẫn giữa yêu cầu cao của CT, SGK mới với sự hạn chế về điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học ở nhiều địa phương.

Uỷ ban của Quốc hội cho biết, sau khi có phản ánh của dư luận về CT, SGK lớp 1 mới, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đã có phiên họp với Bộ GD-ĐT và các cơ quan liên quan để nắm thông tin và chỉ đạo Bộ GD-ĐT lắng nghe dư luận, tiếp thu ý kiến xã hội và lọc, sửa “sạn” trong sách.

Qua các báo cáo của Bộ trưởng GD-ĐT Phùng Xuân Nhạ, thường trực UB Văn hoá, Giáo dục cho rằng, trên cơ sở của các quy định ban hành, việc thẩm định CT, SGK lớp 1 đã được Bộ GD-ĐT triển khai đúng quy trình, bảo đảm theo quy định của luật Giáo dục.

Từ đó, Bộ trưởng Nhạ đã ký ban hành CT, SGK theo luật định.

Nêu quan điểm về những nội dung chưa chuẩn trong bộ sách Cánh Diều như dư luận xã hội đang phản ảnh, thường trực UB Văn hoá, Giáo dục cho rằng, việc ban hành chương trình giáo dục phổ thông chưa được công bố lấy ý kiến rộng rãi và thực nghiệm một cách đúng quy định.

Dẫn luật Giáo dục 2019, cơ quan giám sát chỉ rõ, Hội đồng thẩm định chất lượng sách giáo khoa chịu trách nhiệm về nội dung và chất lượng thẩm định.

“Về các nội dung này, theo các Điều 31, 32 thì việc đảm bảo chất lượng CT, SGK thuộc về trách nhiệm của Bộ trưởng Bộ GD-ĐT” - báo cáo của UB Văn hoá, Giáo dục thể hiện.

UB Văn hoá, Giáo dục khẳng định sẽ tiếp tục theo dõi và tổ chức khảo sát về việc triển khai CT, SGK lớp 1, hoàn thiện báo cáo kết quả giám sát Nghị quyết 88 để gửi đến UB Thường vụ Quốc hội tại kỳ họp thứ 10 này.