Phó Thủ tướng: “Phải có mệnh lệnh rõ ràng, tránh làm sai không xử được”

Sáng 1/8, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì Hội nghị Ban Chỉ đạo Quốc gia về tình hình, kết quả chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), kết nối trực tuyến với điểm cầu tại các tỉnh, thành phố ven biển.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh việc chưa đạt được chuyển biến căn bản trong công tác chống IUU không chỉ là câu chuyện kỹ thuật, mà là vấn đề tư duy điều hành, phương pháp tổ chức và đặc biệt là trách nhiệm chính trị trong việc bảo đảm kỷ cương pháp luật và uy tín quốc gia.

“Đây là việc của chúng ta, nguyên nhân từ chính chúng ta, và biện pháp xử lý cũng phải xuất phát từ chúng ta", Phó Thủ tướng nói.

Lãnh đạo Chính phủ nhấn mạnh thay vì chỉ đạo theo kiểu “ra văn bản là xong”, các cấp cần xác định rõ mục tiêu thực chất: giảm vi phạm, bảo vệ ngư dân, ổn định sinh kế và khẳng định chủ quyền biển đảo.

Chỉ ra nhiều bất cập, song Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến tại cuộc họp nhận định “Việt Nam có cơ hội gỡ cảnh báo thẻ vàng của EC”, nếu các hoạt động chống IUU được duy trì thực hiện và xử lý nghiêm các vi phạm nghiêm trọng như vi phạm vùng biển nước ngoài, vượt ranh giới, ngắt kết nối…

Liên quan đến hoạt động chuyển tải thủy sản trên biển, ông Trần Đình Luân, Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) nhìn nhận hoạt động giám sát còn gặp nhiều khó khăn.

Nhiều tàu cố tình đánh bắt sai vùng, không ghi nhật ký khai thác, sau đó chuyển hàng qua tàu khác để hợp thức hóa nguồn gốc. Điều này gây khó khăn lớn cho việc truy xuất nguồn gốc thủy sản và thực thi các quy định chống IUU.

“Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang phối hợp cùng Bộ Công an để tích hợp dữ liệu dân cư vào hệ thống các thiết bị giám sát hành trình (VMS), dự kiến hoàn thành trong tháng 8, cảnh báo trực tiếp những chủ tàu và thuyền trưởng có vi phạm”, ông Luân thông tin.

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà khẳng định việc thực hiện các biện pháp chống khai thác IUU không chỉ nhằm gỡ “thẻ vàng” của EC, mà quan trọng hơn, là để đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành kinh tế thủy sản Việt Nam, bảo vệ nguồn lợi thủy sản và sinh kế lâu dài của ngư dân.

Theo Phó Thủ tướng, hệ thống pháp luật về thủy sản, bảo vệ môi trường, bảo tồn biển đã có, vấn đề nằm ở tổ chức thực hiện còn hình thức, đối phó và thiếu thực chất.

Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Môi trường rà soát, hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật, đặc biệt là sửa đổi 3 Nghị định về chính sách hỗ trợ khai thác xa bờ và xử phạt vi phạm hành chính.

Luật và nghị định phải đủ mạnh, rõ ràng, phân cấp triệt để cho địa phương trong quản lý tàu, kiểm tra cảng, xử lý vi phạm, theo yêu cầu của Phó Thủ tướng.

Ông cũng lưu ý phải mở rộng đối tượng chịu trách nhiệm pháp lý, bao gồm cả doanh nghiệp chế biến, thương mại; có chế tài minh bạch, kịp thời, phân cấp rõ ràng, tránh đùn đẩy trách nhiệm.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh yêu cầu cấp thiết là phải lượng hóa được việc thực hiện các mục tiêu chống IUU: Không có tàu vi phạm vùng biển nước ngoài, có hệ thống giám sát hành trình đầy đủ, bảo vệ ngư trường và sinh kế...

Các bộ, ngành rà soát tất cả các quy trình, thiết lập trách nhiệm, thẩm quyền và cơ chế hậu kiểm. “Phải có mệnh lệnh điều hành rõ ràng, đúng thẩm quyền, được các lực lượng chấp hành nghiêm túc, tránh tình trạng ai làm sai cũng không xử được", Phó Thủ tướng lưu ý thay đổi tư duy “ban hành nhiều văn bản là đã hoàn thành nhiệm vụ”.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Công an được giao xây dựng quy định bắt buộc lắp camera hành trình cho tàu cá, nhất là đối với hoạt động chuyển tải, khai thác xa bờ.

“Mọi hoạt động của tàu cá phải được giám sát ngay từ lúc rời bến, hành trình, sản lượng, đến khi cập cảng”, Phó Thủ tướng chỉ đạo, đồng thời nhấn mạnh giám sát tàu không chỉ để xử lý vi phạm, mà còn hướng dẫn, cảnh báo và hỗ trợ ngư dân.