PGS.TS Trần Quang Diệu: "Các cơ quan báo chí cần có kho dữ liệu dùng chung"

Chiều 15/3, tại phiên tham luận về "Báo chí dữ liệu và chiến lược nội dung vượt trội" nằm trong khuôn khổ Diễn đàn báo chí năm 2024, các diễn giả đã có những chia sẻ xoay quanh vấn nhiều vấn đề được quan tâm.

Nhà báo Ngô Việt Anh, Phó Trưởng ban Nhân Dân điện tử, Báo Nhân Dân, cho biết vài năm gần đây, sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, mạng xã hội và gần đây là trí tuệ nhân tạo (AI) đã tác động đến hành vi người dùng Internet và xu thế phát triển của báo chí hiện đại.

Theo nghiên cứu của Quỹ Báo chí Hàn Quốc (KPF), số lượng người tiếp nhận thông tin qua các phương tiện truyền thông truyền thống đang sụt giảm mạnh. Các cơ quan truyền thông Hàn Quốc hiện nay đều phát triển nội dung, hình thức phù hợp với phương tiện truyền thông mới, trong đó mạng xã hội được tận dụng triệt để.

Nhà báo Ngô Việt Anh đánh giá trên thế giới, New York Times là một trong những ví dụ thành công về xây dựng chiến lược chuyển đổi số dựa vào giá trị cốt lõi, thế mạnh nền tảng là kho dữ liệu không giới hạn của họ kết hợp với công nghệ hiện đại để sản xuất, phân phối nội dung.

Tại Việt Nam, một số cơ quan báo chí đang thúc đẩy chiến lược nội dung đa phương tiện, kết hợp báo chí dữ liệu với khoa học công nghệ và các ý tưởng sáng tạo; một số cơ quan báo chí tập trung chiến lược nội dung chuyên sâu vào các thị trường ngách.

Chia sẻ về vấn đề báo chí dữ liệu, PGS.TS Trần Quang Diệu cho biết báo chí dữ liệu là một trong những loại hình báo chí mới ra đời, từ đó tạo ra những tuyến bài hết sức dễ dàng và mạnh mẽ về nội dung, lịch sử, truyền thông.

Theo ông, với việc xây dựng các tuyến bài truyền thống, dữ liệu chỉ tham gia một phần; nhưng đối với báo chí dữ liệu thì khác, và công nghệ AI quyết định báo chí buộc phải tận dụng và tiếp tục có sự liên kết với nhau. Trong đó, AI ảnh hưởng đến báo chí, ảnh hưởng đến tuyến bài và tiếp cận thông tin của công chúng và AI có thể tạo ra tin giả.

PGS.TS Trần Quang Diệu cho rằng dựa trên AI, chúng ta sẽ tạo ra rất nhiều nội dung, dần từng bước ứng dụng AI để xác thực thông tin. Như vậy, dữ liệu được chọn lọc dựa trên dữ liệu mở, ngoài dữ liệu mở thì cần những dữ liệu liên kết từ các cơ quan báo chí.

"Chúng ta thấy các cơ quan báo chí có "kho vàng" lưu trữ. Khi các dữ liệu liên kết, chia sẻ, có thể chọn lọc tạo nên tuyến bài mới tốt và hiệu quả", ông Diệu nói.

Ông Diệu nhận định các cơ quan báo chí hiện nay có rất nhiều sản phẩm báo chí dữ liệu, tuy nhiên độ sâu vẫn ở ngưỡng nhất định. Ngoài ra, các cơ quan báo chí dừng lại mức độc lập, chưa có sự liên kết và chia sẻ.

"Chúng ta nên xây dựng hệ sinh thái báo chí, tạo nên kho dữ liệu dùng chung, bớt đi sự lo ngại với tác động chưa đủ tốt của AI", ông Diệu mong muốn.

Ngoài ra, theo ông Diệu, các cơ quan quản lý như Ban Tuyên giáo, Bộ Thông tin và Truyền thông phải có hướng dẫn, xây dựng nền tảng dùng chung của cơ quan báo chí để từ đó vừa phát huy hết khả năng và khi cần có thể chia sẻ cho nhau.

Hội Nhà báo với vai trò dẫn dắt cần xây dựng các hướng dẫn, định hướng để tạo nên sân chơi chung, một nền tảng dữ liệu dùng chung. Ngoài ra, các cơ sở đào tạo truyền thông cũng phải có sự thay đổi các chương trình đào tạo với yêu cầu mới, dựa trên các nền tảng công nghệ.

Thạc sĩ Trần Lệ Thùy, chuyên gia báo chí, truyền thông, nhìn nhận hầu hết các dự án báo chí dữ liệu đạt giải lớn đều được chứa đựng các đồ họa tương tác và được xây dựng và lưu trữ trên nhiều nền tảng cục bộ bên ngoài.

Đánh giá cao về báo chí dữ liệu, song, bà Thùy nhận định nhân lực làm báo chí dữ liệu rất hiếm. Bà Thùy đánh giá báo chí dữ liệu rất quan trọng, vì vậy các cơ quan báo chí phải đổi mới nhân lực để đáp ứng được nhu cầu và phải có chiến lược đầu tư dài hạn.