Những lợi thế nếu "bỏ cấp huyện, sáp nhập một số tỉnh, thành"

Trong kết luận về một số nội dung tiếp tục sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị năm 2025, Bộ Chính trị, Ban Bí thư yêu cầu nghiên cứu định hướng tiếp tục sắp xếp bỏ cấp hành chính trung gian (cấp huyện) và định hướng sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh.

Trao đổi với báo chí bên lề Hội nghị Trung ương MTTQ Việt Nam sáng 20/2, GS Trần Ngọc Đường (nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội) nhận định chủ trương này là hợp lý.

Theo ông, đây là chủ trương rất phù hợp với tổ chức chính quyền các nước trên thế giới vì nhiều nước chú trọng xây dựng chính quyền hai đầu mạnh, đó là tỉnh, thành mạnh và cơ sở (xã, phường) mạnh. Còn chính quyền trung gian ở giữa do chính quyền tỉnh đưa về một khu vực hoặc vùng nào đó thuộc một vài xã, phường để đại diện chính quyền tỉnh ở khu vực, cơ sở đó.

Theo góc nhìn của chuyên gia, ông Đường nói đây là mô hình chính quyền tiến bộ, hiện đại.

Phân tích về thuận lợi, khó khăn nếu bỏ cấp huyện, ông Đường chỉ ra nhiều điểm thuận lợi như tạo không gian rộng hơn để phát triển kinh tế, xã hội, đồng thời tạo ra môi trường rộng lớn hơn để thu hút tiềm năng, nguồn lực để phát triển.

"Đó là một lợi thế rất lớn trong điều kiện phát triển kinh tế hội nhập ngày càng mạnh mẽ, do không bị rào cản bởi ranh giới của huyện, quận, phường", ông Đường nói.

Cùng với đó, ông Đường cũng chỉ ra thuận lợi của việc này khi thu hút nguồn lực lớn hơn của cả tỉnh phục vụ cho một dự án của xã, phường nào đó.

Đặc biệt, chủ trương này đi đúng định hướng giảm tầng nấc trung gian, tăng ngân sách cho Nhà nước, bớt chi phí cho bộ máy của quận, huyện.

Với điều kiện công nghệ thông tin phát triển như hiện nay, ông Đường nhìn nhận việc quản lý Nhà nước từ tỉnh đến xã thuận lợi hơn rất nhiều.

Một điểm quan trọng được ông Đường nhấn mạnh, là nếu bỏ cấp trung gian sẽ bỏ được việc phân cấp, phân quyền qua cấp huyện, mà sẽ phân cấp, phân quyền thẳng từ cấp tỉnh xuống cấp xã, phường. "Bỏ được một khâu trung gian đó sẽ giúp môi trường quản lý thông thoáng hơn, thuận lợi hơn", ông Đường nói.

Nhưng nhìn ở một góc độ khác, ông cho rằng bước đầu việc bỏ cấp huyện có thể tạo ra tâm lý nghi ngại, lo lắng "liệu quản lý Nhà nước có thực hiện được không, chính quyền cấp trên, cấp dưới xa nhau như thế liệu có quan liêu hay không".

Ông Đường cho rằng cần tuyên truyền để cả hệ thống có nhận thức thống nhất, thông suốt về việc bỏ cấp trung gian.

Với định hướng nghiên cứu sáp nhập một số tỉnh, thành, GS Trần Ngọc Đường cho rằng Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư cũng đã có nghiên cứu và có thể sẽ không còn 63 tỉnh, thành nữa, mà sẽ nghiên cứu sáp nhập một số tỉnh, thành lại để tạo ra thế mạnh cho vùng, liên kết vùng tốt hơn. Dù vậy, việc này sẽ phải nghiên cứu và làm từng bước.

Theo ông Đường, trước đây, có thời kỳ chúng ta chỉ có 38 tỉnh, thành.

Việt Nam đang tính theo quy mô dân số và diện tích để thực hiện sáp nhập đơn vị hành chính. Và khi sáp nhập tỉnh, theo ông Đường, sẽ phải có các tiêu chí cụ thể để tạo sự đồng thuận cũng như tạo động lực phát triển mạnh mẽ.

Ông nhận định hiện nay đã là thời điểm chín muồi để nghiên cứu việc này, song phải làm từng bước.

Có ý kiến lo ngại việc chia tách đơn vị hành chính nhỏ quá sẽ dẫn đến tình trạng mâu thuẫn, thậm chí cạnh tranh, triệt tiêu sự phát triển của nhau. Ông Đường thừa nhận điều này là thực tế, và việc sáp nhập sẽ là một lợi thế để khắc phục tình trạng này, tạo ra động lực, không gian phát triển mạnh mẽ.

"Vấn đề tinh giản bộ máy, bỏ cấp huyện là vấn đề liên quan trực tiếp của con người mà những vấn đề liên quan trực tiếp đến lợi ích con người rất phức tạp nên phải làm bài bản, chuẩn bị công phu, cộng với quyết tâm rất lớn", ông Đường nhấn mạnh.

Ông tin lần này với quyết tâm rất lớn, Đảng, Nhà nước đang làm rất bài bản, có quyết tâm, phương pháp cụ thể. Việc này, theo ông Đường, phải làm mạnh và nhanh để chuẩn bị bước vào kỷ nguyên mới bắt đầu từ Đại hội Đảng XIV.