“Không tư lợi sao một bãi giữ xe phường cũng phải giành nhau”?

Chiều 11/4, Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng có phiên giải trình trước UB Tài chính Ngân sách của Quốc hội về vấn đề chấp hành pháp luật về phí, lệ phí.

Đại biểu Trần Ngọc Vinh: "Phí chồng phí là vấn nạn phổ biến".

Đại biểu Trần Ngọc Vinh (Hải Phòng) nêu thực tế, hiện nay, việc thu phí, lệ phí đã trở thành “nạn” phổ biến từ nông thôn tới thành thị. Tình trạng phí chồng phí khiến người dân ta thán mà việc tăng phí lại không đi liền với chất lượng dịch vụ đang tạo nên gánh nặng với người dân. Ông Vinh truy trách nhiệm của Bộ tài chính với việc thanh tra các đơn vị thu phí.

Đại biểu Nguyễn Sỹ Cương (Ninh Thuận) tiếp lời, khái quát hiện có hàng trăm loại phí, lệ phí đánh vào người dân. Các bộ, ngành, địa phương cũng “sáng tạo” ra nhiều loại phí khác không đúng quy định. Ông Cương dẫn báo cáo của Thanh tra Chính phủ về vấn đề này với 2 điển hình về việc lạm thu là Bộ Y tế và TPHCM.

Ngoài ra, theo đại biểu, mỗi người dân, gia đình còn phải tham gia hàng chục khoản đóng góp khác mà mỗi địa phương huy động và người dân vẫn lầm tưởng đó cũng là những khoản phí, lệ phí bắt buộc nộp của nhà nước. Ông Cương nghi ngờ “có lợi ích cục bộ của ngành, địa phương trong việc thu phí, lệ phí”?

Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng trả lời, pháp lệnh phí lệ phí được ban hành chỉ kèm theo danh mục 73 loại phí, 43 loại lệ phí.

Tuy nhiên, ông Dũng xác nhận, có nhiều khoản thu mang tính chất xã hội như quỹ từ thiện, khuyến học; phí xây dựng hạ tầng như làm đường nông thôn; các loại quỹ quốc phòng an ninh, quỹ phòng chống thiên tai… Nhưng đây không phải là phí, lệ phí mà là những khoản đóng góp tự nguyện.

Tình trạng này, Bộ trưởng Tài chính thừa nhận, dẫn đến sự hiểu nhầm của dư luận là có quá nhiều phí lệ phí mặc dù các khoản thu đó bản chất hoàn toàn không đúng. Ông Dũng cho rằng, vấn đề là cần tuyên truyền để người dân hiểu rõ những khoản tiền nộp của mình, đâu là phí, lệ phí, đâu là những khoản đóng góp tự nguyện để chống… sai phạm.

Bộ Tài chính cũng thường xuyên thanh tra theo thẩm quyền của cơ quan quản lý về phí, lệ phí, yêu cầu các địa phương hàng năm phải rà soát bãi bỏ các khoản thu không đúng quy định.

Ngoài ra, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cũng trình bày, hiện có xu hướng mạnh nhiều loại phí, lệ phí chuyển sang thành giá dịch vụ, như viện phí thành giá dịch vụ khám chữa bệnh. Các cơ sở dịch vụ công lập cũng đang chuyển đổi mạnh mẽ theo cơ chế thị trường, sang việc tự hạch toán. Theo đó, phí bến bãi, phí trông xe, phí vệ sinh môi trường… hay một số khoản thu không còn phù hợp với cơ chế phí cần chuyển thành giá.

Thời gian tới, Bộ Tài chính sẽ tập trung rà soát lại danh mục, bổ sung những loại phí đang quy định ở các luật khác cũng như đưa ra khỏi danh mục phí, lệ phí các loại tiền thu có tên nhưng thực tế không có nhu cầu.

Gạt bỏ lo ngại về việc “sáng tạo… phí”, hay tư lợi, người đứng đầu ngành tài chính cho biết, quy trình xây dựng biểu phí, lệ phí rất chặt chẽ, qua UBND tỉnh đề xuất, HĐND phê duyệt rồi ủy ban mới ban hành, công bố được. Như vậy, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng quả quyết: “Các bộ, ngành, địa phương, đơn vị không thể tự  ra những khoản, loại phí, kệ phí mới ngoài danh mục. Việc giao thẩm quyền ban hành phí, lệ phí chặt chẽ nên cũng không thể có việc, chỗ này chỗ khác tự đặt ra các khoản thu phục vụ lợi ích cục bộ của mình”.

Chủ nhiệm UB Tài chính ngân sách Phùng Quốc Hiển (cơ quan chủ trì tổ chức phiên giải trình) yêu cầu Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng lý giải thêm về nhận định người dân không hiểu đâu là phí, lệ phí, đâu là giá dịch vụ nên nhiều khi bị nhầm lẫn, thậm chí bị lừa.

Ông Hiển cũng chưa hài lòng với khẳng định không cơ quan nào tự đặt ra các loại phí, lệ phí được. Chủ nhiệm UB Tài chính Ngân sách nêu tình huống nhiều điểm kinh doanh nơi lợi dụng danh nghĩa nhà nước để thu tiền dịch vụ. Như việc khai thác lòng, hè đường, ông Hiển xác nhận, đúng là có quy định về phí sử dụng không gian này, phí trông giữ xe nhưng nhiều nơi vẫn tùy tiện thu, tông tiền coi xe lên nhiều lần so với quy định, thậm chí dịp lễ hội, giá gửi xe lên đến hàng trăm nghìn đồng/lượt, ngay giữa Hà Nội. Mà đứng đằng sau đó, ông Hiển cho rằng, có bóng dáng của chính quyền địa phương.

“Minh bạch, công khai khoản thu nào là phí, lệ phí là của chúng ta, không thể nói người dân phải phân biệt được” – Chủ nhiệm Phùng Quốc Hiển nêu quan điểm.

“Gật đầu” với những phân tích này, đại biểu Nguyễn Sỹ Cương lập luận, nếu không vì nhập nhèm lợi ích, nếu không vì tư lợi, sao có chuyện chỉ một khoảng không làm nơi trông giữ xe được mà UBND phường và đơn vị “đóng” tại cơ sở tranh giành nhau quyền… thầu bãi? Tiền thu được từ việc làm dịch vụ trông xe đó, ông Cương đặt nghi vấn, không phải để nộp về ngân sách mà để chia nhau.

“Chia lửa” với Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng, Phó Tổng kiểm toán nhà nước Vũ Văn Hoa xác nhận, việc quản lý phí, lệ phí hiện không đồng bộ từ cách điều hành, quản lý khoản thu, khoản phải nộp ngân sách và khoản tiền để lại cho địa phương, cơ sở… Ông Hoa nêu quan điểm quản lý các loại quỹ thu từ phí tập trung, thống nhất để đỡ hình thành cơ chế xin – cho.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân Kim Ngân vẫn băn khoăn vì người dân ta thán việc phí chồng phí là chuyện thực tế nhưng qua giải trình, cơ quan quản lý vẫn chứa làm rõ được có bao nhiêu khoản thu ngoài danh mục vẫn đang đánh lên đầu người dân.

P.Thảo