Đề xuất cấm hướng dẫn viên du lịch nước ngoài hành nghề tại Việt Nam

Ngày 18/11, thảo luận về Luật Du lịch sửa đổi, đa phần các đại biểu đánh giá ngành du lịch của Việt Nam có nhiều tiềm năng nhưng chưa phát triển tương xứng. Đại biểu Triệu Thanh Dung (đoàn Cao Bằng) cho rằng, nhân lực trong ngành du lịch Việt Nam hiện nay vừa thiếu vừa yếu.

Cụ thể, cả nước chỉ có 9.500 hướng dẫn viên du lịch quốc tế, phục vụ cho 8 triệu khách du lịch nước ngoài du lịch tại Việt Nam và 6 triệu lượt khách Việt Nam ra nước ngoài du lịch trong 1 năm. Cả nước cũng chỉ có 7.150 hướng dẫn viên du lịch nội địa, nhưng phục vụ hơn 45 triệu lượt khách du lịch 1 năm. Đại biểu ước tính để phục vụ lượng khách trên cần 25.000 hướng dẫn viên quốc tế, 50.000 hướng dẫn viên nội địa.

Đại biểu đoàn Cao Bằng cũng cho rằng, hướng dẫn viên du lịch hiện nay cũng yếu ở vốn kiến thức, trình độ hiểu biết, kỹ năng giao tiếp, trình độ ngoại ngữ, ứng xử, xử lý tình huống. Một trong những nguyên nhân của hạn chế trên là công tác đào tạo hướng dẫn viên chưa chuyên nghiệp. Mặt khác phần lớn hướng dẫn viên du lịch không xác định làm nghề lâu dài nên không có động lực phấn đấu hoàn thiện.

Theo đại biểu Triệu Thanh Dung, công tác quản lý trong ngành du lịch còn nhiều bất cập, điển hình là tình trạng hướng dẫn viên du lịch chui ngày càng nhiều ở các điểm du lịch nổi tiếng. Cá biệt, có hướng dẫn viên du lịch "chui" là người nước ngoài, nói tiếng nước ngoài, sử dụng đồng tiền nước ngoài và xuyên tạc lịch sử văn hóa Việt Nam, như trường hợp ở TP Đà Nẵng.

“Được biết đây không phải là trường hợp đầu tiên hướng dẫn viên nước ngoài xuyên tạc lịch sử, văn hóa Việt Nam. Ở Đà Nẵng có khoảng 60 hướng dẫn viên người Trung Quốc hoạt động chui trên địa bàn. Nghiêm trọng hơn, hầu hết công ty lữ hành nhận dẫn đoàn khách Trung Quốc đều do người Việt đứng tên để đảm bảo thủ tục pháp lý, còn điều hành hoạt động đều do người Trung Quốc đứng sau”, đại biểu Dung chỉ rõ bất cập trong ngành du lịch.

Sau khi nghiên cứu dự thảo Luật Du lịch sửa đổi, đại biểu Triệu Thanh Dung nhận thấy những quy định này mới chỉ khắc phục được điểm thiếu, mà chưa giải quyết căn bản được điểm yếu và công tác quản lý hướng dẫn viên du lịch. Điều này thể hiện ở chỗ Luật chỉ khắc phục tình trạng thiếu hướng dẫn viên bằng cách hạ tiêu chuẩn cấp thẻ hướng dẫn viên mà chưa có quy định kiểm tra kiến thức kỹ năng của hướng dẫn viên. Dự thảo luật mặc dù không công nhận nhưng cũng không có điều khoản cấm hướng dẫn viên du lịch nước ngoài hành nghề tại Việt Nam và các quy định hoặc viện dẫn quy định chế tài xử lý cụ thể.

Trên cơ sở những phân tích trên, đại biểu đoàn Cao Bằng kiến nghị bổ sung quy định tổ chức thi sát hạch trình độ nghiệp vụ và ngoại ngữ để đảm bảo chất lượng nhân lực xin cấp thẻ hành nghề hướng dẫn viên du lịch. Bổ sung quy định về cấm hướng dẫn viên nước ngoài hành nghề tại Việt Nam hoặc điều kiện để cấp thẻ hành nghề hướng dẫn viên là người có quốc tịch Việt Nam và có quy định hoặc viện dẫn quy định chế tài để xử lý.

Đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai (đoàn Hưng Yên) cho rằng, nước ta có tiềm năng du lịch rất lớn nhưng chưa được khai thác hết để tạo sự chuyển biến mạnh mẽ cho ngành du lịch. Do vậy, sau gần 30 năm đổi mới, du lịch nước ta vẫn ở dạng tiềm năng. Theo đại biểu, sứ mệnh của Luật du lịch lần này không chỉ thể chế hóa Hiến pháp 2013, đảm bảo tương thích với các văn bản pháp luật khác, quan trọng hơn là bắt đúng bệnh, kê đúng đơn để du lịch nước ta phát triển tương xứng với tiềm năng.

Đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai cũng đồng tình với nhận định của đại biểu Dung đoàn Cao Bằng về nhân lực làm du lịch của chúng ta vừa thiếu vừa yếu nhất là đội ngũ hướng dẫn viên. “Trong bối cảnh hội nhập hiện nay lực lượng lao động có chất lượng cao, có ngoại ngữ tốt của các quốc gia láng giềng sẽ tràn vào Việt Nam và nhân lực du lịch Việt Nam có thể mất việc ngay trên sân nhà. Chính vì vậy, ngay trong luật này cần thiết kế các yêu cầu riêng trong việc đào tạo nhân lực du lịch”, đại biểu Mai nói.

Ngoài ra, theo đại biểu trong luật cần tạo khuôn khổ pháp lý để xử lý nghiêm hành vi vi phạm như chèo kéo, chặt chém giá sử dụng dịch vụ, trộm cắp tài sản... Đại biểu đưa ra ví dụ cụ thể trong dịp Tết 2016 vừa qua du khách sau khi ăn xong đã phải trả 700.000 đồng một con ghẹ, 500.000 đồng một trái dừa. Hay là dịp 30/4 vừa qua có những khách sạn ở Sapa đã tăng giá từ 3-5 lần.

“Những hành vi như vậy làm xấu đi hình ảnh du lịch ở nước ta, gây bức xúc trong dư luận, làm tỷ lệ khách Quốc tế quay trở lại Việt Nam khá thấp (chỉ khoảng hơn 10%). Tuy nhiên, dự thảo luật này chưa có quy định nào quy định để xử lý nghiêm khắc các hành vi nói trên”, đại biểu Đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai đánh giá.

Sau khi nghe ý kiến của các đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch Nguyễn Ngọc Thiện cho biết, sẽ nghiên cứu để tiếp thu nghiêm túc, đầy đủ tất cả ý kiến của đại biểu để hoàn chỉnh Luật Du lịch sửa đổi với mong muốn đáp ứng được sự mong mỏi và kỳ vọng của đại biểu.

Bộ trưởng Nguyễn Ngọc Thiện cho biết, dự thảo luật sửa đổi lần này, tinh thần của ban soạn thảo là muốn thay đổi cách tiếp cận quản lý. Theo đó, cố gắng kết hợp quản lý nhà nước với công cụ của kinh tế thị trường. “Đó là lý do vì sao lại bỏ đi một số điều cấm, hạn chế hoặc những yêu cầu thế này thế khác. Nhà nước sẽ tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, sân chơi bình đẳng, nhà nước chỉ hậu kiểm, thổi còi nếu sai phạm. Còn nếu làm đúng pháp luật thì cứ thể mà làm”, ông Nguyễn Ngọc Thiện giải thích.

Với quy định về yêu cầu đối với hướng dẫn viên du lịch, Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch cho biết, việc hạ tiêu chuẩn cũng nằm trong tinh thần tạo ra một luật thông thoáng hơn, những điều không khả thi, không bắt buộc được bỏ hết.

Cụ thể, Bộ trưởng cho hay trước đây, yêu cầu người điều hành phải có kinh nghiệm 4 năm để công ty lữ hành có thể hoạt động được. Điều được hợp thức hóa hết, tạo sự nhũng nhiễu của các cơ quan cấp phép nên được đề nghị bỏ. “Hạ tiêu chuẩn hướng dẫn viên du lịch xuống nhưng không có nghĩa là giảm tiêu chuẩn”, Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch nhấn mạnh.

Tại hội trường, Bộ trưởng Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch cho biết, trên thực tế hiện nay, lượng hướng dẫn viên du lịch bao gồm cả quốc tế cả trong nước chỉ đáp ứng được 1/3 nhu cầu. “Đó là một trong những lý do giải thích tại sao có hướng dẫn viên chui”, Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch Nguyễn Ngọc Thiên nói thêm.

Quang Phong