1. Dòng sự kiện:
  2. 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ

Cuộc "chia lửa" cách Hà Nội gần 300km trong trận Điện Biên Phủ trên không

Hoàng Lam

(Dân trí) - Trong ngày đầu tiên Mỹ ném bom Hà Nội, lực lượng quân, dân miền Bắc đã loại khỏi vòng chiến đấu 3 "siêu pháo đài bay B52", trong đó có một chiếc bị bắn trên bầu trời xứ Nghệ.

Chia lửa với Thủ đô

Giới thiệu với chúng tôi về tấm dù ngụy trang đài chỉ huy tên lửa được trưng bày tại Bảo tàng Quân khu 4, Thiếu tá Nguyễn Hữu Hoành cho biết, đây là tấm vải dù do Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân (AHLLVTND) Hoàng Văn Nam tặng.

Cuộc chia lửa cách Hà Nội gần 300km trong trận Điện Biên Phủ trên không - 1

Bộ đội tên lửa SAM II vào trận (Ảnh: Tư liệu).

"Đây là tấm vải dù ngụy trang đài chỉ huy tên lửa Sam II của Tiểu đoàn 52, Trung đoàn tên lửa 267. Cách đây 50 năm, quân và dân ta đã làm nên một chiến công vĩ đại được ví như một trận "Điện Biên Phủ trên không", đập tan những ảo vọng ngông cuồng của đế quốc Mỹ, buộc chúng phải kí vào Hiệp định Paris, rút quân khỏi miền Nam Việt Nam.

Thiếu tá Hoàng Văn Nam kể về chiến công loại khỏi vòng chiến đấu chiếc máy bay B52

Ngay trong đêm 18/12/1972, đêm đầu tiên đế quốc Mỹ điều máy bay B52 với lời tuyên bố đưa Hà Nội trở về thời kỳ đồ đá, quân dân Hà Nội đã bắn rơi chiếc "siêu pháo đài bay" đầu tiên. Ít ai biết rằng, cách Hà Nội gần 300 cây số, những người lính tên lửa Tiểu đoàn 52, Trung đoàn 267 cũng loại khỏi vòng chiến đấu một chiếc B52 và là chiếc máy bay B52 thứ 2 của đế quốc Mỹ bị hạ trên bầu trời miền Bắc ngay trong đêm đầu tiên gây tội ác.

Sau chiến công này của Tiểu đoàn 52, Trung đoàn 267 đã góp phần khóa chặt bầu trời phía Nam miền Bắc, buộc không quân Mỹ phải co cụm, bị động thay đổi các tuyến bay của máy bay B52 trong thời gian ném bom", Thiếu tá Nguyễn Hữu Hoành cho biết.

Cuộc chia lửa cách Hà Nội gần 300km trong trận Điện Biên Phủ trên không - 2

Thiếu tá - AHLLVTND Hoàng Văn Nam - sỹ quan điều khiển nhấn nút phóng 2 quả tên lửa loại khỏi vòng chiến đấu chiếc B52 ngay trong đêm đầu tiên chúng gây tội ác ở miền Bắc (Ảnh: Hoàng Lam

Chiến công này của Tiểu đoàn 52 cũng được khẳng định trong cuốn Lịch sử quân chủng phòng không (tập 3, xuất bản năm 1994): "Phối hợp với mặt trận chính Hà Nội, 20h16 phút, tại Nghệ An, Tiểu đoàn 52, Trung đoàn tên lửa 267, Sư đoàn phòng không 365, dưới sự chỉ huy của Tiểu đoàn phó Trần Ngọc Vinh, sỹ quan điều khiển Hoàng Văn Nam, cùng kíp trắc thủ đã bắn bị thương nặng một chiếc B52 khi chúng vừa gây tội ác ở Hà Nội, trên đường trở về căn cứ, buộc phải hạ cánh xuống sân bay Đà Nẵng".

Loại khỏi vòng chiến đấu siêu pháo đài bay

Ở tuổi 74, Thiếu tá - AHLLVTND Hoàng Văn Nam (thị trấn Quán Hành, huyện Nghi Lộc, Nghệ An) còn nhớ như in trận đánh đêm 18/12/1972, ngay trên mảnh đất quê hương, ông đã cùng đồng đội "chia lửa" với bầu trời Hà Nội.

Cuộc chia lửa cách Hà Nội gần 300km trong trận Điện Biên Phủ trên không - 3

Thiếu tá Hoàng Văn Nam kể lại trận đánh tối 18/12/1972 trên mặt trận phối thuộc, cách Hà Nội gần 300 cây số (Ảnh: Hoàng Lam).

Là người lính tên lửa, ông có mặt tại những nơi có vị trí chiến lược như Hải Phòng, Hải Dương, Nghệ An, Quảng Bình, Hà Nam, tham gia bảo vệ các mục tiêu quan trọng. Từ tháng 7/1967 đến tháng 12/1972, từ vị trí trắc thủ cự ly đến sỹ quan điều khiển tên lửa, Thiếu tá Hoàng Văn Nam cùng Tiểu đoàn 52 lập nhiều chiến công xuất sắc. Ông tham gia chiến đấu 106 trận, bắn cháy 29 máy bay Mỹ, trong đó có 16 chiếc rơi tại chỗ.

Đầu tháng 12/1972, dự đoán âm mưu, thủ đoạn của đế quốc Mỹ sẽ mở chiến dịch ném bom hủy diệt Hà Nội, Hải Phòng bằng máy bay chiến lược B52, Quân chủng Phòng không - Không quân quyết định thành lập mặt trận phối hợp trên vùng trời phía Bắc Quân khu 4, do Sư đoàn Phòng không 365 chỉ huy. Trong đó Trung đoàn tên lửa 267 với 2 Tiểu đoàn 51, 52 được triển khai trên địa bàn xã Nghĩa Thuận, huyện Nghĩa Đàn, tỉnh Nghệ An.

Cuộc chia lửa cách Hà Nội gần 300km trong trận Điện Biên Phủ trên không - 4

Từ năm 1967 đến tháng 12/1972, Thiếu tá - AHLLVTND Hoàng Văn Nam đã trực tiếp tham gia 106 trận, bắn cháy 29 máy bay, trong đó có 16 chiếc rơi tại chỗ (Ảnh: Hoàng Lam).

Ngày 18/12/1972, toàn Trung đoàn 267 vào trực ban sẵn sàng chiến đấu. 16h cùng ngày, Bộ Tổng Tham mưu thông báo có 32 chiếc B52 xuất kích từ sân bay An-đéc-xơn (Guam) vào đánh miền Bắc. 19h44, tốp B52 đầu tiên của địch đã vấp phải sự chống trả quyết liệt của lực lượng tên lửa Hà Nội. 20h13, Tiểu đoàn 59, Trung đoàn Tên lửa 261 bảo vệ Hà Nội bắn rơi chiếc B52 đầu tiên.

"Sau khi ném bom Hà Nội, tốp 3 chiếc B52 bay theo hướng phía tây Trường Sơn về căn cứ. Đây là loại máy bay hiện đại nhất của Mỹ lúc bấy giờ, có trang bị nhiều tính năng nhằm tránh sự phát hiện của đối phương. Rada không bắt được tín hiệu mục tiêu nhưng bắt được dải nhiễu tạp trong đội hình. Trên cơ sở phân tích thì dải nhiễu này là của máy bay B52. Sau khi xác định được độ cao, cự ly, chúng tôi báo cáo lên tiểu đoàn trưởng. Tiểu đoàn trưởng hạ lệnh phát hiện được B52, chỉ có phóng!", AHLLVTND Hoàng Văn Nam nhớ lại.

Cuộc chia lửa cách Hà Nội gần 300km trong trận Điện Biên Phủ trên không - 5

Chiếc vải dù ngụy trang đài chỉ huy tên lửa SAM II được Thiếu tá Hoàng Văn Nam trao tặng Bảo tàng Quân khu 4 để trưng bày, giới thiệu phục vụ công tác tuyên truyền (Ảnh: Hoàng Lam).

Là sỹ quan chỉ huy, ông trực tiếp nhấn nút phóng 2 quả tên lửa, cách nhau 6 giây. Sau khi quả tên lửa thứ 2 phát nổ, trên màn hình hiện sóng tín hiệu quả tên lửa thứ nhất vượt qua mục tiêu, tín hiệu quả tên lửa thứ 2 vừa trùng tín hiệu B52 tạo thành đám mây che kín mục tiêu. Nhưng phải đến ngày hôm sau, khi nghe thông tin trên sóng phát thanh, ông Nam và đồng đội mới dám tin trên mặt trận cách thủ đô 300 cây số, họ đã loại khỏi vòng chiến đấu chiếc máy bay B52 thứ 2.

Các dữ liệu phân tích sau đó khẳng định, quả tên lửa thứ 2 của kíp chiến đấu Tiểu đoàn 52, Trung đoàn 267 do sỹ quan điều khiển Hoàng Văn Nam chỉ huy đã bắn bị thương một máy bay B52 trong đội hình 3 máy bay B52 trên đường từ Hà Nội về căn cứ.

Cuộc chia lửa cách Hà Nội gần 300km trong trận Điện Biên Phủ trên không - 6

"B52 là máy bay tối tân, có trang bị tính năng nhằm tránh sự phát hiện của đối phương. Rada không bắt được tín hiệu mục tiêu, chỉ bắt được dải nhiễu tạp trong đội hình" (Ảnh: Hoàng Lam).

Ghi nhận chiến công của cán bộ, chiến sỹ Tiểu đoàn 52, Trung đoàn tên lửa 267, Đảng - Nhà nước đã phong tặng tập thể Tiểu đoàn 52 danh hiệu AHLLVTND, các đồng chí trong kíp tên lửa trực tiếp lập chiến công được tặng Huân chương Chiến công hạng Ba, Thiếu tá Hoàng Văn Nam được tặng Huân chương Chiến công hạng Nhì. Đặc biệt, ngày 10/8/2015, Thiếu tá Hoàng Văn Nam vinh dự được Chủ tịch nước ký quyết định phong tặng danh hiệu AHLLVTND.