Có nơi chủ tịch tỉnh rất áp lực, mỗi năm 500 chuyện phải đối thoại, ra tòa

Chiều 26/5, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Tư pháp người chưa thành niên, Luật Phá sản và Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Bà Rịa - Vũng Tàu) thống nhất với việc điều chỉnh thẩm quyền xét xử của TAND theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, song ông băn khoăn khi Luật Tố tụng hành chính hiện hành và dự thảo luật sửa đổi, bổ sung lần này chưa có quy định chế tài xử lý các trường hợp chủ tịch, phó chủ tịch hoặc người được ủy quyền không tham dự phiên tòa, không đối thoại hoặc không cung cấp chứng cứ đúng thời hạn.

"Thực tế, rất ít vụ án có lãnh đạo UBND trực tiếp tham dự, gây khó khăn cho tranh tụng và làm giảm hiệu lực xét xử", ông Hùng nói và đề nghị bổ sung chế tài để đảm bảo trách nhiệm và kỷ luật hành chính trong quá trình tổ chức tố tụng.

Ông cũng chỉ ra Luật Tố tụng hành chính hiện hành chỉ cho phép chủ tịch UBND ủy quyền cho cấp phó cùng cấp, nhưng thực tế lâu nay phổ biến là ủy quyền cho lãnh đạo cơ quan chuyên môn.

Nhấn mạnh điều này không phù hợp với quy định, vị đại biểu đề nghị ban soạn thảo cân nhắc hoặc giữ nguyên để bảo đảm trách nhiệm trực tiếp của người đứng đầu, hoặc mở rộng hợp lý cho phép ủy quyền cho người đứng đầu cơ quan chuyên môn am hiểu vụ việc với điều kiện rõ ràng và chặt chẽ, để quá trình tổ chức thực thi pháp luật đúng quy định.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cũng cho biết phần lớn xét xử các quyết định hành chính là của chủ tịch UBND tỉnh hoặc của UBND tỉnh ủy quyền cho phó chủ tịch. Nhưng thực tế, theo ông Hòa, ít có trường hợp ủy quyền cho phó chủ tịch mà thường cấp tỉnh ủy quyền cho giám đốc và cấp huyện ủy quyền cho trưởng phòng, ví dụ ủy quyền cho chánh thanh tra hay trưởng phòng tài nguyên, tham gia phiên tòa.

Ông Hòa cho rằng quy định như vậy là đúng. Bởi ví dụ tòa án tỉnh mời chủ tịch tham dự nhưng chủ tịch tỉnh "trăm công nghìn việc", có thể ủy quyền cho chánh thanh tra, trưởng phòng tài nguyên và môi trường hoặc giám đốc sở tài nguyên và môi trường, vì quyết định hành chính chủ yếu là đất đai, nên ủy quyền như vậy là hợp lý.

Phát biểu lần hai để trao đổi lại với đại biểu Phạm Văn Hòa, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng nhắc lại vướng mắc khi Bộ luật Tố tụng hành chính năm 2015 chưa quy định chế tài xử lý cụ thể trong trường hợp chủ tịch, phó chủ tịch UBND hoặc người được ủy quyền không tham dự phiên tòa hành chính, không tham gia đối thoại hoặc không cung cấp chứng cứ đúng thời hạn theo yêu cầu của tòa án.

Điều này dẫn đến tình trạng phổ biến xin vắng mặt hoặc ủy quyền không đúng thẩm quyền, gây khó khăn cho tình hình tranh tụng và làm giảm tính nghiêm minh của pháp luật.

Vị đại biểu nhìn nhận quy định ủy quyền trong tố tụng hành chính còn quá hẹp, luật hiện chỉ cho phép chủ tịch UBND ủy quyền cho cấp phó, trong khi thực tiễn nhiều vụ việc chuyên sâu, cần cử người đứng đầu cơ quan chuyên môn như Phòng Tài nguyên và môi trường, Phòng Tư pháp, thanh tra... Tuy nhiên, những người này lại không có thẩm quyền theo luật để tham dự hợp lệ dẫn đến bị hoãn phiên tòa hoặc không bảo đảm hiệu quả tố tụng.

Ghi nhận ý kiến của đại biểu Hùng, Chánh án TAND Tối cao Lê Minh Trí cho biết sẽ nghiên cứu để bổ sung.

Ông cũng thừa nhận thực tế luật hiện hành chưa có chế tài rõ ràng về trách nhiệm tố tụng hành chính của chủ tịch UBND.

"Chế tài này tôi đã nói nhiều lần, là nếu không sửa luật sẽ không nghiêm, nhưng bây giờ đòi ra đối thoại thì trong thực tiễn có mâu thuẫn, vì có những địa phương, chủ tịch UBND tỉnh, thành rất áp lực trong công việc, 1 năm có khoảng chừng 500 chuyện phải đối thoại hay là phải ra phiên tòa, như vậy chắc không có thời gian để điều hành, quản lý Nhà nước", ông Trí nói.

Mâu thuẫn này được Chánh án chia sẻ, là nếu đúng, làm nghiêm thì phải có chế tài, nhưng làm nghiêm thì lại "không làm nổi". Vì vậy, cơ quan soạn thảo sẽ nghiên cứu xem chế tài ở mức nào, theo lời ông Trí.