Bộ Xây dựng hướng dẫn áp dụng quy định đã... hết hiệu lực

TS. Lê Hồng Sơn - Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật (Bộ Tư pháp) - vừa ký văn bản gửi Bộ trưởng Bộ Tư pháp báo cáo về kết quả kiểm tra, xử lý theo đơn thư của công dân đối với Công văn số 551/BXD-KTXD ban hành ngày 2/4/2013 của Bộ Xây dựng hướng dẫn điều chỉnh chi phí nhân công để lập, quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình theo quy định tại Nghị định số 103/2012 của Chính phủ.

Hướng dẫn không áp dụng Nghị định đã có hiệu lực (?!)

Theo Cục Kiểm tra văn bản, Công văn số 551/BXD-KTXD của Bộ Xây dựng thuộc loại công văn hành chính, không được thực hiện theo quy trình và thể thức của một văn bản quy phạm pháp luật. Tuy nhiên, nội dung của công văn này lại có chứa các quy phạm pháp luật nên đã vi phạm quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Bên cạnh đó, Công văn số 551/BXD còn đưa ra một số hướng dẫn không phù hợp với pháp luật hiện hành. Cụ thể, tại điểm 1 Công văn số 551/BXD hướng dẫn: “Đối với dự toán xây dựng công trình tại các địa phương mà chi phí nhân công được lập trên cơ sở mức lương tối thiểu vùng quy định tại Nghị định số 70/2011 của Chính phủ đã phù hợp với mức giá nhân công thực tế trên thị trường tại địa phương đó thì không điều chỉnh chi phí nhân công trong dự toán xây dựng công trình theo mức lương tối thiểu vùng theo quy định tại Nghị định số 103/2012/NĐ-CP”.

Cục Kiểm tra văn bản khẳng định hướng dẫn như vậy sẽ khiến quy định về mức lương tối thiểu vùng được Chính phủ quy định cho các thời kỳ không được tuân thủ. Nếu thực hiện nội dung quy định tại Công văn số 551/BXD có các khả năng như sau:

Thứ nhất, sẽ có trường hợp doanh nghiệp không được điều chỉnh giá dự toán công trình xây dựng về chi phí nhân công theo mức lương tối thiểu do Chính phủ quy định cho từng thời kỳ. Đây sẽ là một lý do để doanh nghiệp duy trì việc trả lương theo mức lương thấp hơn mức lương tối thiểu mới, vi phạm quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động, dễ dẫn đến tranh chấp, khiếu kiện, hoặc thậm chí gây ra “điểm nóng” tại các địa phương có công trình xây dựng.

Thứ hai, trường hợp doanh nghiệp thực hiện trả lương cho người lao động đúng quy định của Chính phủ về lương tối thiểu cho từng thời kỳ (mức lương tối thiểu mới được quy định cao hơn) thì sẽ gây khó khăn cho doanh nghiệp trong việc hạch toán - có khả năng buộc phải bù trừ từ các khoản chi khác đã được dự toán dẫn đến ảnh hưởng chất lượng, tiến độ hoàn thành công trình hoặc doanh nghiệp buộc phải chịu lỗ.

Ngoài ra, tại điểm 2 của Công văn số 551/BXD giao cho “các địa phương tính toán, xác định và quyết định việc công bố các hệ số điều chỉnh mức chi phí nhân công cho phù hợp với từng khu vực của địa phương mình quản lý”. Điều này, theo Cục Kiểm tra văn bản, đã làm cho các địa phương lúng túng và thực hiện thiếu thống nhất trong phạm vi toàn quốc, gây khó khăn cho doanh nghiệp khi đầu tư trên các địa bàn khác nhau.

Chính vì những lý lẽ đó, Cục Kiểm tra văn bản đã thông báo, đề nghị Bộ Xây dựng tự kiểm tra, xử lý hủy bỏ Công văn 551/BXD theo quy định của Chính phủ.

Có thể báo cáo Thủ tướng Chính phủ xử lý

Tuy nhiên ngày 25/2 vừa qua ông Phạm Văn Khánh - Vụ trưởng Vụ Kinh tế xây dựng (Bộ Xây dựng) - đã ký Công văn số 04 giải trình Công văn số 551/BXD gửi Cục Kiểm tra văn bản.

Đại diện Bộ  Xây dựng cho rằng theo Nghị định 112/2009 của Chính phủ thì đơn giá xây dựng được lập trên cơ sở tính đúng, tính đủ tiền lương nhân công và phù hợp với mặt bằng thị trường lao động phổ biến của từng khu vực, tỉnh theo từng ngành nghề cần sử dụng. Nghị định 112 cũng quy định UBND cấp tỉnh công bố giá nhân công, giá ca máy và thiết bị thi công theo phương pháp do Bộ Xây dựng hướng dẫn và công bố giá nhân công xây dựng trên địa bàn tỉnh làm cơ sở tham khảo cho việc lập đơn giá xây dựng công trình. Tuy nhiên, thực tế một số địa phương chưa công bố giá nhân công theo quy định của Nghị định số 112, nên nhiều chủ đầu tư áp dụng mức lương tối thiểu vùng theo quy định của Chính phủ tại Nghị định 103/2012. Việc xác định đơn giá nhân công theo phương pháp này sẽ làm cho đơn giá nhân công ở một số vùng cao hơn, gây thất thoát, lãng phí trong đầu tư xây dựng.

Đại diện Bộ Xây dựng khẳng định việc ban hành Công văn 551/BXD để nhắc nhở các bộ, ngành, địa phương thực hiện việc quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình theo quy định của Nghị định số 112 của Chính phủ, đồng thời hạn chế thất thoát, lãng phí trong đầu tư xây dựng.

Công văn số 551/BXD hoàn toàn không cản trở các doanh nghiệp xây dựng trong việc trả lương cho người lao động theo quy định về mức lương tối thiểu vùng quy định tại các nghị định của Chính phủ. Nội dung công văn có căn cứ, phù hợp với quy định về chức năng, nhiệm vụ của Bộ Xây dựng. Bộ Xây dựng đã hoàn thiện và sẽ ban hành thông tư hướng dẫn xác định đơn giá nhân công trong quản lý chi phí đầu tư xây dựng cơ bản trong tháng 2/2015.

Tuy nhiên, Cục Kiểm tra văn bản khẳng định việc tuân thủ quy định của Chính phủ tại Nghị định số 103/2012 về lương tối thiểu vùng không phải là lý do gây thất thoát, lãng phí. Khi Nghị định số 103/2012 có hiệu lực, buộc các chủ thể phải tuân thủ các quy định tại nghị định này khi xác định lương tối thiểu trả cho người lao động, không thể tiếp tục áp dụng mức lương tối thiểu tại Nghị định số 70/2011 - thấp hơn mức lương mới đã được Nghị định số 103 quy định, thay thế.

“Công văn số 04/BXD của Bộ Xây dựng cho rằng “văn bản số 551 hoàn toàn không cản trở các doanh nghiệp xây dựng trong việc trả lượng cho người lao động theo quy định về mức lương tối thiểu vùng quy định tại các nghị định của Chính phủ” đã mâu thuẫn với nội dung cụ thể tại chính Công văn số 551/BXD của Bộ Xây dựng yêu cầu “không điều chỉnh chi phí nhân công trong dự toán xây dựng công trình theo mức lương tối thiểu vùng theo quy định tại Nghị định số 103/2012”- Cục Kiểm tra văn bản phân tích.

Hơn nữa, thời điểm ban hành Công văn số 551/BXD là ngày 2/4/2013, trong khi đó Nghị định số 103/2012 đã được ban hành trước Công văn số 551/BXD khá lâu, cụ thể là ngày 4/12/2012 để thay thế Nghị định số 70/2011.

Theo Cục Kiểm tra văn bản, trong quá trình lập hồ sơ dự thầu, khi Nghị định 103/2012 đã có hiệu lực - thay thế Nghị định số 70/2011, các bên tham gia đấu thầu đều căn cứ vào nghị định hiện hành của Chính phủ về lương tối thiểu vùng để xác định đơn giá nhân công (nguyên tắc này được tuân thủ trong suốt quá trình từ năm 2008 cho đến nay - Chính phủ đã 7 lần điều chỉnh mức lương tối thiểu vùng). Việc Công văn số 551/BXD hướng dẫn tại điểm 1 chỉ áp dụng Nghị định số 70/2011 mà không áp dụng Nghị định số 103/2012 về lương tối thiểu vùng đã đặt các doanh nghiệp, các địa phương tuân thủ, nghiêm túc thực hiện Nghị định số 103/2012 vào tình trạng bất khả kháng, gặp khó khăn trong việc xem xét, điều chỉnh hay không điều chỉnh chi phí nhân công đã được xác lập, được đưa vào dự toán, lập hồ sơ đấu thầu khi Nghị định số 103/2012/NĐ-CP đang có hiệu lực thi hành.

Hơn nữa, mặc dù Công văn số 04/BXD nói trong tháng 2/2015 Bộ Xây dựng sẽ ban hành Thông tư hướng dẫn xác định đơn giá nhân công trong quản lý chi phí đầu tư xây dựng cơ bản để thay thế, khắc phục những khiếm khuyết đã thể hiện tại Công văn số 551/BXD nhưng đến nay (cuối tháng 3/2015), thông tư này vẫn chưa được kịp thời ban hành (?!).

Nghị định số 40/2010 của Chính phủ về kiểm tra, xử lý văn bản quy phạm pháp luật quy định : “Trường hợp cơ quan, người ban hành văn bản trái pháp luật không xử lý hoặc Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản không nhất trí với kết quả xử lý thì Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản báo cáo Bộ trưởng Bộ Tư pháp tiến hành xử lý”.

“Cục Kiểm tra văn bản kính đề nghị Bộ trưởng xem xét tính hợp pháp và việc xử lý tiếp Công văn số 551/BXD của Bộ Xây dựng theo quy định của Chính phủ. Trường hợp cần thiết, Bộ trưởng có thể báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, xử lý để bảo đảm nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa; tính hợp pháp, tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật; bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động, của doanh nghiệp”- văn bản của Cục Kiểm tra văn bản kiến nghị Bộ trưởng Bộ Tư pháp.

Kha Xuân Lộc