Bộ trưởng TN-MT nói về việc cho chủ đầu tư thỏa thuận với người sử dụng đất

Trước phiên thảo luận tại hội trường về dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà đã có báo cáo gửi đại biểu Quốc hội nêu ý kiến một số nội dung tiếp thu, giải trình.

Về thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh quy định tại Điều 85 dự thảo luật,  một số ý kiến đề nghị mở rộng phạm vi thu hồi đất như "làm cơ sở an dưỡng, cơ sở nghỉ dưỡng, cơ sở điều dưỡng và phục hồi chức năng", "làm cơ sở giáo dục bắt buộc, trường giáo dưỡng và khu lao động cải tạo hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân trại biên do Bộ Quốc phòng, Bộ Công an quản lý" và giao Chính phủ quy định chi tiết.

Ông Trần Hồng Hà cho biết, dự thảo luật đã được xây dựng trên cơ sở ý kiến của Bộ Quốc phòng và Bộ Công an, các bộ ngành liên quan đã quy định rõ các trường hợp thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, trong đó đã bao gồm các trường hợp như ý kiến đại biểu nêu. Theo khoản 3 Điều 54 Hiến pháp năm 2013, Nhà nước thu hồi đất trong trường hợp thật cần thiết do luật định vì mục đích quốc phòng, an ninh. Do vậy, các trường hợp Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh phải được quy định cụ thể trong luật để bảo đảm nguyên tắc hiến định. Cơ quan soạn thảo xin giữ như quy định trong dự thảo Luật.

Về thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng (Điều 86), Bộ trưởng Trần Hồng Hà phân tích, Nghị quyết số 18-NQ/TW đã xác định "thực hiện việc giao đất, cho thuê đất chủ yếu thông qua đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu dự án có sử dụng đất". Do đó cần phải thu hồi đất để có quỹ đất phục vụ cho mục tiêu trên.

Tuy nhiên Nghị quyết 18 cũng yêu cầu "tiếp tục thực hiện cơ chế tự thỏa thuận giữa người dân và doanh nghiệp trong chuyển nhượng quyền sử dụng đất để thực hiện các dự án đô thị, nhà ở thương mại".

"Đây là nội dung quan trọng, còn nhiều ý kiến khác nhau, quyết định đến phương thức tiếp cận, chuyển dịch đất đai, ảnh hưởng đến việc thống nhất quản lý nhà nước về đất đai, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất, dễ phát sinh khiếu kiện. Cơ quan chủ trì soạn thảo sẽ tiếp tục nghiên cứu, đồng thời đề nghị Quốc hội tập trung thảo luận quyết định vấn đề này trong quá trình hoàn thiện dự thảo Luật Đất đai", ông Hà cho hay

Trước ý kiến đề nghị làm rõ tiêu chí, điều kiện, nội hàm thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, cơ quan soạn thảo nêu rõ: Điều 86 dự thảo luật đã thể chế định hướng đổi mới chính sách đất đai theo Nghị quyết số 18-NQ/TW, trong đó có quy định về điều kiện, tiêu chí thu hồi đất cho mục đích phát triển kinh tế xã hội, vì lợi ích quốc gia, công cộng đến từng loại dự án. Cơ quan chủ trì soạn thảo sẽ tiếp tục nghiên cứu, bổ sung hoàn thiện dự thảo luật. 

Ngoài ra, Điều 125 và Điều 126 dự thảo luật quy định dự án đô thị, nhà ở thương mại thuộc trường hợp phải đấu giá đất, đấu thầu dự án có sử dụng đất. vì vậy trong trường hợp này Nhà nước phải thu hồi đất để thực hiện. Việc đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu dự án có sử dụng đất ngoài việc tạo sự công bằng, minh bạch trong tiếp cận đất đai còn tạo ra nguồn thu lớn vào ngân sách nhà nước để phục vụ lợi ích quốc gia, công cộng, nhằm điều tiết hợp lý, hiệu quả nguồn thu từ tiền sử dụng đất, tiền thuê đất bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, người có đất thu hồi và nhà đầu tư.

Đối với ý kiến quy định cho chủ đầu tư thỏa thuận với người sử dụng đất để thực hiện dự án đô thị, nhà ở thương mại, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho rằng dự thảo luật đã quy định tại Điều 138.

"Tuy nhiên, nội dung này còn có nhiều ý kiến khác nhau, vì khi thực hiện đồng thời hai cơ chế sẽ có sự so bì về mức giá bồi thường gây phát sinh khiếu kiện. Đồng thời, khó thực hiện chủ trương Nhà nước giao đất, cho thuê đất chủ yếu thông qua đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu dự án có sử dụng đất và không điều tiết phần giá trị tăng thêm từ đất không phải do người sử dụng đất tạo ra như yêu cầu tại Nghị quyết 18", Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường thông tin.

Về nguyên tắc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất (Điều 97, Điều 106, Điều 114), đại diện cơ quan soạn thảo, ông Trần Hồng Hà xin tiếp thu ý kiến đề nghị bổ sung nguyên tắc bồi thường thiệt hại về tài sản, ngừng sản xuất, kinh doanh khi Nhà nước thu hồi đất; nguyên tắc tái định cư phải bảo đảm dân chủ, công bằng, công khai, kịp thời và đúng quy định của pháp luật.

Nhiều ý kiến đề nghị quy định chi tiết, cụ thể nguyên tắc bảo đảm người có đất bị thu hồi có chỗ ở, đảm bảo thu nhập và điều kiện sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ, có cơ chế phân công giám sát, đánh giá việc thi hành. Giải đáp, cơ quan soạn cho rằng nguyên tắc này đã được quy định chi tiết tại các điều trong dự thảo luật.

Cụ thể, đa dạng hình thức bồi thường bằng tiền, bằng đất, bằng nhà ở; các khoản hỗ trợ như hỗ trợ ổn định đời sống, sản xuất, hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm, hỗ trợ tái định cư; hỗ trợ cho trẻ em chưa đến tuổi lao động, người khuyết tật, người cao tuổi có đất thu hồi; bồi thường thiệt hại về nhà ở, công trình sinh hoạt theo đơn giá xây mới có tiêu chuẩn kỹ thuật tương đương; khu tái định cư bảo đảm các điều kiện về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội; ưu tiên tái định cư tại chỗ.

"Cơ chế giám sát, theo dõi việc thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư đã được quy định tại Điều 228 và Điều 229 dự thảo luật. Cơ quan soạn thảo xin tiếp tục nghiên cứu để hoàn thiện dự thảo luật", Bộ trưởng Hà hứa.