Trong câu chuyện về hơn một tháng "đấu" sức, "đấu" trí với Covid-19, Bí thư Tỉnh ủy Bắc Giang Dương Văn Thái chia sẻ: "Cuộc chiến chống dịch thực sự như chống giặc, "địch" ở khắp nơi, phải làm sao khoanh vùng, dồn, gom lại được. Đến giờ, không chỉ khoanh vùng được dịch, chúng tôi đã thu hẹp được dịch"….

- Bước vào cuộc chiến chống Covid-19 trong đợt dịch bùng phát lần thứ 4 tại Việt Nam, từ ca bệnh đầu tiên phát hiện, tới nay, Bắc Giang đã ghi nhận trên 4.000 trường hợp mắc bệnh, trở thành vùng dịch lớn nhất cả nước. Bắc Giang hẳn là đã phải gồng mình chống dịch hơn một tháng qua?

- Phải nói là Bắc Giang đã làm hết sức mình để chống dịch. Dịch bùng phát ở tỉnh chúng tôi bắt đầu từ 7/5, khi phát hiện ca bệnh cộng đồng trong một gia đình ở xã Phương Sơn, huyện Lục Nam nhưng chúng tôi dập được ngay. Căng thẳng thực sự bắt đầu là ở ca bệnh thứ 2, phát hiện ngày 8/5 ở khu công nghiệp (KCN), là công nhân ở Hữu Lũng, Lạng Sơn làm việc tại một doanh nghiệp ở KCN Vân Trung, có liên quan đến ổ dịch tại một bệnh viện trung ương.

Sau thời điểm phát hiện ca bệnh này là những ngày "choáng váng" vì tốc độ lây lan dịch quá nhanh. Tầm soát trong KCN Vân Trung, rồi sang tới KCN Quang Châu, mới chỉ xét nghiệm ở một doanh nghiệp có công nhân đi chung xe tuyến Hữu Lũng (Lạng Sơn) - Bắc Giang hàng ngày với ca bệnh thứ 2 (Công ty Hosiden của Hàn Quốc) đã phát hiện hàng chục trường hợp dương tính. Doanh nghiệp này có 4.000 công nhân, khi tầm soát xong, xác định dịch liên quan 7 doanh nghiệp thì số ca bệnh đã lên tới hơn 1.000 người, chỉ trong 10 ngày, từ 8/5-18/5.

- 18/5 là ngày Bắc Giang quyết định tạm dừng hoạt động cả 4 khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh, nơi đang tạo ra giá trị sản xuất công nghiệp cả nghìn tỷ mỗi ngày, đóng góp 5% kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Là người lãnh đạo đứng đầu tỉnh, chịu trách nhiệm toàn diện về các hoạt động chống dịch của Bắc Giang, những yếu tố nào được "đưa lên bàn cân" thời điểm đó, thưa ông?

- Chúng tôi buộc phải ra quyết định tạm dừng 4 khu công nghiệp sau rất nhiều tính toán "căng như dây đàn". Khi đó, đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh Lê Ánh Dương tổ chức họp, lúc đầu có đến 80% các doanh nghiệp không đồng ý dừng sản xuất, nhưng sau khi phân tích thì cơ bản họ đã hiểu và nhất trí  vì thực sự, mỗi ngày dừng hoạt động, thất thu, thiệt hại khó tính nổi. Nhưng tốc độ lây lan dịch bệnh nhanh như vậy mà không dừng thì cũng không thể nói trước mức độ bùng phát sẽ thế nào. Nếu chúng tôi không dừng thì trong thời gian ngắn, 140.000 công nhân trong 4 khu công nghiệp này có khả năng "dính" bệnh hết, hậu quả thì chắc ai cũng phải "rùng mình" khi nghĩ tới.

Dù luôn quán triệt và thực hiện nghiêm túc tinh thần chỉ đạo của Trung ương về thực hiện "mục tiêu kép", vừa chống dịch, vừa duy trì sản xuất nhưng thời điểm đó, chúng tôi vẫn phải lựa chọn mục tiêu nào ưu tiên hơn. Lãnh đạo tỉnh Bắc Giang cùng bàn bạc, thống nhất chốt lại, vẫn phải đặt sự an toàn cho người dân lên trước hết. Mục tiêu được xác định là dập dịch nhanh nhất có thể để sớm thiết lập trạng thái bình thường mới, mà muốn vậy thì phải tạm dừng các khu công nghiệp.

- Cả nước trải qua 4 đợt dịch bùng phát, lãnh đạo nhiều địa phương như Đà Nẵng, Hải Dương từng chia sẻ về áp lực, những quyết định cân não khi buộc phải thực hiện cách ly trên diện rộng tại tỉnh, thành mình vì những vấn đề lớn với kinh tế, đời sống người dân phải giải quyết khi đó. Trường hợp của Bắc Giang, dừng khu công nghiệp thì cùng lúc hàng chục ngàn công nhân "mắc kẹt" lại.  Bí thư có lựa chọn nào khác thời điểm đó?

- Tạm dừng hoạt động các khu công nghiệp là một quyết định hết sức khó khăn đối với lãnh đạo tỉnh Bắc Giang. Sau khi phân tích, đánh giá và xác định các phương án, tính hiệu quả để lựa chọn, dù chúng tôi thống nhất phải tạm dừng các khu công nghiệp nhưng dừng thế nào cũng là một bài toán "nghiệt ngã" đặt ra.

Khi đó, đã có hơn 1.000 công nhân mắc bệnh, dừng tất cả các nhà máy, dây chuyền sản xuất mà không giữ chân số công nhân hơn 60.000 người, đến từ 61/63 tỉnh, thành phố trên cả nước thì rất nguy hiểm. Nếu số người có nguy cơ cao là nguồn bệnh này "ùa" về các địa phương sẽ làm lây lan dịch ra cả nước.

Vậy nên tạm dừng 4 khu công nghiệp đồng nghĩa với việc chúng tôi phải ra quyết định phong tỏa toàn bộ các khu công nhân thuê trọ trên địa bàn huyện Việt Yên và 3 xã của huyện Yên Dũng để giữ chân những người này lại. Thời điểm đó, Ban Thường vụ Tỉnh ủy giao UBND tỉnh nhiệm vụ vận động, kêu gọi công nhân ở lại Bắc Giang để triển khai các biện pháp phòng chống dịch.

Quyết định tạm dừng hoạt động các khu công nghiệp là tính toán khó khăn thì quyết định dừng và giữ 60.000 công nhân ngoài tỉnh ở lại thực sự là "cân não" vì điều đó đồng nghĩa với việc Bắc Giang phải chấp nhận rủi ro, chấp nhận vất vả. Rủi ro là nguy cơ dịch bùng phát lớn rất cao, trong khi điều kiện của Bắc Giang còn rất khó khăn. Vất vả vì khối lượng công việc sẽ rất lớn, nhất là việc lo đảm bảo hậu cần cho số lượng lớn người như vậy ở khu cách ly và vùng phong tỏa.

Chúng tôi đã chọn phương án chấp nhận rủi ro, chấp nhận vất vả, với quan điểm "Bắc Giang phải vì cả nước". Và cho đến giờ, tôi vẫn thấy đó là quyết định đúng đắn.

- Việc dịch bệnh tấn công thẳng vào các khu công nghiệp hẳn là một "đòn" rất nặng với Bắc Giang khi Việt Nam chưa từng có kinh nghiệm chống dịch tại địa bàn này. Ở bên ngoài, có thể cảm nhận sức nóng của Bắc Giang từ thông tin số lượng F0 tăng lên từng ngày, từ những cuộc họp dày đặc của các cấp lãnh đạo Trung ương với địa phương. Là vị tư lệnh trên "chiến địa", cảm nhận của Bí thư về những thời điểm kịch tính trong trận chiến hơn một tháng qua như thế nào?

- Đây đúng là lần đầu tiên dịch Covid-19 bùng phát trong các khu công nghiệp tại Việt Nam, cả nước chưa có kinh nghiệm trong xử lý, ứng phó. Tuần đầu tiên, từ khi phát hiện ca bệnh ở khu công nghiệp Vân Trung, đúng là chúng tôi chật vật "chạy theo dịch", cứ tầm soát đến đâu, Covid-19 đã lại lây lan với tốc độ nhanh hơn, rộng hơn.

Mà đợt dịch này, virus thuộc chủng Ấn Độ, tốc độ lây lan rất nhanh, một chu kỳ rút lại chỉ 3-4 ngày so với mức 7-10 ngày các đợt dịch trước đây. Lúc chúng tôi phát hiện các ca F0 tại Công ty Hosiden thì đã chậm mất 7 ngày, tức qua 2 chu kỳ lây nhiễm rồi.

Nói thật là rất áp lực. Trong giai đoạn đỉnh dịch, mỗi ngày lại nhận tin thêm 200, rồi hơn 200 ca F0, thực sự tôi cũng lo lắng, day dứt lắm, suy nghĩ làm thế nào để sớm khống chế được dịch. Từ nỗi lo đó, tôi bàn với tập thể lãnh đạo cấp ủy, có những cuộc họp thâu đêm, chạy đua với thời gian. 17h chiều nào tôi cũng chủ trì họp với Ban chỉ đạo phòng chống Covid-19 của tỉnh, thường là làm việc đến 20-21 giờ để theo sát tình hình.

- Bí thư đã trực tiếp chủ trì các cuộc họp, chỉ đạo chống dịch như vậy, ông xử lý thế nào để làm chuyển biến tình hình?

- Chúng tôi thống nhất, phải giữ bình tĩnh, không hoang mang, quyết tâm cao để chặn dịch chứ không chạy theo dịch nữa. Chúng tôi thống nhất phương châm chỉ đạo là "bình tĩnh, đoàn kết, quyết tâm, thần tốc, sáng tạo, hiệu quả". Yêu cầu tập trung cao độ, từ 15/5, tỉnh đã chỉ đạo tạm dừng các hoạt động khác để huy động cả hệ thống chính trị tham gia chống dịch.

Tôi nhớ chiều ngày 15/5, tôi cùng đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh xuống Ban Quản lý các Khu công nghiệp họp, sau khi nghe đồng chí Phó Chủ tịch báo cáo về tình hình dịch, tôi đã gọi điện cho đồng chí Bộ trưởng Bộ Y tế đề nghị hỗ trợ. Ngay tối hôm đó, Bộ trưởng cử một bộ phận thường trực do Thứ trưởng Nguyễn Trường Sơn dẫn đầu về Bắc Giang. Đoàn Bộ Y tế họp với tỉnh đến 23h30 đêm hôm đó để bàn biện pháp và quyết định thực hiện ngay các hướng "chặn đầu dịch", đẩy nhanh gấp hàng chục lần tốc độ xét nghiệm, truy vết, thần tốc xây dựng bệnh viện dã chiến…

Khu nhà thi đấu thể thao của tỉnh được chuyển thành bệnh viện 620 giường trong… 3 ngày. Trung tâm điều trị bệnh nhân nặng (ICU) thiết lập tại Bệnh viện tâm thần của tỉnh cũng hoàn thành với chừng đó thời gian, quy mô 100 giường bệnh, lớn nhất cả nước từ trước tới nay. Có vậy mới đủ sức xử lý trong những ngày cao điểm, hơn 200 ca F0 được xác định. 

Thực sự giờ nhìn lại những ngày "hành quân thần tốc" đó chúng tôi cũng không hình dung ra sao mọi việc có thể hoàn thành được như vậy.

Sau hơn một tháng, có thể nói cuộc chiến chống dịch thực sự như chống giặc, "địch" ở khắp nơi, phải làm sao khoanh vùng, dồn, gom lại được. Đến giờ, không chỉ khoanh vùng được dịch, chúng tôi đã thu hẹp được dịch. Hiện, nguồn lây bệnh chỉ còn trong khu cách ly tập trung, khu nhà trọ đã được phong tỏa. Chúng tôi đã khống chế được, không để dịch lây từ khu cách ly, khu vực phong tỏa ra cộng đồng, đây là nỗ lực rất lớn.

- Trở lại thời điểm khi đợt dịch thứ 4 khởi phát, ngày 27/4, Thường trực Ban Bí thư đã có công điện "chấn chỉnh" công tác chống dịch trước thực tế một số địa phương, bộ, ngành đã có biểu hiện lơ là, chủ quan. Thường trực Ban Bí thư giao Bí thư tỉnh ủy, thành ủy trực tiếp chỉ đạo thực hiện công tác phòng, chống dịch tại địa phương, chịu trách nhiệm trước Bộ Chính trị, Ban Bí thư về các hoạt động phòng, chống dịch bệnh trên địa bàn, phạm vi quản lý. Trực tiếp trải nghiệm về trách nhiệm của người đứng đầu trong đợt chống dịch lịch sử này, Bí thư đánh giá thể nào về việc phát huy vai trò của người đứng đầu như yêu cầu Ban Bí thư Trung ương Đảng đề ra?

- Thực ra không chỉ riêng chống dịch, trong tất cả công việc, vai trò người đứng đầu rất quan trọng và từng việc đều phải xác định trách nhiệm người đứng đầu. Đặc biệt, trong chống dịch, vì tính chất "như chống giặc" nên cần người đứng đầu cấp ủy vì phải lãnh đạo toàn diện, phải huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc.

Như chuyện bài toán cân não đặt ra với Bắc Giang khi phải giữ hơn 60.000 công nhân trong khu phong tỏa và hơn 10.000 F1 trong các khu cách ly tập trung, riêng việc lo đảm bảo hậu cần cho số người như vậy đã không hề đơn giản. Mỗi ngày, tổng công nhân trong khu phong tỏa sử dụng gần 20 tấn gạo, chi phí lo lương thực, thực phẩm lên tới 7 tỷ đồng. Lập tức phải huy động lực lượng như quân đội (Sư đoàn 3 Sao vàng) lo nấu hơn 2.500 suất ăn/ngày, rồi các trường học, hầu hết các cô giáo, hội phụ nữ xã cùng tham gia phục vụ hậu cần, cơm nước cho các khu cách ly tập trung. Liên đoàn lao động tỉnh, Đoàn thanh niên đã triển khai 29 "siêu thị 0 đồng", Mặt trận Tổ quốc kêu gọi nhân dân ủng hộ để duy trì hoạt động những điểm cung cấp nhu yếu phẩm này, phục vụ số công nhân "mắc kẹt".

Trong quá trình chống dịch, tập thể lãnh đạo tỉnh chúng tôi cũng phải "nảy lửa" với cấp dưới đấy. Tinh thần thực sự đoàn kết nhưng không thể là "đoàn kết xuôi chiều" được.

Thực tiễn đợt dịch này ở Bắc Giang cho thấy, ở địa bàn nào người đứng đầu cấp ủy, chính quyền mà bản lĩnh vững vàng, năng động, sáng tạo, chủ động quyết liệt thì hiệu quả mang lại rất tốt. Có thể nói, đây cũng là dịp để chúng tôi đánh giá cán bộ một cách toàn diện nhất, có thể nhìn nhận thấu hết các phẩm chất, ưu/khuyết điểm của từng nhân sự.

- Nếu kiểm điểm trách nhiệm, báo cáo Ban Bí thư việc thực hiện chức trách người đứng đầu trong đợt chống dịch lần này, ông sẽ nói gì? Còn việc gì có thể làm, còn điều gì đáng tiếc?

- Có thể nói những gì làm được thì Bắc Giang đã làm hết rồi, cùng với Bộ phận thường trực của Bộ Y tế. Ngày 10/6 vừa qua, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Trường Sơn cùng đoàn công tác của Bộ Y tế chia tay Bắc Giang, rút quân về để hỗ trợ tỉnh, thành khác. Lãnh đạo Bộ cũng chia sẻ chân thành, đợt dịch này ở Bắc Giang ngành cũng học được nhiều kinh nghiệm mà chỉ có thể rút ra từ thực tiễn. Bộ Y tế cũng ghi nhận Bắc Giang chống dịch một cách quyết liệt, đồng bộ với cả hệ thống chính trị vào cuộc.

Tỉnh chúng tôi cũng thực sự may mắn khi nhận được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo. Thủ tướng tối nào cũng điện thoại cho tôi, nhiều hôm 1h đêm vẫn trao đổi tình hình, có khó khăn gì Thủ tướng chỉ đạo hỗ trợ ngay. Các bộ ngành, đặc biệt là Bộ Y tế, Công an, Quốc phòng, Quân khu I đều trợ giúp Bắc Giang rất kịp thời. Rồi các tỉnh bạn và người dân cả nước đã hướng về Bắc Giang, "vì Bắc Giang" khi Bắc Giang đã "vì cả nước".

- Xin cảm ơn Bí thư và chúc Bắc Giang sớm vượt qua khó khăn, khôi phục sản xuất!