27 tuyến đường BOT phải "cắt" cả trăm năm thu phí: Bộ Giao thông nói gì?

Bộ GTVT cho biết, Bộ luôn cập nhật kiểm soát và cơ bản chi phí thực tế của các dự án đều giảm so với tổng mức đầu tư do một số nguyên nhân chủ yếu như: Tiến độ dự án được rút ngắn nên giảm bù giá vật liệu và giảm lãi vay trong thời gian xây dựng; Chỉ số giá xây dựng và lãi suất vốn vay trong giai đoạn 2012-2015 đều giảm so với giai đoạn 2009-2011 nên không sử dụng đến dự phòng trượt giá theo quy định; Quy mô các dự án đầu tư được tư vấn lập và Bộ GTVT phê duyệt phù hợp với quy hoạch phát triển giao thông vận tải đường bộ Việt Nam và Quy hoạch đô thị các địa phương theo đúng quy định.

Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện, Bộ GTVT đã rà soát và thấy rằng các quy hoạch đô thị được địa phương phê duyệt có quy mô lớn hơn nhu cầu thực tế giai đoạn này. Để đảm bảo hiệu quả đầu tư của dự án nói riêng và của xã hội nói chung, Bộ GTVT đã chỉ đạo rà soát và điều chỉnh thu hẹp quy mô mặt cắt ngang các đoạn qua đô thị... dẫn đến giảm chi phí đầu tư.

“Tất cả các hợp đồng BOT đều quy định, thời gian thu phí ban đầu chỉ là dự kiến và thời gian thu phí chính thức phải được xác định lại theo giá trị quyết toán công trình phù hợp với các kết luận thanh tra, kiểm toán. Đồng thời, thông tin thường xuyên được cập nhật khi có biến động về lãi suất, lưu lượng xe so với dự kiến ban đầu. Như vậy, thời gian thu phí không ảnh hưởng đến mức phí người dân phải trả mà phụ thuộc vào giá trị quyết toán và lưu lượng xe” - Bộ GTVT nhấn mạnh.

Theo Bộ này, nếu dự án đầu tư lập phù hợp, các yếu tố kinh tế vĩ mô ổn định và quản lý đầu tư tốt thì việc rút ngắn thời gian thu phí là tất yếu. Mỗi dự án cũng được dự liệu trước phương án điều chỉnh trong hợp đồng BOT.

Thực tế, một số dự án chưa được Kiểm toán nhà nước kiểm toán, trước đó, Bộ GTVT đã đàm phán ký hợp đồng điều chỉnh rút ngắn thời gian thu phí. Dẫn chứng được đưa ra với dự án Quốc lộ 10 đoạn La Uyên - Tân Đệ được điều chỉnh rút ngắn thời gian thu phí tạm tính ban đầu từ 21,33 năm xuống còn 10 năm 3 tháng. Dự án cầu Rạch Miễu, Quốc lộ 60, tỉnh Bến Tre được điều chỉnh rút ngắn thời gian thu phí tạm tính ban đầu từ 22 năm 10 tháng xuống còn 13 năm 5 tháng…

Về tổng mức đầu tư dự án, theo quy định của Chính phủ, được tính là chi phí dự tính. Tổng mức đầu tư là cơ sở để chủ đầu tư lập kế hoạch và quản lý vốn khi thực hiện đầu tư xây dựng công trình. Trong bước lập dự án đầu tư, không thể tính toán chính xác chi phí thực tế đầu tư xây dựng công trình. Thông tư số 04/2010/TT-BXD ngày 26/5/2010 của Bộ Xây dựng thậm chí còn cho phép tính tổng mức đầu tư dựa trên suất vốn đầu tư xây dựng công trình.

Do vậy, giá trị tổng mức đầu tư không phản ánh đúng chi phí thực tế thực hiện công trình nên trong Hợp đồng BOT, Bộ GTVT và Nhóm công tác liên ngành (gồm có Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, địa phương liên quan) đã quy định việc sử dụng giá trị quyết toán phù hợp với các kết luận thanh tra, kiểm toán được cơ quan có thẩm quyền chấp thuận là giá trị cuối cùng để xác định thời gian hoàn vốn cho dự án.

Đối với chi phí dự phòng, theo quy định, khi sử dụng cho mỗi dự án phải được Bộ GTVT chấp thuận. Lãi suất thì được cập nhật theo thực tế khi vượt quá một biên độ nhất định. Các điều khoản này nhằm đảm bảo quản lý chặt chẽ chi phí đầu tư xây dựng công trình và xác định chính xác thời gian thu phí hoàn vốn đầu tư.

Để làm cơ sở quyết toán điều chỉnh hợp đồng, từ ngày 28/4/2014, Bộ GTVT đã chủ động có văn bản đề nghị Kiểm toán Nhà nước hỗ trợ kiểm toán tất cả các dự án BOT. Đến nay, Kiểm toán Nhà nước đã hoàn thành 27 dự án và đang tiếp tục kiểm toán các dự án trong thời gian tới.

Bên cạnh đó, Bộ GTVT đã phân giao nhiệm vụ cụ thể rõ ràng cho các Ban QLDA quản lý, giám sát các dự án BOT trong quá trình triển khai thực hiện, Tổng cục Đường bộ Việt Nam theo dõi trong quá trình vận hành khai thác thu phí.

Châu Như Quỳnh