“Tham nhũng ngày càng xâm nhập sâu rộng vào khu vực ngoài Nhà nước”

Ngày 9/12, Thanh tra Chính phủ phối hợp với Văn phòng Cơ quan phòng chống ma túy và tội phạm của Liên Hợp Quốc tại Việt Nam tổ chức hội thảo “Phòng, chống tham nhũng trong khu vực ngoài Nhà nước”.

Phó Tổng Thanh tra Thường trực Thanh tra Chính phủ Nguyễn Quốc Đoàn nhấn mạnh tham nhũng là một trong những vấn nạn cố hữu của nhiều quốc gia, tác động tiêu cực đến đời sống xã hội, đe dọa sự ổn định và cản trở phát triển kinh tế - xã hội.

“Không chỉ tồn tại trong khu vực Nhà nước, tham nhũng ngày càng xâm nhập sâu rộng vào khu vực ngoài Nhà nước”, ông Đoàn nói và dẫn chứng thực tiễn điều tra, xử lý các vụ việc thời gian qua cho thấy tham nhũng ngoài Nhà nước diễn biến phức tạp, xuất hiện trong nhiều lĩnh vực như bất động sản, ngân hàng, chứng khoán, trái phiếu... với phạm vi ảnh hưởng, mức độ thiệt hại lớn.

Lãnh đạo Thanh tra Chính phủ cho biết các hành vi tham nhũng thường được thực hiện bằng thủ đoạn tinh vi, thông qua cấu kết giữa doanh nghiệp và người có chức vụ, quyền hạn; bảo kê cho doanh nghiệp “thân hữu, sân sau” nhằm trúng thầu, giành lợi thế kinh doanh, chiếm đoạt tài sản hoặc móc ngoặc, hối lộ để giải quyết công việc...

Nhận thức rõ tác hại của tham nhũng ngoài khu vực Nhà nước, Việt Nam đã nỗ lực hoàn thiện khung pháp lý phòng, chống tham nhũng. Trong đó, Luật Phòng chống tham nhũng 2018 lần đầu mở rộng phạm vi điều chỉnh sang khu vực ngoài Nhà nước, đánh dấu bước ngoặt quan trọng, thể hiện quyết tâm của Đảng và Nhà nước trong bảo đảm minh bạch, liêm chính và công bằng giữa hai khu vực.

Ông Đoàn khẳng định Việt Nam đang tiếp tục xây dựng, bổ sung chính sách nhằm tăng cường minh bạch, kiểm soát xung đột lợi ích và nâng cao trách nhiệm giải trình cũng như củng cố quản trị doanh nghiệp.

Hội thảo này là hoạt động quan trọng trong khuôn khổ hợp tác, diễn ra đúng dịp kỷ niệm 20 năm thực thi Công ước Liên Hợp Quốc về chống tham nhũng (14/12/2005-14/12/2025) và hưởng ứng Ngày Quốc tế phòng, chống tham nhũng 9/12.

Thanh tra Chính phủ sẽ nghiên cứu, tổng hợp toàn bộ ý kiến tại hội thảo để tham mưu Đảng và Nhà nước hoàn thiện chính sách, pháp luật, nâng cao hiệu lực công tác phòng chống tham nhũng, nhất là trong khu vực ngoài Nhà nước. Từ đó hướng đến xây dựng nền kinh tế liêm chính, minh bạch, phù hợp thông lệ quốc tế.

Cần tăng chế tài với hành vi thông đồng, che giấu lợi ích

Tại hội thảo, ông Nguyễn Văn Cảnh, Cục trưởng Cục Phòng, chống tham nhũng, tiêu cực (Cục IV, Thanh tra Chính phủ) nhấn mạnh, Việt Nam bước đầu thiết lập cơ sở pháp lý phòng chống tham nhũng trong khu vực tư tại Luật Phòng chống tham nhũng 2018 và các nghị định liên quan.

Tuy nhiên, quy định hiện hành mới mang tính khung, thiếu hướng dẫn cụ thể khi triển khai thực tế. Nhiều nội dung quan trọng như kiểm soát xung đột lợi ích, minh bạch chi phí hoa hồng, thù lao trong giao dịch, trách nhiệm người đứng đầu doanh nghiệp… còn bỏ ngỏ.

Do đó, ông Cảnh nói minh bạch khu vực tư chỉ bền vững khi doanh nghiệp tự xây dựng văn hóa liêm chính nội bộ. Nhà nước cần ban hành quy tắc ứng xử mẫu, hướng dẫn cơ chế kiểm soát nội bộ, tăng chế tài với hành vi thông đồng, che giấu lợi ích.

“Cơ quan công quyền không thể làm thay doanh nghiệp. Luật phải trao quyền, trao trách nhiệm và buộc doanh nghiệp tự chịu trách nhiệm với lựa chọn của mình. Hoàn thiện pháp luật không chỉ để xử lý, mà quan trọng hơn là phòng ngừa, khuyến khích tuân thủ thay vì chỉ kiểm tra, xử phạt”, Cục trưởng Nguyễn Văn Cảnh nêu quan điểm.