Hàng loạt gói thầu dự án xây trụ sở Bộ Ngoại giao tăng mức đầu tư đột biến

Kết luận thanh tra đầu tư xây dựng trụ sở làm việc Bộ Ngoại giao (số 2 Lê Quang Đạo, Hà Nội) của Thanh tra Chính phủ cho thấy, tổng mức đầu tư dự án được Bộ Ngoại giao phê duyệt tháng 7/2008 là 3.484 tỷ đồng (xây lắp 2.010 tỷ đồng và thiết bị trên 491,4 tỷ đồng). Tháng 12/2009, dự toán xây dựng công trình giai đoạn thiết kế kỹ thuật do tư vấn lập là 4.092 tỷ đồng.

Như vậy chỉ sau 5 tháng kể từ ngày phê duyệt dự án, tổng dự toán giai đoạn thiết kế kỹ thuật đã vượt tổng mức đầu tư được phê duyệt.

Đến tháng 11/2011, tư vấn nước ngoài hỗ trợ quản lý dự án đánh giá tổng mức đầu tư gần 4.935 tỷ đồng. Tháng 7/2012, dự toán xây dựng công trình được Bộ Ngoại giao trình điều chỉnh thành gần 6.947 tỷ đồng (trong đó xây lắp hơn 4.701 tỷ đồng, tăng hơn 2.691 tỷ đồng; thiết bị 1.437 tỷ đồng, tăng gần 946 tỷ đồng so với tổng mức đầu tư được phê duyệt).

Tới tháng 5/2013, Bộ Kế hoạch và Đầu tư trình tổng mức đầu tư điều chỉnh trên 6.988 tỷ đồng (tăng gần 964 tỷ đồng).

Điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư có nhiều nội dung không có căn cứ

Thanh tra Chính phủ khẳng định việc lập, thẩm định tổng mức đầu tư điều chỉnh dự án xây trụ sở làm việc Bộ Ngoại giao từ 3.484 tỷ đồng lên 6.988 tỷ đồng có nhiều nội dung thiếu căn cứ, đặc biệt là giá trị khối lượng phát sinh do tính chất đặc thù của công trình gần 1.585 tỷ đồng chưa có tài liệu chứng minh.

Bộ Tài chính (trước đây là Bộ Kế hoạch và Đầu tư) không cung cấp được tài liệu chứng minh phần giá trị tăng do tính chất đặc thù của công trình nhưng vẫn trình Thủ tướng Chính phủ chấp thuận tăng tổng mức đầu tư (tại Văn bản số 3385 ngày 23/5/2013). Tại thuyết minh dự án khi lập tổng mức đầu tư, hạng mục đặc biệt chỉ bao gồm sân đỗ trực thăng và hầm thoát hiểm - hai hạng mục đã nằm trong dự toán ban đầu 3.484 tỷ đồng.

Thanh tra Chính phủ phát hiện hàng loạt gói thầu tăng đột biến so với tổng mức đầu tư ban đầu, gồm: TB-02 (từ trên 28 tỷ đồng tăng lên gần 678 tỷ đồng), TB-04 (từ hơn 24 tỷ đồng tăng lên 146 tỷ đồng), TB-06 (từ 89 tỷ đồng tăng lên 139 tỷ đồng), TB-09 (từ 356 tỷ đồng tăng lên trên 614 tỷ đồng), XL-08 (từ 312,6 tỷ đồng tăng lên 729 tỷ đồng), XL-09 (từ 270 tỷ đồng tăng lên 704 tỷ đồng), XL-10 (từ 261 tỷ đồng tăng lên 564 tỷ đồng). Trong đó có nhiều thiết bị có giá dự toán dùng để chỉ định thầu, ký hợp đồng cao hơn nhiều lần so với giá trị nhập khẩu.

Kết luận thanh tra chỉ rõ việc sử dụng tư vấn có năng lực thấp, không phù hợp với quy mô, tính chất của công trình đặc biệt, lập tổng mức đầu tư ban đầu 3.484 tỷ đồng (suất đầu tư 27,65 triệu đồng/m2) cao hơn 3,55 lần suất đầu tư do Bộ Xây dựng công bố (7,78 triệu đồng/m2) và tiếp tục trình điều chỉnh năm 2013 (55,46 triệu đồng/m2) có dấu hiệu cố ý lập tổng mức đầu tư ở mức thấp để được phê duyệt dự án. Sau khi được phê duyệt sẽ trình xin điều chỉnh tăng là vi phạm nguyên tắc quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình.

Việc điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư dự án có nhiều nội dung không có căn cứ, có nguy cơ gây thiệt hại ngân sách nhà nước.

“Trách nhiệm để xảy ra các thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm nêu trên thuộc về Bộ trưởng, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao phụ trách dự án, Ban Quản lý dự án, Cục Quản trị - Tài vụ, Công ty Heerim, Công ty CID và Viện Kinh tế xây dựng”, kết luận nêu.

Làm trái ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng; 10 Thứ trưởng phụ trách dự án

Văn bản số 1866/2008 của Thủ tướng Chính phủ cho phép Bộ Ngoại giao triển khai thực hiện một số công việc (chuẩn bị đầu tư dự án công trình chính) của dự án đồng thời với việc phê duyệt dự án. Bộ Ngoại giao lập dự toán, thẩm định và phê duyệt theo quy định để làm cơ sở thực hiện.

Tuy nhiên, Bộ Ngoại giao không thực hiện theo Văn bản số 1866 mà triển khai các công việc phê duyệt dự toán các gói thầu, ký hợp đồng và tiến hành thi công là các công việc thuộc giai đoạn thực hiện đầu tư đồng thời với trình điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án. Điều này dẫn đến chỉ riêng việc ký các hợp đồng xây lắp và thiết bị đã vượt tổng mức đầu tư của dự án.

Từ tháng 9/2009 đến tháng 2/2014, Bộ Ngoại giao thực hiện phê duyệt thiết kế thi công, phê duyệt dự toán từng gói thầu song song với việc tổ chức chỉ định thầu và ký hợp đồng, triển khai thi công đối với 20 gói thầu xây lắp và thiết bị.

Tổng giá trị dự toán của 20 gói thầu được phê duyệt gần 5.042 tỷ đồng; tổng giá trị của 20 hợp đồng xây lắp, thiết bị đã ký trên 4.388 tỷ đồng.

“Giá trị hợp đồng đã vượt 904,4 tỷ đồng so với tổng mức đầu tư được phê duyệt, vượt 1.887 tỷ đồng so với chi phí (xây dựng + thiết bị), vi phạm nguyên tắc quản lý chi phí đầu tư xây dựng theo Nghị định 112/2009 của Chính phủ, vi phạm điều cấm trong đấu thầu của Luật Đấu thầu 2005, đồng thời trái với ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Văn bản số 1866”, kết luận thanh tra chỉ rõ.

Điều này dẫn đến việc phải trình điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư của dự án (từ tháng 7/2012, tổng mức đầu tư trình điều chỉnh tăng lên gần 6.947 tỷ đồng), ngân sách nhà nước không thể bố trí nguồn vốn nên phải phân kỳ đầu tư làm phát sinh nhiều vướng mắc, chậm tiến độ, có nguy cơ gây thiệt hại, lãng phí cho ngân sách nhà nước và nợ đọng vốn của một số nhà thầu đã ký hợp đồng cho cả dự án.

Thanh tra Chính phủ cho biết quá trình triển khai quản lý dự án có nhiều biến động về nhân sự. Từ khi triển khai dự án đến nay đã có 10 Thứ trưởng Bộ Ngoại giao được giao phụ trách dự án, Giám đốc Ban Quản lý dự án cũng đã qua 3 lần thay đổi, do nghỉ hưu theo chế độ, hoặc chuyển công tác.

Lãnh đạo, công chức, người lao động của Ban Quản lý dự án cũng có nhiều thay đổi do nghỉ hưu, điều chuyển công tác…